Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – İzmir Valiliği, 18 yaş altındaki çocuklara çakmak ve çakmak gaz satışını yasakladı. Alınan kararın münasebeti olarak uçucu bir gaz olan çakmak gazının insan sıhhatine ziyanlı olduğu ve koklanması halinde bağımlılık yapabildiği hatta mevtle sonuçlanan sıhhat sorunlarına neden olabildiği gösterildi. Alınan kararı, bağımlılık sürecinde ve öncesinde ebeyven faktörünü ve unsur bağımlılığı konusunda Türkiye’de yapılan çalışmaları, NPAMATEM’den Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Hasret Kızılkurt anlattı. Uçucu gazların temin edilebilirliğinin kolay olduğunu ve bunun büyük bir sorun olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, hangi unsurların bağımlılık riski taşıdığına da değindi.

UNSUR BAĞIMLISI OLANLARIN SAYISINDA DÜŞÜŞ VAR

İzmir Valiliği’nin aldığı karar çerçevesinde Türkiye’de unsur bağımlılığı hakkında konuşan Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Narkotik Cürümlerle Çaba Daire Başkanlığı tarafından yayınlanan Türkiye’de Uyuşturucu Raporu’na nazaran 2013’te 232 olan direkt uyuşturucu unsur temaslı mevt sayısının 2014’te yüzde 114 artışla 497’ye çıktığını söyledi.

Yıllar içinde artışın devam ettiğini ve 2015’te 590, 2016’da 920, 2017’de 941 kişinin uyuşturucu husus nedeniyle öldüğünü belirten Psikiyatri Uzmanı Doç.Dr. Hasret Kızılkurt, 2018’de ise unsur temaslı ölümlerin düşüşe geçtiğini ve yüzde 30,2 azalarak 657’ye gerilediğini vurguladı. Kızılkurt, 2019 yılında ölümlerdeki düşüşün devam ettiğini ve 2018’e nazaran yüzde 47,9 azalışla sayının 342 kişi olduğunu söz etti. 

‘UÇUCU UNSURLARA ERİŞİM DAHA KOLAY’

Çakmak gazı üzere uçucu hususlar kolay ulaşılabilir, tesir müddeti kısa ve bilhassa ergenler tarafından sıklıkla berbata kullanılan hususların başında geliyor. Uçucu hususların ucuz oluşu ve temin edilmelerinin kolay olması münasebetiyle kullanımı ve bağımlılık yapma oranlarının fazla olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, uçucu husus bağımlılığının ekseriyetle 5-21 yaş aralığındaki bireylerde görüldüğünü aktardı.

Çocuk ve ergenlerin vakit geçirdiği farklı alanların, unsur kullanımına neden olacak birçok ruhsal, toplumsal ve coğrafik risklere yol açtığını söyleyen Kızılkurt, toplumsal etrafta yapılacak tesirli müdahalelerin husus kullanımından uzak kalma ihtimalini artıracağına dikkat çekti.

Kollayıcı toplumsal ağlara sahip olan çocuk ve gençlerin, riskli aktivite alanlarından daha az etkilendiklerini söyleyen Kızılkurt, İzmir Valiliği’nin aldığı üzere bu usul tedbirlerin esirgeyici ve önleyici hizmetler çerçevesinde uygun olduğunun da altını çizdi. 

‘ULAŞILABİLİRLİK RİSK OLUŞTURUR’

Savunmasız olan, akranlarından ve etrafından etkilenme ihtimali yüksek olan çocuk-ergen yaş kümesinin ekstra korunması, bağımlılık konusunda alınabilecek tedbirlerin en değerlisi. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bunun yanında uyuşturucuya ulaşılabilirliğinin önlenmesinin de çok kıymetli bir basamak olduğunu söyledi. Kızılkurt’a nazaran unsura ulaşımın kolay olması, bağımlılık için değerli bir risk faktörü ve tıpkı vakitte husus bağımlılığını tetikleyen bir öge.

