Antalya Ticaret ve Sanayi Odası Lideri Davut Çetin, turizmde ve ziraî üretimde Türkiye’nin başşehri pozisyonuna gelen Antalya’nın nüfus ve katma pahada Türkiye’de beşinci, krediden tüketime birçok bilgide ise dördüncü sırada olduğunu belirtti. Antalya’da ihracatın geçtiğimiz yıla nazaran %30 seviyesinde artış kaydettiğini lisana getiren Çetin, “İlk 10 aylık periyotta ihracatımız 2 milyar doları aştı.Bunun 941 milyon dolarıtarımdan, 710 milyon doları endüstriden, 413 milyon doları ise madencilikten geldi” dedi. ATSO Lideri Çetin, 1980’lerde bir sayfiye kasabası görünümündeki Antalya’nın yıllar içerisinde harikulade bir gelişim kaydettiğini belirterek, “Bugün turizmde ve ziraî üretimde ülkemizin başşehri pozisyonuna gelmiştir. Kentimiz, sanayi kesimi ile de bilhassa katma bedelli alanlarda fark yaratan bir destinasyondur. Antalya, nüfus ve katma pahada Türkiye’de beşinci vilayet, krediden tüketime birçok datada ise dördüncü vilayet konumundadır” dedi. Lokomotif kesim olan turizmin, büyük oranda kitlesel deniz turizmi ile yol aldığını lisana getiren Çetin, kesimde elde edilen katma kıymetin tamamının vilayet içerisinde kaldığını söyledi. Çetin, “Ancak yeniden de dolaylı tesirlerle birlikte kent iktisadının yaklaşık %35’i turizme bağlı durumdadır. Kayıtlı istihdamın %30’u konaklama kesiminde yaratılmaktadır. Antalya hasılasının üçte ikisinden fazlası hizmetsektörü, kalan üçte birtarım, inşaat ve endüstride üretilmektedir” diye konuştu.

Pandemide turizm suratını azaltmadı

Çetin, turizmde pandemi nedeniyle güç bir süreç geçiren Antalya iktisadının bu yıl varsayımlardan daha iyi toparlandığını vurgulayarak, şöyle devam etti: “Yıl başında turizmde 2019’un yarısı kadarturist ağırlayabileceğimizi öngörüyorduk lakin 10 aylık periyotta 2019’daki 14,3 milyon seviyesinin %60’ına ulaşarak 8,6 milyon yabancı ziyaretçi sayısına ulaştık. Elbette fiyat ve gelir bakımından istediğimiz seviyede değiliz, ancak yeniden de bunu da olumlu bir gelişme olarak görüyoruz. Önümüzdeki yıl bir sorun yaşanmazsa 2019 yılı seviyesine dönebileceğimizi düşünüyoruz. Antalya tarımı pandemi sürecinde de suratını azaltmadan üretmeye devam etmiştir. Kentimiz toplamda 312 bin dekarileTürkiye örtü altı üretim alanının %38’ine sahiptir. 4 milyon ton üretimle Türkiye örtü altı meyve zerzevat üretiminin %47’si vilayetimizde yapılmaktadır. Geçen yıl ziraî üretim bedelimiz 20 milyar lira civarındaydı. Bu yıl 28 milyar TL seviyesinde yani yaklaşık 2,5 milyar dolar seviyesinde olmasını bekliyoruz. Son yıllarda tarım yatırımları da süratle artmaktadır. Evvelki yıllarda Antalya yatırım teşvik evraklarının yarıdan fazlası turizm odaklıydı. Lakin son iki yıldır turizmin yerini tarım almıştır. Turizmin hissesi %25’e, imalatsanayinin hissesi %15’e gerilemiştir.

“Yabancıya konut satışında yüksek performans”

Çetin, Antalya sanayicisinin inşaata, ahşap, plastik, gübre, besin, lüks yat üretimi üzere alanlarda da fark yaratmayı başardığını lisana getirdi. Çetin, şunları söyledi: “Bugün dünyanın dört bir yanında Antalya eserlerini görmek mümkündür. Antalya inşaat kesimine bakarsak bilhassa yabancıya konut satışında epeyce yüksek bir performans görüyoruz. Antalya’nın cazibesi yerli yatırımcıyı da kentimize çekmektedir. Yabancıya konut satışımız 10 bine yanlışsız gidiyor. Yabancılara ve Antalya dışına gayrimenkulsatışı en az tarım kadar gelir getirmektedir. İkinci konutu Antalya’da olan nüfus da her yıl adeta bir turist üzere bir gelir transferi yapmaktadır. Mevcut bilgilere nazaran inşaat ve sanayi hasılasıtarıma yaklaşmıştır. Lakin Antalya tarımı Türkiye açısından stratejik değere sahip nitelikli bir yapıya sahiptir. Ayrıyeten, inşaat ve tarımın karşılaştırılabilir kesimler olmadığını da söylemek gerekir. Zira tarım istihdam, kırsal kesim, etraf, ihracat açısından da büyük ehemmiyete sahiptir.”

İhracat birinci 10 ayda 2 milyar doları aştı

Antalya’da ihracatın geçtiğimiz yıla nazaran %30 seviyesinde artış kaydettiğini lisana getiren Çetin, “İlk 10 aylık devirde ihracatımız 2 milyar doları aşmıştır. Bunun 941 milyon doları tarımdan, 710 milyon dolarısanayiden, 413 milyon doları ise madencilikten gelmiştir.İhracatta yaşanan artışta kurun, dünya genelindeki arz düşüşünün ve Avrupa’nın talep artışının hissesi vardır. Başka taraftan bu artış suratının dünyada talebin olağana dönmesiyle önümüzdeki süreçte yavaşlama riskinin de olduğunu bilmemiz gerekir. Görüldüğü üzere Antalya,tüm dalları ile ülke iktisadı için paha üretmeye devam etmektedir. Antalya’nın bu başarıyı çok daha ileriye taşıma potansiyeli vardır. Birtakım yapısal problemler aşıldığında bu kentte üretilen katma pahanın çok daha üstlere taşınması hiç de güç değildir” dedi.

