Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığından itibaren “rüyası” olduğunu belirttiği ve Başbakan iken 27 Nisan 2011’de “çılgın proje” olarak kamuoyuna duyurduğu, İstanbul’u içinden 2 deniz geçen bir kente dönüştürecek Kanal İstanbul, birinci köprünün temelinin atılmasıyla fiilen hayata geçirilmeye başlanacak.

Gemi trafiğinde tonajlardaki artış, gemi boyutlarının büyümesi, akaryakıt ve tehlikeli hususları taşıyan gemi geçişlerinin fazlalaşması İstanbul üzerinde baskı oluştururken, İstanbul Boğazı’nda su yolu ulaşımını riske eden keskin dönüşler, kuvvetli akıntılar ve transit gemi trafiğiyle dik kesişen kent içi deniz trafiği, alternatif bir geçiş koridorunun planlanmasını zarurî hale getirdi.

Avrupa Yakası’nda Karadeniz ile Marmara Denizi’nin ortasına yapılacak Kanal İstanbul’un uzunluğu yaklaşık 45 kilometre, taban genişliği asgarî 275 metre ve derinliği 20,75 metre olacak.

Kanal İstanbul ile “İstanbul Boğazı’nın tarihi ve kültürel dokusunun korunması ve güvenliğinin artırılması”, “deniz trafiğinden kaynaklanan yükün azaltılması”, “Boğaz’ın trafik güvenliğinin ve seyir emniyetinin sağlanması”, “yeni bir memleketler arası deniz trafiğine açık bir su yolunun oluşturulması” ve “olası bir İstanbul sarsıntısı dikkate alınarak yatay mimariye dayalı zelzeleye sağlam çağdaş bir yerleşim alanı oluşturulması” amaçlanıyor.

HAZIRLIK SÜRECİ

Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan’ın projeyi duyurmasının akabinde 2011-2013’te çeşitli üniversitelerle Kanal İstanbul’un güzergah değerlendirmesi çalışmaları yapıldı.

Kanal İstanbul için 5 farklı koridor belirlenirken, her koridor için detaylı alt parametreler dikkate alındı. Koridorlar, arazi topografyası, yapılabilirlik, maliyet, gelişim planları ve su kaynaklarına tesirleri açısından incelendiğinde Küçükçekmece-Sazlıdere Barajı-Terkos doğusunu takip eden güzergah en uygun koridor olarak belirlendi.

Küçükçekmece Gölü-Sazlıdere Barajı-Terkos doğusunu takip eden kanal koridorunun yaklaşık 6 bin 149 metrelik kısmı Küçükçekmece sonları içerisinde, yaklaşık 3 bin 189 metrelik kısmı Avcılar hudutları içerisinde, yaklaşık 6 bin 61 metrelik kısmı Başakşehir sonları içerisinde ve yaklaşık 27 bin 383 metrelik kısmı Arnavutköy sonları içerisinde yer alıyor.

Kanal İstanbul için belirlenen güzergah üzerinde sondaj çalışmalarıyla elde edilen jeolojik ve geoteknik bilgiler ışığında güzergah ön projesi oluşturulması etabı 2013-2014’te yapıldı.

Proje güzergahında mevcut ve planlanan projelere ait kurumlarla görüşülerek uyum sağlanırken, dünyadaki yapay su yolu tecrübeleri de incelenerek etüt proje işlerinin yol haritası belirlendi. Güzergahın ayrıntılı projesi için kanal aksında, yamaçlarda, deniz ve göl ortamında ek sondaj lokasyonları kararlaştırılırken, jeofizik etütler eklendi. Etüt proje için ön çalışmaları da 2014-2017’de yapıldı.

Kanal İstanbul’un detaylı saha, laboratuvar çalışmaları ve ÇED süreci 2017-2019’da gerçekleştirildi. Çalışmalardan elde edilen bilgiler ışığında kanal tasarımı tamamlanırken, jeolojik, jeoteknik ve hidrojeolojik etütler ve nümerik modeller sonucu hazırlanan raporlar da ÇED raporuna yer hazırladı.

