MİTHAT YURDAKUL, ASLIHAN ALTAY KARATAŞ Ankara

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Ulusal Uzay Programı’nın bir medeniyet yarışı olduğunu belirterek, “Milli bir sahiplenmeye gereksinim duyuyor. Partilerle iktidarlarla hiçbir alakası yok” dedi. Uzay yarışının teknoloji ve maliyete odaklandığını söz eden Varank, “Yarışın tipi değiştiği için biz aslında geç kalmadık” sözünü kullandı. Milliyet Ankara Bürosu’nu ziyaret eden Varank, Ulusal Uzay Programı hakkında bilgi verdi. Varank, özetle şunları kaydetti:

GEÇ KALMADIK: Dünya bu yarışa erken başladı. Teknoloji değişiyor ve dönüşüyor. “Daha mikro uydular üretmek, buralarda kuracağı istasyonlarla uzayda insanı daha fazla görebilir miyiz?” Şu anda buna odaklanılmış vaziyette. 1960, 70, 80’lerde bir roketi uzaya ulaştırmak 10 ünitelik maliyetse şu anda 1 ünitelik maliyet lakin bunu şu anda nasıl daha aşağıya çekebiliriz, nasıl daha uygun bir formda uyduları ulaştırabiliriz bunun yarışı var. Yarışın tipi değiştiği için biz aslında geç kalmadık.

BAYRAKTAKİ AY, AYDAKİ BAYRAK: Olağan ki ulusal gurur kıymetli. Türkiye’nin bunu başarıyor olabilmesi çok kıymetli. Ülke ismi değerli değil, bunlar uzay, ay maksatlarını ilan ettiklerinde, programın başındaki kişi şöyle bir cümle kurdu: ‘Bazı ülkelerin bayraklarında ay var, kimi ülkelerin ayda bayrakları var. Kimin bayraklarında ay var? İslam dünyasının, Müslüman ülkelerin. Zira biz hilale ehemmiyet veriyoruz. Yani şunu diyor: İslam dünyasından hiçbir ülke bu işi başaramayacak, biz bunu başaracağız. Bu aslında bir medeniyet yarışı tıpkı vakitte. Burada bir ulusal gurur tarafı var fakat biz bunu yalnızca gurur için, dünyaya teknolojimizin ne kadar geliştiğini göstermek için yapmıyoruz. Bu yarışta ticari olarak da Türkiye’nin ekonomik yarar elde edebileceğini göstermek için yapıyoruz. Ulusal bir sahiplenmeye gereksinim duyuyor. Partilerle iktidarlarla hiçbir alakası yok.

SAVUNMAYA YANSIMASI OLACAK: Türkiye Uzay Ajansı’nan yaptığı bütün faaliyetler uzayın barışçıl maksatlarla kullanılmasıyla ilgili faaliyetler. Natürel ki burada geliştirdiğiniz kabiliyetlerin savunma sanayi alanında, endüstrinin bütün alanlarını ilgilendiren yansımaları olacaktır. Uzay için geliştirdiğiniz bir gereç, size dünyada üreteceğiniz bir eserde çok büyük avantajlar getirebilir. Burada yetiştirdiğimiz insan kaynakları ilerde savunma endüstrinde de çalışmak isteyebilir. İnşallah kendi yerli ve ulusal metre altı çözünürlükteki müşahede uydumuz İmece’yi 2022’de biz uzaya fırlatacağız. Bugün siz İHA’larla müşahede yapıyorsunuz. Bunların gidebileceği menziller, sonlar aşikâr. Lakin uzayda gereğince uydunuz olsa, rastgele bir meşakkat çıktığında çok rahat anlık rastgele bir noktadan manzara alabilirsiniz. Fakat Türkiye Uzay Ajansı’nın maksatları askeri maksatlar değil.

