Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, evvelki gün Kabine Toplantısı’nın akabinde Kovid-19’la uğraş kapsamında haziran ayına ait kademeli olağanlaşma takvimini açıkladı.

Sokağa çıkma yasağı saatleri esnetilirken, yeni normalleşmeyle birlikte, yeme-içme yerleri, kahvehane, kafe, çay bahçesi, halı saha, spor salonu, lunapark üzere işletmeler tekrar hizmet vermeye başladı.

Uzun müddettir yakınları ve arkadaşlarıyla bir ortaya gelemeyenler, lokanta, kafe, çay bahçesi ve kahvehanelerde buluştu. Milliyet olarak olağanlaşmanın birinci gününde halkın nabzını tuttuk.

Ya tekrar kapanırsa

Birinci durağımız Üsküdar’dı. Çarşıda esnaf normalleşmeden ötürü memnundu. Üniversite öğrencisi Sonay Ağır, üniversite hayatının en hoş günlerini meskende geçirmek zorunda kaldığını belirtti.

Ağır “Arkadaşlarla birbirimizi göremez olduk. Bir yerde oturup hasret gidereceğiz. Özledik birbirimizi” dedi. Bir markette kasiyer olarak çalışan Selda Çayır da “Vaka sayıları hâlâ yüksek. Aşılamada da kâfi düzeyde değiliz. Umarım tekrar hadise sayıları patlamaz” telaşını lisana getirdi.

‘Fiyatları artırdık’

Üsküdar’da uzun bir ortadan sonra müşterilerine kapılarını tekrar açan esnaf da işlerinin biraz olsun düzeleceği umudunu lisana getirdi. Kafe işletmecisi Vedat Şahinbaş, “Açtık ancak bu bir aylık süreçte ne olacağı aşikâr değil. Tekrar kapanmasını istemiyoruz.

Mutluyuz fakat şu an önümüzü göremiyoruz” kelamlarıyla durumu özetlerken, börekçi Birol Yılmaz ise, “Bir ay sonra ne olacağı belirli değil. Karamsarız. Fiyatlarımızı biraz arttırdık, zira mecbur kaldık. Müşteri alabildiğimiz için işlerimizin biraz olsun düzelmesini bekliyoruz” dedi.

Saat sınırlamasına reaksiyon

Kadıköy’de ise esnaf 21.00’den sonra kapatma kaidesinden ötürü tepkiliydi. Tatlı ve kahvaltı veren bir kafe işlemecisi Hüseyin Çakır, “Kadıköy’deki esnaf daha çok akşamları iş yapmaya başlıyor. O yüzden saat sınırlaması hakikat bir uygulama değil.

Cumartesi yasak yokken pazar günü neden var” diye sordu. Kafe işletmecisi Mehmet Akbaş da, “Bizim müşterimiz akşam üzeri gelmeye başlıyor. Şu an öbür alternatifimiz yok. Kira, işçi üzere masraflarımız var. Mecburen katlanıyoruz” sözlerini kullandı.

‘Kural tanımaz millet’

Kadıköy’de olduğu üzere Beşiktaş Çarşı’da da konuştuğumuz esnaf saat kısıtlamasından keder yanıyor. Kafe işletmecisi Muzaffer Yurdagül, “İnsanlar akşam 18-19 üzere işlerinden çıkıyor, sohbet muhabbet etmeye kafeye geliyor. Biz saat 15’den sonra iş yapmaya başlıyoruz. Fakat saat 21’de kapatmamız gerekiyor” diye sitem etti. Balık restoranı işletmecisi Salih Çakır da saat kısıtlamasını eleştirenler ortasındaydı.

Emekli öğretmen Mehmet Çoban ise (75) “Kural tanımadığımız için salgın eski haline tekrar gelir. Kafelerde herkes taban tabana oturuyor. Ben iki doz aşımı oldum. Konutta bunalmıştık. Ya çocuğumla ya da hanımla arbede ediyordum. Hastalık hastası olmuştuk. Artık dışarı atarım kendimi” yorumunu yaptı.

‘Çok iyi oldu’

Son olarak İstiklal Caddesi ve etrafında vatandaşlarla ve tekrar hizmet vermeye başlayan esnafla konuştuk. Lokanta işletmecisi Lütfü Pekdemir, “Masalara tekrar müşterilerimizi alabiliyor olmak çok iyi oldu” diye karardan duyduğu memnuniyeti lisana getirirken, dizi-film seti çalışanı Zeki Başar da, “Normalleşiyoruz diye de gevşemememiz lazım” uyarısı yaptı.

