MERT İNAN İstanbul  – Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) hava kirliliği limit bedellerini güncelledi. 15 yıl ortadan sonra güncellenen hava kalitesi rehberinde temel kirleticiler ortasında bulunan PM10 için yıllık limit kıymet 20 mikrogramdan 15’e; DSÖ’nün kanserojen unsur olarak da tanımladığı PM2.5 için ise 10 mikrogramdan 5’e çekildi. Yeni pahalara nazaran İstanbul’da yıllık hava kirliliği ortalaması, limit pahası yaklaşık 3.4 kat; Ankara’da ise 3.8 kat aşıyor. 

Ortaya çıkan yeni durumu Milliyet’e kıymetlendiren Milletlerarası Hava kirliliğini tedbire ve Etraf Müdafaa Birliği Lideri Prof.Dr. Selahattin İncecik, “DSÖ’nün bu atılımı COP 26 taraflar toplantısı öncesinde ülkelerin hava kalitesi standartlarını yeni kılavuz kıymetlerini temel alarak tekrar güncellemeleri için bir ihtar niteliğinde. Bu duruma nazaran başta Hindistan olmak üzere pek çok ülkenin hava kalitesi görünüşü daha da olumsuz hale gelecek. İstanbul ise su an uygulanan standartlar çerçevesinde PM bakımından sıkıntılı bir kent. Trafik bilhassa dizel araçların yol açtığı PM kirliliği kent içerisindeki inşaat tozlarının da katkısı ile sıhhat bakımından önemli riskler kelam konusu” dedi. 

Dizel araç tesiri

İstanbul ve Ankara’da bilhassa kış aylarında vakit zaman önemli kirlilik tablosu oluştuğunu da kelamlarına ekleyen Prof.Dr.İncecik, “İstanbul’un havasında çok önemli oranlarda partikül unsur kirliliği var. Kışın bu oranlar daha da artıyor. İstanbul’da yılın yüzde 70’lik diliminde hava kirliliği oranları standartların üzerinde seyrediyor. Kışları kömür kullanımı hala çok yaygın. Avrupa’nın hiçbir kentinde kömür yakılmıyor. Hava kirliliğinin birinci nedeni kömür kullanımı. Dar gelirli insanlara kömür yerine doğalgaz yardım ödeneği oluşturulmalı. İstanbul’daki araçların yüzde 60’ı dizel. Dizel araçlar da önemli partikül unsur kirliliği yaratıyor. Ağır tonajlı araçlar dahil olmak üzere çok önemli emisyon denetim ve ölçümleri yapılmalı. Almanya’daki kriterler motamot uygulanmalı, kontroller kağıt üzerinde kalmamalı” diye konuştu.

Greenpeace Akdeniz İklim ve Güç Proje Sorumlusu Gökhan Ersoy da, “Trafiğin ağır olduğu karayolları, organize sanayi bölgeleri ve kömür üzere fosil yakıtların kullanıldığı güç santrallerinin bulunduğu sıcak noktalarda tüm dünyada kirlilik kıymetleri limitlerin kat be kat üstünde olduğu görülüyor. Bu nedenle kömürü, dizel ve akaryakıtlı araçları geride bırakacağımız bir takvimi çabucak planlamalı ve geçiş periyodunda de fosil yakıtların halk sıhhati tesirlerini minimize edecek limit pahalara nazaran pak hava hareket planlarını uygulamalı, muhafaza bölgeleri ilan etmeliyiz” dedi.

En kirli hava İstanbul’da ölçüldü

Türkiye’de 1980-1990 yılları ortasında ısıtma ve endüstride kalitesiz kömür kullanılması sonucu dramatik hava kirliliği olayları yaşanmış, kükürdioksit ve Partikül Unsur konsantrasyonları rekor düzeylere ulaşmıştı. 17-18 Ocak 1993 tarihinde İstanbul’daki kükürtdioksit oranı 24 saatlik ortalamada 4070 mikrogram metreküp, Partikül Unsur ise 2662 mikrogram metreküp olarak ölçülürken, bu oran dünyada ölçülen en yüksek kirlilik olarak kayıtlara geçmişti. Hava kirliliği erken mevt ve astım, inme, akciğer kanseri, depresyon, şizefreni, erken doğum üzere pek çok sıhhat sorunu riskini yükseltiyor.

Partikül husus nedir?

Partiküler Unsurlar (PM), hava içerisinde asılı olarak bulunan katı ve sıvı parçacıkların karışımından oluşan, yaygın hava kirletici olarak biliniyor. Partiküller çapları 10 mikrogram/metreküp yahut 2.5 mikrogram/metreküpten daha küçük olan partiküller olarak aerodinamik çapları uyarınca tanımlanıyorlar. Partiküler hususlara maruz kalmak; kalp damar hastalıkları, teneffüsle ilgili rahatsızlıklar ve akciğer kanserinden ölümlerde artışa yol açıyor.