Her yaş kümesindeki bayanda ortaya çıkabilen idrar kaçırma, dünya çapındaki insanları etkileyen önemli bir halk sıhhati sorunu olarak söz ediliyor. Yetişkin bayanların yaklaşık yüzde 50’sinin yaşadığı bu sorun, genç bayanların yüzde 25’i, orta yaşlı bayanların yüzde 44-57’si ve yaşlı bayanların da yüzde 75’inde ortaya çıkıyor. Ortalama hayat beklentisinin dünyanın birçok yerinde artmasına paralel olarak idrar kaçırmanın global ekonomik yükünün daha da artması bekleniyor.

Genetik etkenlerden, obeziteye, diyabetten sigara kullanımına kadar pek çok neden idrar kaçırma için risk oluşturabilir. Bunu yanı sıra yaşlanma ile hastalık görülme prevelansı ve şiddeti ortasında güçlü bir münasebet bulunmaktadır.

Yaşla azalan östrojen hormonuna bağlı olarak, ikincil gelişen bağ dokuda elastikiyet kaybı, dayanak vazifesi olan pelvik kasların ve idrar torbasına ilişkin kasların zayıflaması idrar kaçırmaya yol açabiliyor. Lakin tek başına ileri yaş, idrar kaçırma için bağımsız risk faktörü olarak kabul edilmemektedir.

Gebelikte oluşan hormonal değişiklik, bebek ve eklerinin oluşturduğu total yük ve karın içi basınçta artış, doğumda pelvik bölgedeki sonlarda ve kaslarda hasar oluşması nedeniyle idrar kaçırma görülebilir. Gebelik sayısının artmasına paralel olarak risk de artabiliyor. Gebelikte ya da öncesinde idrar kaçıran hastalarda sezaryen ile doğumun kollayıcı tesiri olduğuna dair sağlıklı datalar bulunmuyor.

Fazla kilo, kronik kabızlık, sigara-alkol kullanımı, kafeinli besin tüketimi, çikolata/şeker yahut asit içeriği yüksek besinler risk faktörleri ortasında yer alıyor. Üstelik idrar kaçırma şikâyeti ile başvuran hastalarda değerlendirmeyi takiben birinci yapılacak idare ise hayat usulü değişikliği oluyor.

İdrar kaçırma ile münasebetinin düzeneği bilinmemekle birlikte, çok beden yükünün karın basıncını arttırdığı bunun da idrar kesesi basıncını arttırarak idrar kaçırmaya yol açtığı düşünülüyor. Kilo kaybının ise idrar kaçırma için tesirli bir tedavi usulü olduğu biliniyor. Bununla birlikte sigara içme yoğunluğuna bağlı olarak semptomların arttığı görülüyor.

Bilhassa genç bayanlarda (20-49 yaş) sigarayı bıraktıktan sonra semptomlarda bariz bir azalma yaşanıyor. Kafein / alkol alımının uyarıcı ve idrar söktürücü tesirleri nedeniyle idrar kaçırmayı şiddetlendirdiği biliniyor. Semptomları olan hastalarda gün içerisinde tüketilen kafein içerikli sıvıları azaltma istikametinde plan yapılması gerekiyor.

Genetik geçişli bağ doku hastalıkları, kollajenin tipleri ve ölçüsündeki farklılıkların da idrar kaçırmada değerli etkenler olarak karşımıza çıkıyor. Yapılan ikiz çalışmaları idrar kaçırmada genetiğin tesirli olduğunu lakin fazla kilo, sigara kullanımı, fizikî antrenman, diyet, doğum sayısı üzere çevresel faktörlerle bu durumun değişebildiğini göstermektedir.

Yapılan çalışmalarda bilhassa sıkışma tipi idrar kaçırmanın çevresel tesirlerle değişebileceği, öksürme-hapşırma (stres tip) ile idrar kaçırmanın ise çevresel tesirlerden daha az etkilenip genetik temele daha yatkın olduğu ortaya konmuştur. Gerilim tip idrar kaçırmaya sahip bayanların birinci derece akrabalarında sıklığında 2-3 kat artış bildiren çalışmalar da bulunmaktadır.

Bilhassa damar ve hudutları etkileyen şeker hastalığı, nörolojik hastalıklar, öksürükle belirti veren akciğer hastalıkları, pelvik bölge kitleleri, idrar yolu enfeksiyonu, ruhsal bozukluklar üzere durumlar da idrar kaçırma ile karşımıza gelebiliyor. Sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren şahıslarda de hastalık gelişme riski artıyor.

Tedavi metotları

Hastanın sıkışarak tuvalete yetişemeden mi, gülerken/hapşırırken mi yoksa her iki formda de kaçırıp kaçırmadığı sorgulanarak idrar kaçırma biçimi belirlenir. Birinci basamak tedavi ise hayat stili değişiklikleri, pelvik taban kas idmanları, mesane eğitimi biçiminde olmaktadır. Şayet bunlarla semptomlar devam ediyorsa; idrar kaçırmanın tipine nazaran ya ilaçla ya da cerrahi olarak tedavi edilebilmektedir.

Tedavi yaklaşımı ne olursa olsun sorunun tahlili ömür stili değişikliğine gidilmesi gerekmektedir. Bunun en hoş örneği de yeniden ikiz çalışmalarıyla gösterilmiştir. Birebir genetik yapıya sahip bireylerde çevresel faktörlerin tesiriyle bilhassa sıkışma tipi idrar kaçırmada da farklılıklar ortaya çıkabilmektedir. Gazlı ve idrar söktürücü özellikli sıvıların kısıtlanması, kabızlıktan kaçınma, sigaranın bırakılması, kilo kaybı (vücut kitle indeksi) idrar kaçırma sıkıntısının önüne geçecektir.