His Erdoğan – Geçen dönem kuraklığın vurduğu mercimek üretiminde, yeni ekim döneminde da yeniden kahırlar yaşanıyor. Hem kuraklık, hem de dayanakları yetersiz bulan üreticinin tercihiyle kırmızı ve yeşil mercimek ekiminde azalmalar bekleniyor. Bu sıkıntılar tüketiciye de yansımaya başladı. Türkiye geneli yaygın markalarda daha evvel tıpkı markalı eserin nisan ayında markette fiyatı 17 lira civarında iken artık ise yerli kırmızı mercimek kilosu 25 liraya dayandı. Birebir tarihte 17.90 lira olan yerli yeşil mercimek ise 20 liraya satılıyor. Tıpkı eserlerin ithal olanlarında ise fiyat 12-15 lira düzeyinde bulunuyor.

Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, mercimek fiyatlarında kuraklığın kıymetli bir etken olduğunu değerlendirirken, lakin başka yandan tüketicinin ‘yerli ürün’ tüketme şuurunun firmalar tarafından kullanılabildiğini söz ediyor. Yıldırım, “Özellikle aşikâr bir gelir kümesindeki tüketici artık seçimini yerli eserden yana kullanıyor. Fakat son vakitlerde firmaların bu alışkanlıktan faydalandığını, yerli eserlerde fiyat artışında bunun da tesiri olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

Üretim korunuyordu

Baklagil tüketimi dünyada kıymetli bir artış eğiliminde. Türkiye’de nohut ve kuru fasulye ile birlikte en çok üretimi yapılan baklagillerden biri de mercimek. 2.5 milyon dekar alana yakın bir alanda yeşil ve kırmızı mercimek üretiliyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bu yıl açıklanan ikinci ‘bitkisel üretim tahmini’ne nazaran tahıl ve baklagillerde öngörülen üretim azalışı dikkat çekiyor. Buna nazaran, baklagiller ortasında kırmızı mercimek üretiminin yüzde 30 azalarak 230 bin tona düşeceği, yeşil mercimek üretiminin ise yüzde 17.4 azalarak 35 bin tona gerileyeceği öngörüldü. Kırmızı mercimek üretimi uzun yıllardır oturduğu 300 bin tonun üzerindeki yıllık üretimden birinci kez 200 bin ton düzeyine düşecek. Yeşil mercimekte ise son üç yıldır 40 bin tonun üzerine çıkan üretim, 35 bin tona gerileyecek.

Kırmızı mercimek üretimi yüklü olarak Güneydoğu Anadolu, yeşil mercimek üretimi ise tartıyla İç Anadolu Bölgesi’nde yapılıyor. Kuraklığın tesirli olduğu ve yer yer tesirlerinin devam ettiği pek çok kent ise bu bölgelerde bulunuyor. Türkiye’de kişi başına yıllık tüketim kırmızı mercimekte 4.5-5 kg ortasında, yeşil mercimekte ise yarım kilonun üzerinde.

Yıllık yüzde 50 artış

Türkiye toplam mercimek ithalatı 2020 yılında 535 bin 700 ton olarak kayıtlara geçmiş. En fazla ithalatın yapıldığı ülkeler sırasıyla 416 bin 746 ton ile Kanada’dan, 53 bin 103 ton ile Kazakistan’dan, 8 bin 481 bin ton ile Suriye’den gerçekleşmiş.

Toprak Mahsulleri Ofisi günlük piyasa bülteninde yer alan bölüm ve borsa fiyatlarına nazaran mevcutta kırmızı iç mercimek ton fiyatı 13 bin lira düzeyinde bulunuyor. Eserin geçen yıl birebir devirde fiyatının 8 bin 700 lira olduğu görülüyor. Şu anda ton fiyatı 12 bin 500 lira olan yeşil mercimek ise geçen yıl birebir tarihte 5 bin lira olarak süreç görmüş. Milletlerarası piyasada tonu bin doların üzerine çıkan Kanada mercimeği ise geçen yıl tıpkı periyotta 606 dolardan satılmış.

Gümrük vergisi sıfırlanmıştı

Ticaret Bakanlığı, dünya genelinde görülen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını nedeniyle hububat ve bakliyat fiyatlarında yaşanan artışın önüne geçilebilmesi, iç piyasa fiyatlarının makul düzeylerde tutulabilmesi ve spekülatif fiyat hareketlerine meydan verilmemesi emeliyle buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf ile kırmızı mercimek, yeşil mercimek ve nohut için uygulanan gümrük vergisi oranlarını 1 Ocak 2022’ye kadar yüzde 0 olarak belirledi.

Makarnaya bir artırım daha

Makarna fiyatındaki süratli yükselişi Milliyet ağustos ayı sonunda duyurmuştu. Markette yaygın markalı makarnaların ağustos sonu prestijiyle bir paket fiyatı 4.25 ila 4.5 lira düzeyine çıktı. Bu fiyat en son, nisan ayında 3.20-3.45 lira düzeyinde bulunuyordu. Ekimden itibaren ise yaygın markalı makarnaların bir paketinin fiyatı 4.75 liraya çıktı. Fiyat artışının dünya çapında yaşanan makarnalık buğday fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandığı belirtiliyor.