Kovid-19 yas tutma biçimimizi de etkiledi. Ölmekte olan yakınlarımızı son sefer ziyaret etmek, cenazelerinde bulunmak, toprağa vermek, taziyede yakınlarımız ile olmak üzere alışa geldiğimiz paylaşım ve dayanağa dayalı ritüellerden de uzak kaldık.

Hem kayıplarımız ile ilgili birbirimize takviye olamıyor hem de yas sürecinde ne yapacağımızı vakit zaman bilemiyoruz. Hasebiyle yas tutma ile başa çıkabileceğimiz gerekli olan bu periyodu yaşayamıyoruz.

Yas: Derin acı

Yas duygusu, bedel verdiğimiz her obje yahut şahısla bağdaşabilir. Boşanmak yahut sevdiğimiz beşerden ayrılmak, sıhhatimizi kaybetmek, işimizi kaybetmek, maddi istikametten kuvvetli bir sürece girmek, düşük yapmak, emekli olmak, paha verdiğimiz insanın önemli bir hastalığı olması, kıymet verdiğimiz bir arkadaşlığın sonlanması, yaşadığımız travma sonrası güvenlik hissinin kaybı, yas sürecine girme nedenlerine örnek gösterilebilir.

Hissettiğiniz derin hüzün, iştah kaybı, uykusuzluğun başlaması, ilgi duyduğunuz alanlardan uzaklaşmak depresyonda olduğunuzu düşündürtebilir. Lakin depresyonla, sağlıklı geçirilen yas süreci ortasında fark vardır.

Yas duygusu vakitle azalır zira depresyonda görülen fikir yapısı ile yas sürecinde aklınızdan geçen fikirler farklıdır. Depresyonda, depresif his durumunu besleyen genel bir ümitsizlik, karamsarlık hakimdir.

Bu durum geçmişe bakış açınızı, gününüze bakış açınızı ve geleceğe bakış açınızı tesirler. Sizi fonksiyonsuz hale getirir. İş hayatınızı, aile ve toplumsal hayatınızı tesirler.

Yas sürecinde ise bu fonksiyonel durumun bozulması belirli bir müddetle sonludur. Hislerinizi yansıtıp, manevi dayanak aldığınızda acınız vakitle azalır ve işlevselliğiniz düzelir.

Yas sürecini sağlıklı atlatabilmek için 13 prosedür

Yas sürecinin belirli bir mühleti yoktur. Kendinize vakit tanıyın. Acının dinmesi haftalar, aylar hatta yıllar sürebilir. Acınızı görmezden gelmek, hislerinizi bastırmak tahlil değildir. Uzun vadede daha önemli sıkıntılar yaşamanıza neden olabilir.

Depresyon, anksiyete, husus kullanımı ve sıhhat sıkıntılarının gelişmesine neden olabilir bastırma davranışı. Hislerinizi kabullenin ve yüzleşin.

Kayba karşı hissettiğiniz hüzün, acı olağan bir tepkidir. Tam aksine ‘Güçlü olmalıyım, görünmeliyim’ fikriyle hislerinizi yansıtmazsanız, acıyla baş etmekte zorlanırsınız ve yas süreciniz uzar.

Yas sürecinde ağlamak da doğal hislerinizin dışavurumu olarak olağan kabul edilir. Fakat içinizden ağlamak gelmiyorsa kendinizi zorlamayın. Herkesin, yaşadıkları acıyla baş etme prosedürü farklıdır.

Birebir halde ağlamayı zayıflık olarak görmek ve ağlamayı bastırmaya çalışmak yahut saklı ağlamak da yas sürecini zorlaştıracaktır. Üzülmeniz olağan, sevdiğiniz kişiyi kaybettiğiniz için de ağlıyorsunuz. Kimse bunu zayıflık olarak görmez.

Hayatınız eskisi üzere olmayacak lakin bir noktadan sonra hayatınıza kaldığınız yerden yavaş yavaş başlamanız gerekir. Bu, kaybettiğiniz kişiyi unuttuğunuz manasına gelmiyor. Onu her vakit hatırlayacak ve seveceksiniz ancak kendiniz için ve sizi sevenler için hayatınıza odaklanmanız gerekir.

Arkadaşlarınızdan ve ailenizden kesinlikle dayanak alın. Hissettiğiniz acıyı ve üzüntüyü anlatın. Yalnız hissettiğiniz her an sevdiğiniz biriyle irtibata geçin. Hisleriniz ve fikirleriniz hakkında konuşun.

Kişinin manevi inançları da yas sürecini daha kolay atlatmasını sağlar. Dua etmek, ibadethaneye gitmek, kaybettiğiniz kişinin daha iyi bir yerde olduğunu düşünmek acınızı hafifletir.

Uykusuzluk sorunu yaşıyorsanız papatya, melisa üzere gevşetici bitki çaylarını ya da uyumadan evvel ılık bir duş almayı deneyebilirsiniz. Misal bir yas süreci geçirmiş olan beşerlerle konuşmak, onlar bu süreci nasıl atlattığını öğrenmek size yardımcı olabilir.

Hobilerinize, ilgi alanlarınıza yavaş yavaş dönmeye çalışın. Acınızı hafifletmek için ilaç yahut alkol kullanmayın. Bu hareket acınızı gidermez.

Şayet sürecin uzadığını yahut tek başınıza baş edemeyecek kadar üzgün olduğunuzu düşünüyorsanız bir psikolog yahut psikiyatrdan profesyonel yardım alabilirsiniz.