İsmail Şahin – Her semtin, her mahallenin vazgeçilmezi pazarlar. Sabah erkenden yüzlerce hatta binlerce kasa meyve zerzevat kamyonlarla taşınır, tezgahlar, tenteler kurulur ve o getirilen yüzlerce, binlerce kasa meyve zerzevat meskenlere dağılır. Bu döngü her hafta devam eder. En büyük israf da bu pazarlarda yaşanıyor. Yapılan araştırmalara nazaran Türkiye’de belediyelerin topladığı çöplerdeki organik atık ölçüsü yüzde 54.6, yani konutumuza giren eserlerin büyük bir kısmı yenmeden atığa dönüşüyor. Hal ve pazarlardaki fire ise yüzde 30-35 civarında. Kuraklığın kıtlığa dönüşmesi kaygılarının yaşandığı bu noktada Diyarbakır’da örnek bir proje başlatıldı.

Kayapınar Belediyesi ve Topraktan Tabağa Ziraî Kalkınma Kooperatifi işbirliğiyle başlatılan Topraktan Toprağa Biyobozunur Atık İdaresi Projesi’nde pazar yerlerindeki besinler ek maliyet gerektirmeden ‘yerinde’ ayrıştırılmaya başlanmış. Bu ayrıştırma sırasında yenilebilir olanları pahalandırmak için bir aşevi kurulmuş. 30 günlük çalışma sonucunda altı tona yakın zerzevat meyve ayrıştırılmış. Bu besinlerden domates sosu, turşu, türlü, reçel yapılarak 2 bin 568 adet konserve ve paketli eser haline getirilmiş. Bu eserler gereksinim sahiplerine ulaştırılmak üzere Besin Bankası’na verilmiş. Yenilemeyecek olanlar ise kompost haline getiriliyor.

139 ton toplandı

AK Parti İzmir Milletvekili ve AK Parti Lokal İdareler Lider Yardımcısı Ceyda Ayrılamaz Çankırı’nın takviyesiyle başlatılan proje, şimdi ikinci ayında lakin bu kadar kısa mühlet içerisinde günde ortalama üç ton olmak üzere 139 ton atılan besinin pazarlardan kompost üretimi için toplanmış. Eylül ayına kadar 300 tona yakın besinin toplanması ve üç aylık süreçte 100 tona yakın kompostun çiftçiye fiyatsız dağıtılması planlanıyor. Türkiye geneline yayılması hedefleniyor. AK Parti İstanbul Milletvekili M. Belma Satır Başkanlığında TBMM Dilekçe Komitesi Kayapınar’da projeyi incelediler.

İsrafla yüzleşmek

AK Partili Çankırı, “Gıda israfı, üzerinde durmamız gereken en temel mevzuların başında geliyor. Sıfır Atık Projesi sayesinde besin israfıyla da yüzleşmekte ve çaba etmekteyiz. Kompostla başlayan projemizin yanına bir de Aşevi Projesi ekledik. Günlük bin 200 kişilik sıcak yemeği muhtaçlık sahiplerine ulaştırmayı hedefliyoruz. TBMM Dilekçe Kurulu tarafından da incelenen projemizin ülke genelinde yaygınlaştırılmasını istek ediyoruz” dedi.

Kayapınar Kaymakamı ve Belediye Lider Vekili Ünal Koç da “Projemiz ile israfın azaltılmasını, bayan istihdamının artırılmasını, muhtaçlık sahiplerine sıcak yemek ve çiftçilerimizin desteklemeyi amaçlıyoruz” dedi.

Maksat büyükşehirler

Gastronomi dünyasının kıymetli ödüllerinden Basque Culinary World Prize’da iki yıl üst üste dünyanın en iyi 10 şefi ortasına giren Ebru Baybara Demir ise şunları söyledi:

“Tarımda sulamanın azaltılması, toprağın yapısının tekrar geri döndürülmesine ait kıymetli olan bu projeyi, İstanbul, Ankara ve İzmir’de bulunan 900’ün üzerinde pazarda gerçekleştirirsek günlük üç ton organik atık ölçüsü 2 bin 700 tona ulaşacak.”

Kompostlu toprak 60 ton su tutuyor

Kompost kullanımı ile topraktaki organik unsur ölçüsü %1 artığında toprak, dönüm başına 60 ton su tutabilme kapasitesine sahip oluyor. Çiftçiye fiyatsız dağıtılacak kompost toprağın güzelleştirilmesinde ve su kaynaklarının yaklaşık yüzde 75’nin kullanıldığı tarım alanındaki tüketimde tasarruf sağlanmasında tesirli olacaktır.

Sorgül buğdayı kuraklıkta umut oldu

Topraktan Tabağa Ziraî Kooperatif kurucularından Şef ve Toplumsal Teşebbüsçü Ebru Baybara Demir, bölgede kuraklığın yüzde 80’lere kadar ulaştığını belirterek, “Bazı bölgelerde buğdaylar başak bile vermedi. Sulamaya çok muhtaçlığı olmayan Sorgül buğdayı ise kuraklıktan etkilenmedi. 300 ton rekolte elde ettik. Artık bu buğdayı kuraklığın vurduğu Konya’da ektik” dedi. 

AK Parti İzmir Milletvekili ve AK Parti Mahallî İdareler Lider Yardımcısı Ceyda Ayrılamaz Çankırı ve Şef Ebru Baybara Demir, pazar yerinde organik atık besinlerin ayrıştırılmasına yardım etti.

Çöpün çöpü de kompost oluyor

Kayapınar Belediyesi tarafından kurulan Aşevi’nde pazar yerlerinden toplanan kullanılabilir besinler turşu, salça ve konserve oluyor. Buradan çıkan organik atıklar ise kompost yapılmaya gönderiliyor.