Bu süreçte tüm görüşler ve tenkitler değerlendirilirken, İnceleme Kıymetlendirme Komitesi (İDK) toplantısı sonrası toplantıya katılan 56 kurum ve kuruluşun görüşleri doğrultusunda çalışmalar olgunlaştırıldı. 1595 sayfalık, ekleriyle 16 bin sayfa olan ÇED raporu, hazırlanan 18 aylık program dahilinde tamamlandı. Kanal İstanbul projesinde çeşitli üniversiteler ve kurumlardan 204 akademisyen ve uzmanla çalışıldı.

Kanal İstanbul’un ÇED çalışmaları kapsamında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca düzenlenen halkın iştirak toplantısı 27 Mart 2018’de Arnavutköy’de yapıldı. Toplantıda, kanalın geçeceği ilçelerdeki vatandaşlar, proje hakkında bilgilendirilirken, vatandaşların soruları yanıtlandı, görüşleri ve teklifleri not alındı.

KANAL İSTANBUL’UN MALİYETİ

Kanal İstanbul için gerekli tesis ve yapılara ek proje bileşeni olarak 1 yat limanı, konteyner limanları, rekreasyon alanı ve lojistik merkezi yapılması planlanıyor.

Kanal İstanbul’un işletme kademesinde işlevlerini sağlıklı olarak yerine getirebilmesi için de Karadeniz ve Marmara Denizi giriş bölgesinde dalgakıranlar, acil bağlama alanları ve demirleme alanları, römorkör bağlanma alanları, deniz fenerleri, bakım istasyonları ve işletme binaları, gemi trafik sistemi ve seyir yardımcıları oluşturulması hedefleniyor.

İnşaat maliyeti 75 milyar lira olarak öngörülen Kanal İstanbul’un, kamu-özel iş birliği kapsamında yapılması planlanıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan projeyi açıkladığı toplantıda, projenin külliyen ulusal kaynaklardan karşılanacağını da belirtmişti.

ÜZERİNE 6 KÖPRÜ YAPILACAK

İhale sürecinin akabinde kanal inşaatı öncesi hazırlık çalışmalarının 1,5 yıl, kanal inşaatının 5,5 yıl sürmesi, projenin tamamlanma müddetinin 7 yıl olması öngörülüyor.

Etraf ve Şehircilik Bakanlığının hazırladığı Kanal İstanbul Raporu’na nazaran 75 milyar liraya mal olması beklenen proje, 70 bin bireye istihdam sağlayacak, kanalı kullanacak firmalara da vakit ve ekonomik kar getirecek. İstanbul’u içinden 2 deniz geçen bir kente dönüştürecek Kanal İstanbul’un üzerine 6 köprü yapılacak. Kanal İstanbul’un her iki tarafında 250 biner konutluk devasa kentler kurulması planlanıyor.

BİRİNCİ KÖPRÜNÜN TEMELİ ATILIYOR

Birinci köprünün temelinin atılmasıyla Kanal İstanbul, fiilen hayata geçirilmeye başlanacak. Köprü, Kuzey Marmara Otoyolu (3. Boğaz Köprüsü dahil) Projesi Başakşehir-Bahçeşehir-Nakkaş Kesim-08 (bağlantı yolları dahil) işi kapsamında, Sazlıdere geçişini sağlayacak halde inşa edilecek.

Ana açıklığı 440 metre uzunluğundaki köprünün, sağ ve solda yer alan 210 metrelik yan açıklıklarıyla uzunluğu 860 metreye ulaşırken, yaklaşım viyadükleriyle toplam uzunluğu 1618 metre olacak.

Eğik askı halat ölçüsü 136 ve ankraj ölçüsü 272 olarak hesaplanan köprü, trafiğe 2×4 şeritli hizmet edecek. Köprünün platform genişliği ise 46 metre olacak. Gergin eğik askılı köprünün kuleleri, 196 metre yüksekliğe çıkacak.

Kuzey Marmara Otoyolu Kesim-8 kapsamında kanalla kesişen gergin eğik askılı köprünün kulelerinin, daimond formunda tasarlanması sayesinde kule temelleri bir noktada toplanarak kanalla en az etkileşimi sağlanacak.

Kuleler, plan boyutları ve cidar kalınlıkları değişken kutu kesitli iki adet betonarme ayakla teşkil edilecek. Bu ayaklar, tabliye düzeyinde ve dorukta enine kirişler vasıtasıyla birbirlerine bağlanacak.