Kahvehaneler de açılan yerler ortasındaydı. Kahvehanelerde günün birinci ışıklarıyla çaylar demlendi. Maske ve toplumsal uzaklık kurallarına uyan müşteriler, günler sonra çaylarını içtikleri için memnun olduklarını belirtti.

Ayrıyeten nikâhlar da sonlu sayıda davetlinin iştirakiyle kıyılmaya başlandı. Yiyecek-içecek ikramının yapılmadığı azami 100 davetli ile sonlandırılan nikâhlarda gelin ve damadın yakınları birer koltuk ortaya oturdu.

‘Gücümüz kalmamıştı’

Kademeli olağanlaşmanın birinci gününde Ankara’da, maske, hijyen ve toplumsal aralık kurallarına nazaran dizayn edilerek, masada servis faaliyetlerine başlayan iş yerlerinde yoğunluk görüldü. Uzun müddettir yakınları ve arkadaşlarıyla bir ortaya gelemeyenler, lokanta, kafe, çay bahçesi ve kahvehanelerde buluştu. Bir müddettir yalnızca paket yahut gel-al servisi hizmetinde bulunan  işletme sahipleri de vatandaşların ağır ilgisinden epey mutlu olduklarını belirtti.

Hanlar doldu taştı

Diyarbakır’da da olağanlaşmanın birinci gününde Sur ilçesinde bulunan ve kahvaltıcılarıyla ünlü tarihi Hasanpaşa Hanı doldu taştı. Gaziantep’te de uzun mühlet beyrana hasret kalan vatandaşlar ise sabah saatlerinde restoranlarda yoğunluk oluşturdu. İşletme sahipleri ise müşterilerini alevli beyran gösterisi ile karşıladı. Eskişehir’de 49 gündür kapalı olan lokantasını açan Harun Gök, tüm önlemleri alarak hizmet vermeye başladıklarını belirtti. Gök “Hazırlıklarımızı evvelki devirlerde olduğu üzere maske, aralık, paklık kuralları öncelikli olacak formda tamamladık. Masa aralıkları ve masa üzerindeki eserlerin hepsi kapalı olmak koşulu ile tekrar hazırladık” dedi.

‘İyi oldu’

Kırklareli’nde birçok esnaf sabahın erken saatinde işletmelerine gelerek hazırlıklarını yaptı. Kırklareli Lokantacılar Esnaf Odası Lideri Zafer Sürer yaptığı açıklamada, “İşletmelerin açılması iyi oldu. Zira esnafın artık dayanacak gücü kalmamıştı” dedi. Edirne ve Tekirdağ’da da esnaflar işletmelerinin kapılarını açtı. Kocaeli, Karabük, Bolu, Bartın, Zonguldak ve Düzce’de kademeli olağanlaşma kapsamında yeme içme yerleri hizmet vermeye başladı. Bolu’da erken saatlerde lokantalara gelenler de güne, çorba içerek başladı. Trabzon, Gümüşhane, Ordu ve Bayburt’ta da birtakım iş yerlerinin masalara toplumsal ara kuralı için uyarıcı yazılar koydu.

Nikâh tarihi için kuyruk

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı kademeli olağanlaşma ile birlikte nikâh tarihi almak ya da daha evvelce aldıkları tarihleri değiştirmek isteyenler dün sabah erken saatlerden itibaren evlendirme daireleri önünde kuyruk oluşturdu. Avcılar Belediyesi Zübeyde Hanım Nikah Dairesi’nde nikâh memuru Şefi Destegül Koçak, yoğunluğu bekledikleri için mesaiye 1.5 saat erken başladıklarını söyleyerek, 1 saatte 30 müracaat aldıklarını kaydetti. Sıra bekleyen çiftler ise uzun müddettir olağanlaşmayı beklediklerini ve umutla nikâh tarihi almaya çalıştıklarını söyledi.

Yeme – içme dalının teklifleri var: Esnek saat, pazar müsaadesi ve aşı talebi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Kovid-19 sürecinde, haziran ayına ait olağanlaşma takvimini açıklamasıyla yeme – içme işletmelerinden düğün salonlarına kadar birçok işletme faaliyete başladı.

Yeme – içme yerleri 07.00 – 21.00 saatleri ortasında masaya servis yapabilecek, saat 24.00’e kadar paket servisi sürdürebilecek. Pazar günleri ise yalnızca paket servis olacak. Kesim temsilcileri, pazar günü de dahil olmak üzere saat 24.00’e kadar işletmelerini açık tutmak ve aşı olmak için öncelik istiyor.

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Genel Lideri Ramazan Bingöl, “En azından çarklarımız dönmeye başladı. 1 milyona yakın kişi çalışamıyordu, onlar da çalışmaya başladı. Bundan sonraki talebimiz pazar dahil olmak üzere saat 24.00’e kadar açık olmak ve aşı için öncelik istiyoruz” dedi.

