AA-DHA Hastalıkları önlemenin ve hayat kurtarmanın en değerli yollarından biri el yıkama olduğundan her yıl 15 Ekim Dünya El Yıkama Günü olarak kutlanıyor. Pek çok hastalık bedene eller yoluyla bulaşıyor. Teneffüs ve damlacık yoluyla bulaşan hastalıklar öncelikle ellerden insanlara geçiyor. El hijyeninin değerine dikkat çeken Sıhhat Bakanlığı da güne özel yaptığı açıklama yaptı. Açıklamada, el yıkamanın birey ve toplum sıhhatinin korunması ve hastalıkların önlenmesinde kolay, ucuz, toplumda her bireyin uygulayabileceği son derece tesirli bir prosedür olduğu belirtildi. Kâfi el hijyeninin, bugün tüm dünyanın çaba ettiği Kovid-19 başta olmak üzere teneffüs yoluyla bulaşan ve besin kaynaklı hastalıkların azaltılmasında, toplumda sıklıkla görülen gastroenteritler, dışkı ile bulaşan hastalıklar, paraziter ve mantarlara bağlı gelişen hastalıkların önlenmesinde kolay lakin en tesirli korunma prosedür olduğu vurgulanırken yalnızca el yıkama ile çocuklardaki ishal hadiselerinin ve ishale bağlı ölümlerin yaklaşık yüzde 50’sinin önlenebileceği tabir edildi.

NE VAKİT EL YIKANMALI?

Kovid-19 salgını ile gayrette de maske, ara ve paklık önlemleri içinde en kıymetli ögelerden birinin ellerin sık sık yıkanması olduğuna işaret edilen açıklamada şunlar kaydedildi:

“Ellerimiz gün boyunca kirlenir. Bu nedenle, eller gün içerisinde sık sık su ve sabun ile uygunca yıkanmalıdır. Eller, yemek yemeden evvel ve yemek yedikten sonra, hastaya temas etmeden evvel ve hastaya temas ettikten sonra, tuvaleti kullandıktan sonra, çocukların altını değiştirdikten sonra, üst teneffüs yolu sekresyonları ile temas ettikten sonra, bozulmuş besin ve çöplere dokunduktan sonra, toplumda ortak kullanılan araçların kullanımından sonra (toplu taşım araçları, para alışverişi, telefon vb.) ayrıyeten kedi, köpek ve öteki tüm hayvanlarla temas ettikten sonra kesinlikle hakikat teknikle yıkanmalıdır. Aktif bir el hijyeni, her seferinde gerçek yıkama tekniğinin uygulanması ile sağlanabilir. Yanlışsız el yıkama tekniğiyle kişi ve toplum sıhhatinin korunmasına kıymetli bir katkı sağlanmaktadır.”

20 SANİYE AYIRIN

Sıhhat Bakanlığı’nın “Dünya El Yıkama Günü” hasebiyle düzenlediği aktiflikte de konuşan Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aslınur Özkaya Parlakay, “Okuldan ya da işten konuta döndüğümüzde, yemekten evvel ve sonra, tuvalete girdikten sonra, sokak hayvanlarını sevdiysek, öksürük ve hapşırıkta sonra kesinlikle ellerimizi yıkamamız gerekiyor. Çocuklarımıza yanlışsız yıkamanın sıvı sabunu ve köpüğü damlattıktan ya da katı sabunla eli köpürttükten sonra 20 saniye sürmesi gerektiğini anlatmakta yarar var. Çocuklar, iki kere ‘iyi ki doğdun’ müziğini söyleyince bu süreyi ortalayabiliyoruz” dedi.

TÜRKİYE İYİ DURUMDA

El temizliğinin değerinin koronavirüsle birlikte arttığını belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Gürkan Mert ise yaptığı açıklamada, el yıkama oranları üzerine farklı ülkelerde yapılan araştırmalara dikkat çekti:

“Başka ülkelerde yapılmış çalışmalar insanların yüzde 40’ının el yıkamaya uymadığını gösteriyor. Bu son 2 yıl içerisinde yapılmış bir çalışma. Farklı ülkelerden örneklemeler alınmış. 1000-1500 kişi izlenmiş. Bu bireylere nasıl ve ne sıklıkla ellerini yıkadıkları sorulmuş. El yıkama ahengi yüzde 38.8 çıkmış. Beşerler ellerini koronavirüse karşın yıkamıyor. Türkiye’de ise soru-cevap halinde bir anket üslubunda araştırma yapılmış. Türkiye dünyadaki oranın çok çok daha üstünde, bizde el yıkamaya ahenk yüzde 55-60 civarlarında. Dünya ortalamasının çok üzerindeyiz.”

2.3 MİLYAR KİŞİNİN KONUTUNDA SUYU YOK

Dünya El Yıkama Günü münasebetiyle UNICEF’in paylaştığı bilgi notunda, sabun kullanarak el yıkamanın Kovid-19 da dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklarla çabada kritik değere sahip olduğu belirtilirken, dünya genelinde her 10 bireyden 3’ü yahut öbür bir deyişle 2.3 milyar kişinin meskende su ve sabunla el yıkama imkanına sahip olmadığı vurgulandı. UNICEF, bu durumun en çok en az gelişmiş ülkeleri etkilediğine dikkat çekerek ve dünya ile ilgili şu bilgileri paylaştı:

Konutta temel el hijyeni imkanlarına erişimi olan dünya nüfusu 5 milyardan 5.5 milyara, diğer bir deyişle yüzde 67’den yüzde 71’e yükseldi.

Mevcut eğilimler devam ederse 10 yılın sonunda tekrar de 1.9 milyar insan temel el hijyenine erişemiyor olacak. Buna hiçbir hizmete erişemeyen 670 milyon kişi de dahil.

En az gelişmiş ülkelerde 10 şahıstan ortalama 6’sı meskende temel el hijyeni imkanlarından mahrum.

Dünya genelinde her 5 okuldan 2’sinde öğrencilerin su ve sabunla el yıkayabilecekleri temel hijyen hizmetleri bulunmuyor.

En az gelişmiş ülkelerdeki 10 okuldan 7’sinde çocukların ellerini yıkaması için rastgele bir imkan yok.

Dünya genelinde her 3 sıhhat kuruluşundan birinde, hastanın, sıhhat çalışanının bulunduğu ve tedavinin hastayla temas halinde yürütüldüğü bakım noktalarında el hijyeni tesis mevcut değil.

2030’a kadar dünyanın en az gelişmiş 46 ülkesindeki tüm konutlarda el hijyeni sağlamanın maliyeti tahminen 11 milyar ABD dolara muadil.

Hijyeni teşvik etmenin hükümetlere maliyetinin kişi başına yılda 25 cent’e eşit olduğu varsayım ediliyor.