BAŞKAN YILMAZ / ANKARA – TBMM Zelzele Araştırma Komitesi, aylar süren ağır çalışmaların akabinde sarsıntı konusunda 268 unsurluk yol haritası hazırladı. Raporda dikkat çeken tekliflerden biri zelzelenin şiddetini Kandilli Rasathanesi’nin değil, AFAD’ın açıklaması talebi oldu. Milliyet’in ulaştığı ve TBMM Başkanlığı’na sunulacak olan, “deprem raporu”nda yer alan tespit ve tekliflerden kimileri şunlar:

Sarsıntı risklerinin azaltılması ve aktif tahliller sunmak amcıyla TBMM çatısı altında daimi olarak vazife yapacak “Deprem Risklerinin Azaltılması Komisyonu” kurulmalı.

Sarsıntı dataları standart bir formatta AFAD-Türkiye Sarsıntı Data Merkezi’nde depolanarak internet üzerinden paylaşılmalı.

Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü tarafından vakit zaman sarsıntı büyüklüğünün farklı ölçek ve pahada açıklanmasının, bilhassa büyük sarsıntılar sonrası toplum nezdinde farklı yorumlara yol açması ve medyada tartışmalara neden olması sebebiyle, zelzele bilgilendirmesi yalnızca AFAD tarafından yapılmalı.

Erken ikaz sistemi

AFAD tarafından, sarsıntı meydana geldiğinde sismik dalgaların risk içeren kritik tesislere (elektrik ve doğal gaz şebekeleri, fabrika, nükleer santral, rafineri, süratli tren, metro vb.) ulaşmasından evvel gerekli sistemlerin otomatik olarak durdurulması maksadıyla, sarsıntı erken ikaz sistemleri kurulmalı.

6,7 milyon binanın kentsel dönüşümü hızlandırılmalı. Önceliklendirme çalışmalarına, başta İstanbul olmak üzere sarsıntı riskinin yüksek olduğu, nüfusun ve sanayi kuruluşlarının ağır bulunduğu vilayetlerden başlanmalı.

Okul, hastane taşınmalı

Afete maruz bölge kararı alınan alanlarda, canlı fayların sakınım zonlarında ve donatı alanlarında kalan okul, hastane üzere kamu binaları öncelikli olmak üzere mevcut binaların kentsel dönüşüm kapsamında rezerv yapı alanlarına taşınması sağlanmalı.

Bina envanter kayıt sistemi acilen hayata geçirilmeli. Dinamik biçimde güncellenebilen bir bina envanter kayıt sisteminin kullanılması suretiyle yapıların mevcut durumlarına ait olarak kat, bağımsız kısım sayısı, yapı sınıfı, yapı gereci ve taşıyıcı sistem üzere bilgilerin netleştirilerek zelzele riski kıymetlendirme çalışmaları yürütülmeli.

Ekseriyetle 2000 öncesi inşa edilen yapıların tümü incelenmeli ve riskli binalar belirlenerek yıkılmalı.

Güçlendirme stratejileri hazırlanmalı, bilhassa tahliye yolu ve ana arterlerdeki binalara öncelik verilmeli. Kriterlere uymayan riskli binalar süratle yıkılmalı.

Robotla arama

Yapı kontrolü sıkılaştırılmalı. Kaliteli çipli beton sistemi, çelik donatılar için de uygulanmalı. Bina kimlik sistemi devreye sokulmalı.

Periyodik kontroller sonucunda tespit edilen yıkılacak derecede riskli binalar ile periyodik kontrollerin sonuçlarının otomatik olarak tapu sistemine aktırılarak tapuya şerh düşülmeli ve alım-satım mevzularında mahzurlar konulmalı.

Arama kurtarma, tıbbi birinci yardım, keşif ve haritalama, enkazın boyutlarının tespiti, lojistik takviye üzere faaliyetlerde kullanılmak üzere yüksek teknolojik hassaslığı olan insansız hava aracı, drone, robot üzere araçların kullanılması yaygınlaştırılmalı.

Sarsıntı fonu

Zelzele ziyanlarını azaltmaya yönelik siyasetlerin süratli bir biçimde uygulamaya konulabilmesi hedefiyle vergilerden kaynak aktarılarak sarsıntı fonunun oluşturulmalı.

Doğal afet sigortası(DASK) sisteminde tahsil edilen poliçe bedelinin üzerine ek edilecek en az yüzde 5’lik mebla, zelzele fonuna aktarılmalı.

Data kurumu

Toplanan büyük datanın (big data); sarsıntılar başta olmak üzere başka afet ve acil durumda kullanılabilmesi için çeşitli matematiksel model ve tekniklerle anlamlaştırılması gayesiyle büyük bilgi sürece ve tahlil çalışmaları yürütecek ve gereksinimleri adresleyecek, “Büyük Data Analitiği Kurumu” oluşturulmalı.

Türkiye Afet İdare Stratejisi Dokümanı ve Hareket Planı hazırlanmalı ve uygulamaya geçirilmeli.