Antalya iktisadının sıkıntıları

Antalya iktisadının ve ticaretinin belirli başlı birkaç problemine da değinen Çetin,Türkiye’nin temelsorunlarından birisinin planlama şuurunun eksikliği olduğunu kaydetti. Bu periyodun çağın gerçek planlama ile yola çıkanın kazandığı bir periyot olduğunu belirten Çetin, şunlarısöyledi: “Antalya’da stratejik ticaret planı eksikliği bölümlerimizin gelişmesinin önündeki temelsorunlardan birisidir. Uzun vadeli bir bakışla ticari planlama yapılmadığı için bugün işletmelerimiz belirli bölümlerde ağırlaşan işyeri enflasyonu, ‘Toplu İşyerleri Projeleri’ için uygun arsa yahut arazi bulamama, haksız rekabet, kayıt dışı üretim, ulusal zincirlerin klasik ticareti ortadan kaldırması gibisüregelen sıkıntılarla yüz yüzedir. Planlama eksikliği, kent ticaretinin turizmden dilek edilen seviyede katma kıymet almasının da önüne geçmektedir.”

Dijital ve yeşil dönüşüm yarışı

Çetin, ticaretin yapısının, gelişen teknoloji ve çağın gereklerine nazaran fevkalade bir değişim ve dönüşüm içerisinde olduğunu söyledi. Artık ülkelerin, kentlerin ve işletmelerin bilhassa dijital ve yeşil dönüşüm yarışında daha süratli ilerlemekten öbür devaları olmadığını kaydeden Çetin, “Antalya TSO olarak 2018 yılındaki Antalya 4.0 çalışmamızda kentte ve kesimlerde dijital dönüşüm çerçevesini ortaya koymuş, akıllı kent yaklaşımı ile turizmde, tarımda, endüstride, ticarette dijitalleşmenin ehemmiyetine vurgu yapmıştık. Bu vizyonun doğruluğu pandemi süreci ile çok daha süratli formda ortaya kondu. Süreçlerini dijitale taşıyan işletmeler pandemi sürecinde de aktif halde çalışmaya devam ettiler. Bilhassa ticaretini dijitale taşıyanlar öne çıkarak daha da fazla kazandılar. Bir örnek vermek gerekirse bu yıl Türkiye perakende ticaret cirosu %38 artarken e-ticaret %70 civarında artmıştır. Antalya’da e-ticaret yapan işletme sayımız 2019’da 2 bin 400 iken geçen yıl 9 bin 400’e bu yıl ise 11 bin seviyesine çıkmıştır” dedi. Yeşil dönüşüm konusunda da Çetin, “Hızla ilerlememiz gereken öbür bir husus yeşil dönüşümdür. AB ve Çin’in karbon nötr maksatları, yeni iktisadın bu istikamete evirileceğini, hudutta karbon düzenlemeleri yahut karbon vergilerinin dış ticaretimizi etkileyeceğini göstermektedir. Ülkemizin ve işletmelerimizin bu dönüşüme ahenk sağlayacak biçimde iş planlarını önlerine koymaları gerekmektedir” diye konuştu.

Ulaşım altyapısındaki badireler ekonomiyi etkiliyor

Çetin, Antalya iktisadının daha süratli gelişmesinin önündeki en önemlisorunlardan birisinin de ulaşım altyapısındaki yetersizlik olduğunu lisana getirdi. Çetin, şöyle devam etti: “Kentimiz hala demiryolu kontağına kavuşamamıştır. Denizyolu ile ticaret konusunda değerli bir maliyet dezavantajımız bulunmaktadır. Akıllı lojistik merkezi muhtaçlığı yıllardır lisana getirdiğimiz bir bahistir. Meğer her yıl milyonlarca turiste mesken sahipliği yapan, milyonlarca ton ziraî eser sevkiyatı yapılan bölge limanı pozisyonundaki Antalya’nın ulaşılabilirliğinin ve lojistik kapasitesinin iyileştirilmesinin, yalnızca kentimizin değil, tüm bölgenin ve Türkiye’nin kazanması manasına geleceği açıktır. Sanayisektörümüz için arazi muhtaçlığı ötelenemez birsorun haline gelmiştir. Kesim, kabına sığamamaktadır. Antalya sanayisineBölgesel ve İhtisas OSB’lerle yeni bir dinamizm sağlamak mümkündür.”

Ortak sorun; girdi maliyetlerinin yüksekliği

Çetin, tüm sektörleriçin son periyotta kendisini güzelden düzgüne hissettiren ortak sorunun girdi maliyetlerindeki yükselme olduğunu belirterek, bilhassa son süreçte döviz fiyatlarında yaşanan çok dalgalanmanın işletmeleri fiyat veremez, ticaret yapamaz hale getirdiğini kaydetti.. Bilhassa güç maliyetlerinin üretici üzerinde büyük baskı oluşturduğunu vurgulayan Çetin, “bu durum karşısında hükümetin girdi maliyetlerini düşürecek tedbirlere öncelik vermesi yanlışsız olacaktır” tabirini kullandı.