LİDER YILMAZ Ankara – TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı’nın hazırladığı, “Dijital, Sanal ve Kripto Para Sistemleri” raporunda dünyada ve Türkiye’de Bitcoin başta olmak üzere kripto paraların statüsü ve yasal düzenleme teşebbüsleri de ele alındı. Raporda, “Bitcoin’in vergiye tabi olabilme ihtimali, hükümetlerin Bitcoin’e olan yaklaşımlarını olumlu halde etkilemektedir” tespiti yapılırken, Brezilya, Kanada, Finlandiya, Bulgaristan ve Danimarka’nın vergi düzenlemesini hayata geçirdiği anlatıldı. Singapur’un ise bir adım daha ileri giderek kripto para alışverişlerinden katma kıymet vergisi dahi aldığı kaydedildi.

Türkiye’de ise kripto paraların ödeme aracı olarak kullanılamayacağına değinilen raporda, BDDK ve Merkez Bankası’nın bu taraftaki açıklamalarına yer verilerek, 30 Nisan 2021’de yürürlüğe girecek, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmeliğe” vurgu yapıldı. Raporda, birtakım ülkelerin kripto paralarına ait yasal düzenleme teşebbüsleri şöyle özetlendi:

ALMANYA: Alman Federal Mali Denetleme Kurumu (BaFin) kararları ve Alman Bankacılık Kanunu, kripto paraları kapsıyor ve bağlıyor. Almanya’da kripto paralar özel alım satım borsalarında özel ödeme aracı fonksiyonuna sahip bedel üniteleri olarak yahut çok taraflı alım satım süreçlerinde özel hukukun yasal mutabakatlarına dayanarak ödeme aracı olarak kullanılan para üniteleri olarak kabul edilmiş.

ABD: Kripto para üniteleri federal ve eyalet hükümetlerinin ilgi odağı. Federal hükümet içerisinde yapılan düzenlemelerin birden fazla ABD Menkul Değerler ve Borsa Kurulu, Emtia Vadeli Süreçler Kurulu, Federal Ticaret Komitesi, Hazine Bakanlığı ve Mali Hataları Uygulama Ağı tarafından yapılmakta. Bununla birlikte, birçok eyalet, kripto para ünitelerini ve blok-zincir teknolojisini etkileyen maddeleri önerdi ve/veya onayladı. Kimi eyaletler, mahallî ekonomileri teşvik etmek ve kamu hizmetlerini iyileştirmek için teknolojiye yatırım yapmayı amaçlıyor. Öte yandan, Kaliforniya ve New Mexico üzere eyaletlerdeki makamlar ise kripto para yatırımları süreçleri konusunda ihtarlar yayınladı. New York eyaleti de genel olarak kısıtlayıcı olarak kabul edilen kanunları kabul etti.

ARJANTİN: Kripto paralar merkezi bir para otoritesi tarafından çıkarılmadığından, Arjantin’de yasal para ünitesi olarak değerlendirilmiyor.

BELÇİKA: Belçika’da Bitcoin ile ilgili spesifik bir kanun ya da düzenleme bulunmamakta. Lakin, Belçika Maliye Bakanı, Bitcoin sisteminin para aklama ve öbür yasa dışı faaliyetler için potansiyel bir araç olarak görünmesine karşın, gelişen teknolojiye ayak uydurulmasının gerekliliğini belirtti.

İNGİLTERE: Yasal olarak düzenlenmese de İngiltere Gelir ve Gümrük Yönetimi, kripto paraları ‘tek emelli işlemler’ olarak sınıflandırdı ve bunların satışının yahut alışının yüzde 10-20 ortasında bir vergi oranı ile vergilendirileceğini bildirdi. Lakin özel bir düzenleme şimdi yapılmadı.

ÇİN: 3 Aralık 2013’te Çin Merkez Bankası ve başka dört merkezi hükümet bakanlığı ve komitesi ortaklaşa Kripto Paraların Riskine Karşı Tedbirler Bildirisi’ni yayınladı. Bu bildiri, Bitcoin’i özel bir ‘sanal meta’ olarak tanımlamış, Bitcoin’in bir para ünitesi olmadığını ve piyasada bir para ünitesi olarak dolaştırılmaması, kullanılmaması gerektiğini belirtti.

DANİMARKA: Danimarka nakit kullanımını kaldırmak ve dijital para ünitesine geçmek isteyen ülkeler ortasında. Kendi merkez bankasından büsbütün vazgeçmeden, Bitcoin ve prestiji dijital parasını birlikte kullanmayı planlamakta. Danimarka Merkez Bankası, Bitcoin’in para olmadığını, bu sebeple regüle etmeyeceklerini açıkladı.

FRANSA: Fransa’da Bitcoin sistemi ile ilgili özel bir kanun yahut düzenleme bulunmamakta. Fransa Merkez Bankası sanal para ünitelerinin tehlikelerine ait bir rapor yayımladı. Bu raporda, Bitcoin’in Fransız maddelerine nazaran gerçek bir para ünitesi yahut ödeme aracı olarak değerlendirilemediği ve para aklama ve başka yasa dışı faaliyetlerin yanı sıra spekülasyon için bir araç olarak görüldüğü tabir edildi.

SİNGAPUR: Aralık 2013’te Singapur Para Otoritesi, işletmelerin kripto paraların mal ve hizmet alım satımında para üzere kullanılabilecek bir olgu olarak kullanımı konusuna müdahale etmeme kararı aldığını bildirdi. Ülkede Bitcoin alım, satım ve takası ile ilgili vergi teklifleri sunuldu.

GÜNEY KORE: Güney Kore’de Bitcoin sisteminin kullanımını düzenleyen bir kanun yok. Bununla birlikte, Kore Bankası Lideri Bitcoin’in gelecekte düzenlenmesini tavsiye etti ve ülkede Bitcoin bir ödeme metodu olarak kabul edildi. Güney Kore, Bitcoin konferanslarına da mesken sahipliği yapmaktadır.

Türkiye’deki düzenlemeler

Raporda, Bitcoin’le ilgili Türkiye’de birinci açıklamanın 25 Kasım 2013’te BDDK tarafından yapıldığı, nezaret ve kontrolünün mümkün olmadığı tespiti aktarıldı. 16 Nisan 2021’de Merkez Bankası’nın duyurusuna yer verilen raporda, devletin halinin “kripto varlıkların rastgele bir düzenleme ve kontrol sistemine tabi olmaması, merkezi bir muhatabının bulunmaması, piyasa bedellerinin çok oynaklık göstermesi, anonim yapıları nedeniyle yasadışı faaliyetlerde kullanılabilmesi, cüzdanların çalınabilmesi yahut sahiplerinin bilgileri dışında adapsız olarak kullanılabilmesi ile süreçlerin geri dönülemez nitelikte olması üzere nedenlerle ilgili taraflar açısından değerli riskler barındırmaktadır” biçiminde olduğu anlatıldı. Raporda, kripto paraların ödeme aracı olamayacağını düzenleyen, “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmasına Dair Yönetmeliğin” 30 Nisan 2021’de yürürlüğe gireceği anımsatıldı.