Ortahisar ilçesi Pazarkapı Mahallesi’nde, Büyükşehir Belediyesi’nin otopark projesi için kamulaştırılan toprakta hafriyat çalışması için Kültür ve Turizm Bakanlığına müracaat yapıldı. Bakanlık onayının akabinde Trabzon Kültür Varlıklarını Muhafaza Bölge Konseyi Müdürlüğü vazifelilerinin nezaretinde alanda hafriyat başladı. 5 bin metrekareye yayılan alanda süren hafriyatlarda Roma İmparatoru Hadrianus ile Geç Bizans periyoduna ilişkin yapılara ulaşıldı. Milattan sonra 117-128 yılları ortasında Roma İmparatoru Hadrianus periyoduna ilişkin olduğu düşünülen kentin birinci sur duvarının güneydoğu köşesinin bir kısmı, birebir periyoda ilişkin bir örme sütun ile Geç Bizans periyodu olarak bilinen 1460 yılına tarihlendirilen hendek duvarı gün yüzüne çıkarıldı. Hafriyatlarda ayrıyeten, Roma periyodunda yapılmış meskenlerin çatısına ilişkin kiremit ile çömlek modüllerine ulaşıldı.

Uzmanlar, alanın tarihte bölgenin ticarethane ve yerleşim yeri olduğu görüşünde birleşti. Hafriyatlar, Trabzon Müze Müdürü Levent Alnıak ile arkeologlar eşliğinde sürdürülecek.

ROMA DEVRİNE İLİŞKİN TİCARİ BİR MERKEZ

Arkeolojik hafriyat çalışmalarının bilimsel danışmanlığını yürüten Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Yavuz, büyükşehir belediyesinin otopark projesi için bölge muhafaza heyetine müracaat yaptığını, bakanlık müsaadesinden sonra 5 farklı noktada arkeolojik hafriyat çalışmalarına başladıklarını söyledi.

Hafriyat bölgesinde, Osmanlı ile Cumhuriyet devirlerinde iç içe geçmiş çok fazla yapılaşma bulunduğu için çalışmaların güç ilerlediğini kaydeden Prof. Dr. Yavuz, Alanın altında yaklaşık 4 metreye yakın moloz dolgusu var. Çalışmamızı lakin alandan boşalttıktan sonra başlayabildik. Birinci açmaya yaptığımız çalışmada değerli bulgulara ulaştık. Sur duvarı biçiminde karşımıza çıkan Roma periyoduna ilişkin tipik Roma mimarisi üslubuyla yapılmış, içerisinde o periyoda ilişkin harç olan blok taşlardan oluşan bir sur duvarıyla karşılaştık. Batı tarafına bakan iç yüzünü bulduk. Çalışmalarımızı derinleştirerek düzey indirmesi yaptık. Sur duvarının yaklaşık 2 metre derinlikte sona erdiğini tespit ettik. İç yüzünün derzli ve düzgün olması bize birinci etapta burada bir mimari yer olabileceğini aklımıza getirdi. Ama yaptığımız çalışmayı geliştirince bunun sur duvarı olduğunu, iç yüzünün de iskan amacıyla kullanıldığını gördük. Burası Roma devrinden beri ticari bir merkez. Yakın vakitte ortaya çıkan Körfez limanı olarak isimlendirdiğim yapıya da yakınlığı kelam konusu. Ticari merkez olduğu için ticari yer olabilir diye düşündük. İçerisinde birtakım eklentiler var. Alanda çok sayıda Roma periyoduna ilişkin çatı kiremidi çıktı. Bu yer fikrini kuvvetlendiriyor. Örme taş sütun tek başına durmakla birlikte asli durumu itibariyle muhtemelen bir yerle ilişkiliydi. Avlu formunda bir yapı mı var dedik lakin devamı niteliğinde yahut ikinci bir ayağı bulamadık dedi.

‘TRABZON’UN BİRİNCİ SUR DUVARI BULUNDU’

Arkeolojik hafriyatta ortaya çıkan sur duvarının kıymetli bir keşif olduğunu söyleyen Prof. Dr. Yavuz, şöyle konuştu: Roma devrine ilişkin olması nedeniyle, Trabzonun birinci sur duvarı, yani burası Hadrianus periyoduna, 117 ile 128 yıllarına denk düşüyor. Hadrianus o vakit Trabzonun değerli imar faaliyetlerine sahne olduğunu biliyoruz. Tahminen bu kısa dar kapsamlı çalışmadan değerli keşfimiz Hadrianus devrine ilişkin olduğunu söylediğimiz sur duvarı oldu. Bunun dışında sur duvarının doğu kısmında hendek duvarı var. Yerin durumuna nazaran yükseltisi azalıp yükselebiliyor. Dış uzaklığı 4,5 metreye kadar indi, iç kısmı 2 metrede son buldu. Denize yakın kısmında hendek duvarının dışının derinliği 2,5 metreyi buluyor. Zira orada su vardı. Daha fazla muhtaçlık duyulmamış. Farklı devirlere ilişkin yapılaşma kelam konusu. Yeniden birtakım öteki kalıntılara ulaştık. Farklı taraflarda giden duvarlar var 

TRABZON İÇİN DEĞERLİ BİR KEŞİF

Trabzon tarihi için değerli ve yeni bulgular elde edildiğini söz eden Prof. Dr. Yavuz, En azından Hadrianus periyoduna ilişkin dediğimiz sur yapısından haberimiz yoktu. Bu Trabzon için değerli bir keşif. Trabzon tarihi için yeni bir bulgu. Bundan sonra çalışmalar devam ettiği takdirde misal bulgulara ulaşmak mümkün. Şu ana kadar Trabzonun tarihi olarak 4 ile 5 bin yıllık geçmişinden kelam ediliyor ancak ortada somut o periyoda ilişkin şeyler yok üzereydi, olanlar da sonluydu. Artık kısa vakitte ve daha kapsamlı çalışmada ortaya çıkan eserler en azından burada Roma devrinde burada imar ve iskan faaliyetinin yapıldığını, imparatorluğun diğer bölgelerdeki anlayışıyla burada çok farkının olmadığını gördük. Mimari teknik açısından, uygulanan formül ve kullanılan materyal açısından tıpkı özellikleri gösteriyor. Buranın liman kenti olması ve Romanın son periyodunu görmesi açısından bizim için kıymetli bir tespit oldu. Alanın tamamına bakıldığında hem kuzey hem güney istikametinde daha güçlü bulgulara ulaşılabileceği beklenen halinde konuştu.