Ankilozan spondilit bir bağışıklık sistemi hastalığıdır

Ankilozan spondilit omurganın ve kalça ile beli birleştiren sakroiliak ekleminin iltihabı olarak tanımlanmaktadır. Ankilozan spondilit bağışıklık sisteminin çok biçimde çalışıp kendi dokularına saldırması sonucu meydana gelmektedir. Eklemlerde oluşan iltihaplanma tedavi edilmediğinde ve ilerlediğinde kireçlenme oluşabilmektedir. Kireçlenme eklem boşluğunu kapatarak eklemlerin kemiklerle bütünleşmesine ve bu durumda hareket kayıplarına neden olmaktadır. Rahatsızlık iyice ilerlediğinde sakroiliak eklemden omurgaya hakikat çıkıp sırt ve boyun omurlarındaki eklemleri de etkileyebilmektedir. Gerçek tedavi olmayan ve ilerleyen olaylarda bu kireçlenmeler öne hakikat eğilme, bükülme ve kamburlukla sonuçlanabilmektedir. 

Sabah tutukluğu yaşanabiliyor 

Çabucak herkes hayatının bir periyodunda bel ağrısı yaşayabilmektedir. Bel fıtığı, kireçlenme, kas spazmı, bel kayması üzere nedenlere bağlı mekanik bel ağrısıyla, ankilozan spondilit hastalığında yaşanan bel ağrıları birbirinden farklıdır. Mekanik bel ağrıları daha çok hareket halindeyken oluşur, istirahat edildiğinde ise düzelmektedir. Bilhassa gece uykudan uyandıracak biçimde ve istirahat ederken ağrı olması, sabahları uyanınca uzun süren tutuklukların yaşanması, hareket edildikçe ağrıların azalması mekanik bel ağrılarından Ankilozan spondiliti ayıran bulgulardır. Ağrıya neden olan iltihap kişi istirahattayken eklemlere birikerek ağrı yaratmaktadır. Kişi sabahları tutuk bir halde uyanmaktadır. Hasta hareket ettikçe ise tutukluk ve ağrı azalmakta, rahatlamaktadır. Hasta sabah o kadar tutuk olur ki eğilip çorabını bile giyemeyebilir. Bu tutukluğun yarım saatten uzun sürmesi de tekrar Ankilozan spondilit hastalığının bulgularından biridir. İltihaplı olmayan öbür bel ağrılarında da tutukluklar yaşanabilir lakin çok daha kısa sürmektedir.

Erkeklerde daha sık görülüyor

Bu hastalık genç erkeklerde bayanlara oranla 2 kat daha fazla görülmektedir. Bilhassa 18 yaş üstü genç erkeklerde 3 aydan uzun müddet görülen bel ağrılarında bu hastalıktan şüphelenilmelidir. Ağrılar 3 ay ile 1 yıl ortasında devam edebilmektedir. Ağrılar başlangıçta hafif şiddettedir, vakitle artmaktadır. Ankilozan spondilit kronik bir hastalık olduğu için ağrıların hayat uzunluğu muhakkak aralıklar ile devam edebileceği ön görülmektedir. Ankilozan spondilit kimi durumlarda eklemlerin dışında organlarda tutulum yapabilmektedir. Üveit denilen ve gözün bir katmanında iltihap ve görmede bulanıklık ile seyreden bir tabloya yol açabileceği üzere, bazen sedef hastalığı ile birlikte görülebilmektedir. Ülseratif kolit ya da Crohn hastalığı üzere iltihaplı bağırsak hastalıklarında da Ankilozan spondilit hastalığında görülen iltihaba benzeri sakroiliak eklem iltihabı gelişebilmektedir. Ayrıyeten ülkemizde dünya ortalamasına nazaran daha sık karşılaşılan Behçet hastalığı ve ailevi Akdeniz ateşi hastalığı seyrinde de sakroiliak eklem iltihabının gelişebileceği, Ankilozan spondilite emsal yakınmalar ile bel-kalça ağrılarının oluşabileceği bilinmektedir.  

Ankilozan spondilit ailede görülüyorsa risk büyüyor 

-Her hastalıkta olduğu üzere Ankilozan spondilitte de hasta öyküsünün değeri büyüktür. Genetik geçişli bir hastalık olduğu için hastanın aile kıssası de büyük ehemmiyete sahiptir. Ailede bu hastalığı yaşayan ya da bu hastalık sonucu kamburlaşan şahıslar bulunup bulunmadığı da sorulan sorular ortasında bulunmaktadır. 