UZAY HUKUKU: Uzay hukuku alanında çok faal halde çalışıyoruz. Birleşmiş Milletler nezdinde çok sıkı takip içerisindeyiz. Bugün uzaya bir cisim fırlattığınızda bunların kayıt altına alınması, buradaki bilhassa yörünge haklarının kullanımı, bunlarla ilgili büyük tartışmalar var. Şu anda Space X firması dünyanın öbür hiçbir ülkesine sormadan küçük uydular fırlatıyor. Yalnızca kendi ülkesine haber veriyor, ABD bunları kayıt altına alıyor. Yarın bir gün bu fırlattığı uydularla Türkiye Cumhuriyeti devletine tahminen internet satacak.

UZAYA KİM GİDECEK?: Ben gitmeyeceğim. Bir Türk vatandaşının uzaya gitmesi değerli bir konu. Türkiye burada geç kalmış diyebiliriz. Turistik seyahat üzere tasarlamak istemiyoruz. Ya bir bilim insanımızı ya bir havacılık ile ilgili insanımızı yetiştirip milletlerarası uzay istasyonuna göndermek istiyoruz. Bu tabiat bilimleri ile ilgili bir deneysel çalışma da olabilir, bir gereç bilimiyle ilgili, bir gerecin oraya götürülüp orada radyasyona, ışığa tabi tutulup test edilmesi de olabilir, hatta küçük, küçük uyduları oraya kadar götürülüp şahsen uzay istasyonundan uzaya salınması da olabilir. Olağan ki bunun çok kuvvetli testleri var, su altında test yapıyorlar. Yer çekimsiz ortama benzeri ortamda testler yapıyorlar. Bunları da kaldırabilecek bir vatandaşımızı bir davetle müracaatlar ortasından seçme üzere bir niyetimiz var. İnşallah bu yılın sonuna kadar bunların hepsini netleştirmiş olacağız. Burada kimle çalışacağımıza da karar vermemiz lazım. Şu anda uzaya beşerli araç gönderebilen iki ülke var, ABD ve Rusya. İkisiyle de görüşüyoruz.

Cep telefonu devlerinin Türkiye ilgisi

Memleketler arası telefon devlerinin Türkiye’de üretime geçmesini de kıymetlendiren Varank, şunları kaydetti:

“Global markaların Türkiye’ye büyük bir ilgisi var. Birinci defa Oppo’yu, Türkiye’de deneme üretimlerine başladıklarını ilan etmiştim. Bugün de Xiamoi’nin deneme üretimlerine başladığını ilan ettik. Türkiye’de Xiamoi ve Salcomp tekrar teknoloji tedarikçisi bir firmayla, küresel bir markayla anlaşmış. Avcılar’da fabrikalarını şu an kuruyorlar, deneme üretimlerine başladılar. Öteki markaların da Türkiye’de üretim yapmakla ilgili çalışmaları devam ediyor. Önümüzdeki devirde o markaları da duyuracağız. Yalnızca bunlar değil, yerli firmalarımız da bu devirde tekrar yatırım yaparak, ‘acaba bir Türk markasını çıkarabilir miyiz’ diye; piyasada bir oyuncu olmak için yatırım yapmaya başladılar. Hasebiyle akıllı telefon pazarında, Türkiye büyük bir oranda Türkiye’de üretilmiş telefonları tüketmeye, önümüzdeki devirde başlayacak. Başka küresel markaları da biz, biraz da zorluyoruz, gelsinler, Türkiye’de yatırım yapsınlar, üretim yapsınlar.”

Çok kıymetli bir referans

UZAY ARACININ ÜZERİNDE İSMİNİZ OLSUN İSTEMEZ MİSİNİZ?: Ulusal Uzay Programı’nda da seferberlik ruhunu yakalayacağız. Beşerler çok istekli. Bu işi ilan ettiğimizde, profesyoneller bu işten çok etkilendiler ve isimlerinin orada olmasını istiyorlar. 2023 yılında ay ile temas edecek bir uzay aracının üstünde siz isminizin olmasını istemez misiniz? ‘Bak bu projenin şu kısmını ben Aselsan olarak yaptım, ben Roketsan olarak yaptım, ben Baykar olarak yaptım’ demek istemez misiniz? Çok değerli bir referans.

Fotoğraf:  Yavuz Özden Milliyet