BAĞIMLILIĞA KARŞI HAMİ TEDBİRLER KAİDE

Bağımlılık tedavisinde önemli zorluklarla karşılaşılabiliyor. Münasebetiyle hastalık oluşmadan kollayıcı tedbirlerin sonuna kadar alınması koşul. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, birçok risk faktörünün etrafımızı kuşattığını ve aslında alınacak her tedbirin az ya da çok işe yarayabileceği görüşünde.

Kızılkurt, yasal düzenlemelerin yahut alınan kararın uygulanmasında zahmetlerin yaşanabileceğini lakin bu noktada uygulanabilirliğin denetlenmesinin değerli bir etap olduğunu vurguladı. Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Bu stil uyuşturucu unsurlara ulaşımı engelleyecek daha da kapsamlı yasal önlemlerin alınmaya devam edilmesi ve uygulanan bölgelerde emsal teşkil ederek yaygınlaşması çok kıymetli” diye konuştu.

ÇAMAŞIR SUYU DA BAĞIMLILIK YAPIYOR!

Toplum genelinde uyuşturucu unsur denildiği vakit birinci akla gelenler esrar, kokain ve eroin üzere narkotik unsurlar. Fakat bunların yanında uçucu husus denilen kümenin da aslında beyin gelişimi üzerinde çok önemli olumsuz tesirleri var. Ayrıyeten çocuk-ergen yaş kümesinde en sık kullanılan uyuşturucu sınıfı.

Uçucu hususların ortasında en sık bilinenlerin yapıştırıcılar, boya tinerleri ve akaryakıt türevleri olduğunu söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bunların yanında çakmak gazı, çamaşır suyu, aseton, boya incelticiler ve çeşitli spreylerin de uçucu unsurlar kapsamında değerlendirildiğini belirtti.

Kızılkurt, çocukların beyinsel gelişimi ve motor-becerilerini kazanması için değerli bir yere sahip olan oyun hamuru ve oyuncaklar hakkında da korkutucu bir ayrıntı paylaştı. Kızılkurt, son yıllarda içeriğinde uçucu unsur bulunduran birtakım oyun hamuru ve oyuncakların da tıpkı halde bağımlılığa yol açtığını belirterek, aslında günlük hayatımızda sıkça kullandığımız eserlerin de bağımlılık yaratma riski taşıdığını açıkladı.

‘UYUŞTURUCUYLA ÇABADA KAPSAMLI BİR ÇALIŞMA VAR’

Dünyanın birçok ülkesi başta olmak üzere Türkiye’de de uyuşturucu problemiyle gayrette önemli çalışmalar yapıldığını söyleyen Kızılkurt, “Ülkemizde 2014 yılında uyuşturucuyla gayret çalışmaları kapsamında Uyuşturucu İle Uğraş Yüksek Heyeti (UMYK) oluşturuldu” dedi.

2018-2023 Uyuşturucu ile Çaba Ulusal Hareket Planı ve Strateji Evrakı oluşturulduğunu ve bu çerçevede 6 yıllık bir yol haritası belirlendiğini söyleyen Kızılkurt, bu planın maksadının uyuşturucu arzının önlenmesi, uyuşturucuya olan talebin önlenmesi, kollayıcı ve önleyici hizmetlerin geliştirilmesi, danışmanlık, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin artırılması olduğunu söyledi.

TOPLUM, BAĞIMLILIK KONUSUNDA DAHA ŞUURLU

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, husus kullanımının bilhassa genç popülasyondaki yaygınlığı göz önünde bulundurulduğunda yapılan çalışmalar ve planlamaların artarak devam etmesinin gerektiğini söz etti.

Husus bağımlılığı konusunda toplumda kısmi olarak bilinçlenmenin olduğunu lakin bunun değişim için kâfi olmadığını klinik takiplerde gördüklerini söyleyen Kızılkurt, toplumun artık bağımlılığın tedavi edilmesi gereken bir hastalık olduğu konusunda daha şuurlu olduğu görüşünde.