-Fizik muayenede ise bu hastalığın başladığı sakroiliak eklemler üzerinde uygulanan bası hareketleri ile eklemlerin hassasiyetinin belirlenmektedir. Şayet kamburluk ve eğilme varsa bunların dereceleri ölçülerek belirlenmektedir. Bu bulgular teşhis için kıymetlidir. 

-Gerekli görülen durumlarda radyolojik görüntüleme tekniklerine başvurulmaktadır. Ankilozan spondilit’in teşhisini en yanlışsız biçimde konmasını sağlayan görüntüleme tekniği MR’dır. Röntgen sinemaları her vakit teşhis için kâfi olmamaktadır. Kuşkulu durumlarda MR daha net bilgi verebilmektedir.  Kemik iliğinin içindeki ödem ve iltihapları erken etaplarda bile gösterebilmektedir. Bu da günümüzde erken teşhis koymada kolaylık sağlamaktadır. 

-Hastalığın tanısı için birtakım kan kıymetlerine de bakılmaktadır. Kandaki iltihap kıymetini gösteren CRP’nin bu hastalıkta yükselmesi beklenir lakin yükselmediği etkin hastaların da olabileceği akılda tutulmalıdır.

-Yardımcı tetkiklerden biri de Ankilozan spondilit hastalığına yatkınlığın olup olmadığını belirleyen HLA-B27 olarak isimlendirilen genetik testtir. Bu genin olumlu olduğu bireylerde Ankilozan spondilit gelişme riski yükselmektedir. Bu genin müspet olduğu hastalarda eklem dışı tutulumlara daha fazla rastlanılmaktadır. Üveit denilen göz iltihaplanması ya da bağırsak iltihaplanması da daha sık görülebilmektedir. HLA-B27 genini taşıyan hastalarda hastalık aktivitesinin daha ağır olabileceği yahut hastalığa bağlı erken kamburlaşma üzere komplikasyonların daha sık görülebileceği bilinmektedir. Ankilozan spondilitli hastalarının %20-30’unda HLA- B27 geni negatif saptanabilmektedir. Çoğunlukla bu hastalarda hastalık daha yavaş ve hafif ilerlemekte ve daha az eklem dışı tutulum gözlenmektedir.

Ankilozan spondilit tedavisi ömür uzunluğu devam ediyor

Ankilozan spondilit ömür uzunluğu devam eden bir hastalıktır. Ağrı her vakit ağrı olmayabilir ve çoklukla ataklar formunda tekrar etmektedir. Atak devirlerinde eklemlerde oluşan iltihap ilaç tedavileriyle kurutulmaya çalışılmaktadır. Tedaviye ağrı kesici, iltihap kurutucu kortizon içermeyen ilaçlarla başlanmaktadır. Bu ilaçlar tertipli olarak kullanıldıklarında yarar göstermiyor ve kişinin kanda bakılan iltihap göstergeleri düşmüyorsa biyolojik ilaçlar devreye girmektedir. Bu biyolojik ilaçlar olağan ilaç tedavilerine karşılık vermeyen hastalarda kullanılmaktadır. 

Kilo denetimi ve idman çok önemli 

İltihaplı romatizma hastalıkları içinde antrenmanın en gerekli olduğu hastalık Ankilozan spondilittir. Tedavinin yarısını ilaçlar oluştururken öbür yarısını antrenman oluşturmaktadır. Omurgayı, bel, sırt, karın ve göğüs kaslarını güçlendiren antrenmanlar yapılmalıdır.  Bütün bedeni tıpkı anda çalıştıran yüzme Ankilozan spondilit hastaları için çok yararlı bir idmandır. Yürüyüş, bisiklete binme, pilates ve yoga üzere sırt ve bel kaslarını güçlendiren antrenmanlar de çok yararlıdır. Haftanın en az 4 günü yarım saat antrenman yapılmalıdır.  Ancak kas ve eklemlere ziyan verecek ağır antrenmanlardan kaçınılmalıdır. Hareketsiz bir hayat iltihap birikimine ve kilo alımına neden olmaktadır. Bu hastalıkta omurga çok hassastır ve omurgaya yük binmemesi için kilo denetimi çok kıymetlidir. Ankilozan spondilit hastaları sağlıklı beslenmeli, sigara tüketmemeli ve fazla kilo almamalıdır.