‘Turistler de gidemez’

Turizm, Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Lideri Kaya Demirer, şöyle konuştu: “Bizim teklifimiz en azından kapalı alanlarda 21.00’e kadar, açık alanlarda ise 23.00’e kadar hizmet vermek, sokağa çıkma yasağı saatinin de 24.00’e alınmasıydı.

Restoranlar akşam yemeği vereceği saatlerde kapanmış olacak. Bütün bunları ele aldığımızda bu da yüzde 80 kayıp demek. Gelecek ay Kısa Çalışma Ödeneği bitiyor. Şayet bu kurallar esnemezse işte çıkarma yasağı da kalktığında işçinin üçte ikisi işsiz kalır. 21.00’e kadar açık olduğu takdirde turistlerin dışarı çıkıp gideceği restoranlar kapalı olacak.”

Kaşıbeyaz Lezzet Kümesi İdare Şurası Lider Vekili Murat Kaşıbeyaz ise, paket servisin cironun sadece yüzde 5’ini karşıladığını belirterek, “Kademeli normalleşmeyle dal fakat kendisini toparlamaya çalışacak. Yapılan KDV indiriminin devam ettirilmesi de çok önemli” dedi.

İstanbul Toplantı ve Düğün Salonu İşletmecileri Esnaf Odası (İSTDO) Lideri Adem Sönmez, 100 kişilik sınırlamayla birlikte düğünlerin başlayacağını söyledi.

15 Haziran’dan sonra kapalı alanlardaki kişi sayısı kısıtlamasının kalkacağını ve ikramın başlayacağını lisana getiren Sönmez, “Kına ve nişanlar 1 Temmuz’da başlayacak. Düğünler için açık ve kapalı alan ayrımı yapılmamasını istiyoruz. Bölüm olarak alınacak kararlar için biz de görüş vermek istiyoruz” sözlerini kullandı.

Sinema şimdi hazır değil

Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği (SİSAY) Genel Sekreteri Fevzi Genç, sinema salonlarının yabancı, yerli iş ortakları olduğunu lisana getirerek, “Onlarla koordineli bir biçimde planlama yapmalıyız. Açılmak için bir müddete muhtaçlığımız olacağı kanısındayız. Bakanlıkla da görüşeceğiz. Bizim için en ülkü açılma tarihi 1 Temmuz. Bu istikamette teşebbüslerimiz olacak” diye konuştu.

Düğün alışverişi için geri sayım

Züccaciyeciler Derneği (ZÜCDER) Lideri Mesut Öksüz, olağanlaşma süreçleri içerisinde mağazaların tekrar açılmasının bölüme olumlu yansıyacağını söyledi. Bilhassa çeyiz kültürünün hakim olduğu ve her yıl 550 bin çiftin evlendiğini lisana getiren Öksüz, “Sektörümüzdeki satışların büyük bir kısmı bu kanalda gerçekleşiyor. Mağazalarımızda hareket beklediğimiz üzere (düğün alışverişleri kısmında), yeme içme bölümünün açılması ve turizm tarafının canlanması da canlanmayı tetikleyecek” dedi.

MODOKO Lideri Koray Çalışkan, cumartesi günü yasaklarının kalkmasıyla birlikte kesime olumlu yansıyacağını belirtti. Mobilyanın en çok hafta sonları dışarı çıkıp alınan bir eser olduğunu kaydeden Çalışkan, “Özellikle evlilik basamağındaki çiftler, meskenlerini yenilemek isteyenler mağazaları tek tek dolaşıp, eserleri inceleyerek neyi satın alacaklarına karar veriyorlar” diye konuştu.

İki talep var

Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Lideri Müberra Eresin, geçen yıl kadar güç bir yıl daha geçirdiklerini anlatırken, ülke genelinde açık olan (yüzde 50) otellerde dolulukların yılın birinci 5 ayında tek haneli düzeylerde kaldığını vurguladı. Yeni denetimli olağanlaşma periyodunu pahalandıran Eresin, şunları söyledi:

“Avrupa’dan ve başka büyük turizm pazarlarımızdan gelen birinci sinyallere bakıldığında kent otellerinin işleri yıl sonuna kadar çok güç görünüyor. Rusya, Almanya ve İngiltere pazarları açılmadığı sürece resort bölgelerin de canlanması güç. Geldiğimiz bu noktada, turizme yönelik beklentilerimizde şimdi olumlu bir gelişme olmadığı dikkate alınarak gerek Kısa Çalışma Ödeneği, gerekse Nakdi Fiyat Desteği’nin yıl sonuna kadar uzatılması kesim çalışanlarımıza rahat bir nefes aldıracaktır.”