ERGENLİK KRİTİK, EN ÇOK BU PERİYOTTA DENİYORLAR

Unsur bağımlılığının çocuk yaşta önüne geçmek için ebeveynlerin şuurlu olması çok kıymetli. Ebeveynlerin neler yapması gerektiğine değinen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, riskli davranışlar açısından ergenlik periyodunun en kritik periyot olduğunu, unsur denemelerinin de en sık bu devirde yaşandığının altını çizdi.

Ergenlik ve çocukluk devrindeki unsur denemelerinin hepsi, bağımlılığa evrilmiyor fakat yeniden de her denemeyi önemli ve ihtimamla ele almak gerekiyor. Bilhassa gençlerin birinci unsur denemeleri, daha çok arkadaş ortamında gerçekleşiyor. Bu nedenle ergenlik ve gençlik yıllarının, etkilenmeye çok açık hassas bir devir olduğu bilinerek gençleri, ferdî yeteneklerini güçlendirmeye teşvik etmek gerekiyor. 

Kızılkurt’a nazaran ergenlerin toplumsal ömür ve şahsî maharetlerini artırmanın, sorun çözme maharetlerinin geliştirilmesini desteklemenin, tasa ve öfke ile başa çıkmak içi gerekli usullerin öğretilmesinin onların kendilerini koruyabilmeleri için olmazsa olmazlardan.

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Aileler, çocuk ile gençlerde unsur bağımlılığını engellemek için onları sevgi ve şefkatle büyütmeli, niyetlerini ve hislerini tabir etmelerine imkan vermeli, istikrarlı ve huzurlu bir aile atmosferi sağlayarak arkadaş etraflarını yakından izlemeli. Yeni ve sağlıklı hobiler edinebilmeleri için yönlendirmeli ve desteklemeli” tavsiyesinde bulundu.

‘İLK EVVEL DURUMU KABUL ETMELİLER’

Çocuğunun unsur kullandığını öğrenmek pek çok aile için travmatik bir tecrübe. Aileler bu durumla ilgili sıkça suçluluk duygusu ve beraberinde hayal kırıklığı hissedebiliyor. Çocuklarının husus kullanımından kendilerini sorumlu tutan aileler, olaya karşı güçlü bir tavır sergileyemiyorlar.

Çocuğunun unsur kullanımına inanmak istemeyen ailelerin birinci olarak durumu kabullenmeleri gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bu hislerin doğal olduğunu fakat bağımlılık sürecinde ailelerin yaşadıkları bu ağır hislerin tedavide birçok vakit bozucu tesir yarattığını vurguladı. Kızılkurt, “Ebeveynler birinci etapta sorunun açıklıkla ortaya koyulabilmesi için çocuklarını dinlemeye hazır olduklarını gösterebilmeli. Sakinliği müdafaalarının akabinde da yardım arayışına girmeliler” dedi.

BAĞIMLILIK, BİR BEYİN HASTALIĞI

Bağımlılığın bir irade sıkıntısı ya da kişilik özelliği olmadığına, bir beyin hastalığı olduğuna vurgu yapan Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, bu nedenle ne yazık ki kişinin bağımlılığını kendi iradesiyle bırakma teşebbüsünün birçok vakit olumsuz sonuç verdiğini lisana getirdi. Kızılkurt, “Bağımlığından kurtulmak isteyen kişi, kesinlikle bir uzmanlar görüşmeli” vurgusunu yaptı. 

AİLELER PROFESYONELLERE ULAŞMALI

Bağımlılıktan kurtulma süreci hem hasta hem de hastanın ailesi için değerli bir süreç. Ailelerin bu kademede yapması gerekenin sorunu anladıktan sonra tedavi için teşebbüste bulunmaları ve çocuklarını desteklemeleri.

Doç. Dr. Hasret Kızılkurt, “Bağımlılık ünitesi bulunan sıhhat kurumları yahut bağımlılık konusunda uzman profesyonellere ulaşmak gerekiyor. Çocuklarının tedaviyi kabul etmemeleri durumunda ise aileler kesinlikle, bu merkezlere kendileri için başvurarak çocuklarına nasıl yaklaşacakları konusunda bilgi almalı ve bu süreci kolaylaştırmada rol üstlenmeli” diyerek kelamlarını noktaladı.