GÜLDEN ÇOKTAN İstanbul – İstanbul Planlama Ajansı (İPA) “Sığabildiğim Bir Dünya” başlığı altında Bayana Yönelik Erkek Şiddetiyle Gayrette Özneler, Kurumlar ve Lokal Tahliller başlıklı bir araştırma raporu hazırladı.  Rapora nazaran bayanlar en çok yaşadıkları konutlarda şiddet görüyor. Ankete katılanların yüzde 51’i bayanların sokaklarda da tehlike altında olduğunu belirtiyor. Ankete katılanların yüzde 83’ü bayana yönelik erkek şiddetinin kabul edilemez olduğunu ve her şartta cürüm sayılması gerektiğini savunurken, tanımadığı bir erkekten şiddet gören bayanın polis ya da öteki güvenlik güçlerine başvurması gerektiğini düşünenlerin sayısı yüzde 73. Bu oran  aile içi şiddet olaylarında ise  yüzde 49’a kadar düşüyor. Bu durum da bayanların failleri tanıdıklarında kurumlara başvurmaktan kaçınabildiğini ortaya koyuyor.  Şiddetle gayretten sorumlu tutulan ancak yetersiz bulunan birinci üç kurumu ise yüzde 73 oranla Diyanet İşleri Başkanlığı, yüzde 66 ile İçişleri Bakanlığı, yüzde 65 ile Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı oluyor. Araştırmaya katılan vatandaşların büyük bir oranı İstanbul Mukavelesinin feshedilesi kararının yanlış olduğunu aktarırken konut bayanlarının yüzde 47,5’inin İstanbul Mukavelesi hakkında rastgele bir bilgisi yokken bu oran çalışan bayanlarda yüzde 16,2 olarak ortaya çıkıyor.

Ne konut inançlı ne sokak

Bayana yönelik erkek şiddetinin, 2020 yılında konut içinde gerçekleşme oranı yüzde 98 iken, bayanların yüzde 60’ı meskeninde öldürüldü. Bu araştırma kapsamında araştırmaya katılanların yüzde 70,8’i  bayanların en çok kendi meskenlerinde şiddet gördüğünü düşünüyor. İştirakçilerin yüzde 91,8’i hiçbir sebeple şiddete başvurulamayacağı görüşünü savunurken, yüzde 5,9’u erkeklerin aile içi tertibi muhafaza münasebeti ile şiddette başvurabileceği görüşünü paylaştı. Bayanların birçok en çok sokakta tehlikede olduğunu belirtirken artık bayanlar ne meskenlerinde ne kamusal alanda, ne sokaklarda ve ne de toplu taşımada inançta hissetmediğini tabir ediyor. Araştırmada iştirakçilerin yüzde 88,6’sı aile içi şiddetin geçerli bir boşanma sebebi olduğunu belirtiyor.

Birinci sığınak aileleri

İBB Bayan Dayanışma Evi’nde yapılan görüşmelerde de bayanların birinci başvurdukları yerin aile üyeleri yahut arkadaşları olduğu ortaya çıkıyor. Ancak görüşülen bayanlar ekseriyetle meskenlerinde kaldıkları bayanların eşlerinin müdahalesiyle yine evsiz kalıyor. İBB Dayanışma konutunda kalan bir bayan görüşmeci yaşadıklarını şöyle anlattı: “Sadece kimliğimi alıp çıktım konuttan. Ablamda kaldım bir müddet ancak eski eşim bana bir şey yapmak isterse onlara da yansır diye eniştem orada kalmamı istemedi. Sonra parkta kaldım bir gece. Sığamıyorsun hiçbir yere.”

Failler tanıdık

İstanbul Barosu Bayan Hakları Merkezi’nin 2019 yılında Beyoğlu İsimli Yardım Merkezi, Bakırköy İsimli Yardım Merkezi, Gaziosmanpaşa İsimli Yardım Merkezi, Kartal İsimli Yardım Merkezi ve Ümraniye İsimli Yardım Merkezleri’nde alınan önlem kararları ile ilgili yaptığı çalışmada, önlem kararları alınan şiddet hadiselerinin failinin yüzde 92’sinin bayanların eşleri, yüzde 4’ünün eski eşleri ve yüzde 2’sinin öbür aile bireyleri olduğu görülüyor. Tespit edilebildiği kadarıyla 2019 yılında 474 bayan, 2020 yılında ise 300 bayan erkekler tarafından öldürüldü. Son yıllarda bayan cinayetleri konusunda dikkat çeken bir detay ise bayanların kuşkulu vefatları. Cinayetlerin, yüzde 91,3’nün yakın aile bireyleri, akrabalar, eş ya da partnerler tarafından işlendiği belirleniyor. Faillere dair datalara daha ayrıntılı bakıldığında ise 2020 yılında öldürülen bayanların yüzde 50’sinin eşi ya da partneri tarafından öldürüldüğü ortaya çıkıyor. 2020 yılında öldürüldüğü bilinen 300 bayanın 181’i meskeninde, 48’i sokak ortasında, 15’i iş yerinde, 14’ü boş toprakta, 11’i otomobilde, 5’i otelde, 4’ü ıssız bir yerde, 1’i odun deposunda, 1’i kuaförde öldürülmüş, 20 bayanın öldürüldüğü yer ise tespit edilememiştir.