Giderek artan koronavirüs hadiseleri yeni önlemleri de beraberinde getirdi. Hafta sonu uygulanan sokağa çıkma yasağı 65 yaş üstü bireylere de uygulandı. Buna nazaran tüm kentlerde 65 yaş ve üzeri şahıslar saat 10.00 ile 13.00 saatleri ortasında sokağa çıkabilecek, yasak 65 yaş üstü şahıslar için hem hafta içi hem de hafta sonu devam edecek.

Kısıtlamalar uyarınca iş ve eğitim aktivitelerine orta veren ve günlük rutinlerini değiştirmekte kalan yaşlılarda birebir vakitte telaş, hastalık ve vefat kaygısının görülebileceğini lisana getiren Gerontoloji Kısmından Öğr. Gör. F. Sıla Ayan, “Yaşlılar, konutta daha fazla vakit geçirmeye dayanan temel korunma stratejilerinin yanında aile üyeleri, arkadaşlar ve meslektaşları ile temas ve irtibatlarının eksikliğinden kaynaklanan olumsuz his durumları yaşabilir. Bu nedenle, pandemi sırasında sağlıklı yaşlanmayı ruhsal açıdan da teşvik etmek için fırsatlar yaratmamız önemli” diye konuştu.

Yıldan yıla değişiyor ve dönüşüyor 

His regülasyonunun, hislerin isimlendirilmesi ve yapan bir halde yönetilmesi ismine epeyce değerli olduğuna dikkat çeken Ayan, Bu şuurlu ve örtük stratejiler ömür akışımızda yıldan yıla değişiyor ve dönüşüyor. Fizikî, biyografik ve duygusal gerilimlere cevabımız onunla savaşmak, ondan kaçmak yahut onu yadsımak seçeneklerinde ağırlaşıyor. Yaşlıların gerilim idare ve his regülasyon düzenekleri gözlemlendiğinde dört ana küme karşımıza çıkıyor. Bu kümeler yüksek optimize ediciler, yüksek farklılaştırıcılar, entegre ediciler ve kendini muhafazaya yönelenler tabirlerini kullandı.

Duygusal ve toplumsal gereksinimler göz gerisi edilmemeli 

Ayan konuşmasına şöyle devam etti:

Literatürde yer alan bilgilere nazaran yüksek optimize edici olarak isimlendirilen yaşlı kümesi sıkıntılara asimilatif usullerle yani kurallara uyup, derin bir sorgulama yapmaksızın ve meseleye ağır dikkat vermeksizin, hislerini anlamlandırmaya çalışmaksızın stratejiler geliştirirken yüksek farklılaştırıcı küme tam aksisi bir tavrı benimsiyor. Bu açıdan kendine itimadı yüksek olan optimize edicilere karşı yüksek farklılaştırıcılar daima kendini ve etrafını, gelecek projeksiyonlarını, hislerini ve etkileşimlerini irdeleme yoluna gidiyor. Kendini muhafazaya odaklı yaşlılarda ise gerek ruhsal gerekse fizikî olarak daha büyük talep kârlık ve telaş seviyesi gözlemliyoruz. En sağlıklı ve istikrarlı bulduğumuz küme tüm bu stratejileri iyi bir işlevsel seviyede araç olarak kullanabilen entegre his regülasyonu tavrına sahip şahıslar. Bu bireyler sorgulama ve gerilim kaynağını yorumlama, gerektiği noktalarda ise belirsizliğin akışına kendini bırakma konusunda eleştirel bir akılcılığa sahip. Öteki bir deyişle fikirleri ve hislerini denetimli bir biçimde yorumlayabilmekte. Yaşlıların entegre his regülasyonunu desteklemek için yalnızca fizyolojik sıhhatin değil duygusal ve toplumsal gereksinimlerin da göz gerisi edilmemesi gerekiyor.

Hayattan kopmaları engellenmeli 

Yaşlılarda his regülasyonu stratejilerinin nasıl güçlendirileceği hakkında bilgi veren Ayan, His regülasyonu için de işlevsel yetiler içinde birey odaklı intervensiyon uygulamaları kaide. Biz gerontoloji literatüründe kişisel yeterlilikleri genel yeterlilikler, kısmi yeterlilikler ve kontrol-yeterlilik duygusu bakımından başka farklı kıymetlendiriyoruz.

Bu manada pandemi sürecinde hepimizin hayatlarımız ve rutinlerimiz üzerinde denetim kaybına dair tasalar yaşadığı bugünlerde yaşlıların bilişsel gelişimlerini destekleyecek ve pandemi tedbirlerine uygun tasarlanan kişisel danışmanlık programları, eğitim ve küme güçlendirmesi tertipleri, teknolojinin ve tele bakımın etkin kullanımı büyük ehemmiyet arz etmekte.

Kurumlardaki izolasyon tedbirleri uyarınca yatılı olarak çalışan meslek elemanlarında da tıpkı sıhhat çalışanlarımızda olduğu üzere tükenmişliğe varan tablolar görmeye başladık. Bu tecrübeden etkilenen yaşlı ve etrafındaki tüm aktörlerin birlikte ve başka farklı gereksinimlerine nazaran güçlendirilmesi ve hayattan kopmasının engellenmesi epey kıymetli diye konuştu.

Sanatsal aktivitelerin kıymeti unutulmamalı 

Yaşlıların pandemiye karşı toplumsal uzaklık tedbirlerine itina göstermesi gerektiğine vurgu yapan Ayan, Fizikî sıhhatlerini korumalılar. Teknolojik irtibat kanallarının etkin kullanımına değer verilmeliler. Sanatsal aktivitelerin kıymetini unutulmamalılar. Bilişsel yeterliliği mevcut olan yaşlılar tecrübe ve hisleriyle uzlaşabilmek için kısa günlükler tutabilir. İngilterede uygulanan Kıssa Kutusu Projesi örneğinde olduğu üzere kuşaklararası ve akranlar ortasında geçmişten bugüne taşınan nostaljik transferlerin keyfi ile olumlu duygulanım sağlanabilir tabirlerini kullandı.

Gündemdeki dert yaratan gelişmelerden uzaklaşın 

Pandemi sürecinde bakım verenlerin ve aile üyeleri hakkında da konuşan Ayan, bireylerin dertlerine dair online danışmanlık alabileceğini belirterek, Demans hastalarında görülen Gün Batımı Fenomeni ve psikotik ataklar, konuttaki öteki üyelerin gerginliğini, monotonluk ve pandemi kısıtlamalarından kaynaklanan hizmetlere erişim aksaklıklarıyla artabilir. Soğukkanlılık, empati ve terapötik aktivitelerin birlikte yapılması dikkati gündemdeki tasa yaratan gelişmelerden uzaklaştırmak ismine tavsiye edilebilir dedi.