İhsan Dindar – milliyet.com.tr /ihsan.dindar@milliyet.com.tr

Tüm dünya pandemiyle birlikte adeta sigortaları indirdi, aylarca sessizliğe gömüldü. Bir müddettir ise utangaç de olsa kimi etkinlikler yapılmaya başlandı. Bu süreci genel manada İKSV özelde de siz İstanbul Müzik Şenliği grubu nasıl geçirdiniz?

Hazırlıkları birkaç yıl boyunca şekillenen ve bahar aylarıyla başlayıp yıl sonuna kadar süren birçok şenlik ve kültür sanat aktifliği düzenleyen bir vakıf olarak bizim için epeyce gerilimli bir periyottu elbette. Tam festivallerimizin başlayacağı, bayrak yarışına koşmayı beklediğimiz noktada dünya durdu! Fakat bu yıl İKSV tarafından düzenlenmesi planlanan hiçbir şenliğimizi büsbütün iptal etmeyi düşünmedik bile. Özellikle karantina devirlerinde içine düştüğümüz karanlıktan bizi çıkarıp hayata bağlayan, ruhumuzu iyileştiren müziğe, sinemalara, edebiyata, dansa ve hatta sanal olarak gezdiğimiz müze ziyaretlerine ne kadar gereksinim duyduğumuzu gördükten sonra her ne olursa olsun planladığımız tüm sanatsal üretimin hayat bulması gerektiğine kanaat getirdik. Süratle durum değerlendirmesi yapıp gerçekçi öngörüler üzerinden nasıl ilerleyebileceğimizin çalışmalarını yapmaya ve dijital formatımızı oluşturmaya başladık.

İstanbul Müzik Şenliği, salgın nedeniyle birkaç ay ertelemeli olsa da 18 Eylül prestijiyle izleyiciyle buluştu. Lakin bu sefer bir değişiklik de kelam konusu. Şenlik çevrimiçi gerçekleşiyor. Bu yeni program ve hazırlık süreci nasıl gelişti?

Son birkaç yıl içerisinde oluşturulan ve sene başında duyuru edilen 48. İstanbul Müzik Festivali’nin programını pandemi nedeniyle planladığımız biçimde gerçekleştiremeyeceğimizi bahar aylarında anladığımızda süratle dijital olarak çevrimiçi sunabileceğimiz içerikler üzerinde çalışmaya başladık. Ana programda bu yılın temasıyla örtüşen projelerin bir kısmını izleyicisiz salonlarda kayıt altına alarak programımızda tutabilme imkânı olduğunu gördükten sonra da; İstanbul, Ankara ve Avrupa’nın çeşitli kentlerinde performans çekim süreçlerini başlattık. Pandemi nedeniyle büyük müzisyen topluluklarını bir ortaya getirmek konusunda kimi kısıtlamalar kelam konusu olduğundan, gerekli prosedürlere uygun düşecek formatlarda oluşturulan oda orkestraları ile seslendirilecek repertuvarları belirleyerek içeriklerimizi şekillendirdik. Bizler için apayrı bir iş yapma süreciydi elbette. Bu vakte kadar alışık olduğumuz çalışma biçiminin dışında yesyeni misyonlar üstlendik ve çok şey öğrendik, öğrenmeye de devam ediyoruz. Günü gününe durum tahlili yaparak çok kısa bir mühlet içerisinde tüm çekim yapımlarını en üst seviye güvenlik tedbirlerini alarak tamamlanması ve bu içeriklerin sunulacağı altyapının oluşturulması konusunda tüm vakıf çalışanlarının gece-gündüz, hafta sonu demeden dayanılmaz bir özveriyle çalıştığını da söylemeden geçemeyeceğim. Böylesi sıkıntı ve karanlık vakitlerde harikulade bir birlik ve dayanışma örneği göstererek programımızda yer almayı kabul eden tüm müzisyenlere ve şenliğin gerçekleştirilip içeriklerin çok erişilebilir fiyatlarla tüm Türkiye’den ve hatta dünyadan izleyicilere ulaşabilmesini sağlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, tüm sponsorlarımıza ve destekçilerimize de gönülden teşekkür etmek isterim.

?

Birinci sefer gerçekleşecek bir şey bu. Bunun için bir klasik müzik tutkunu olarak teşekkür etmek istiyorum. Şenliğin ne olursa olsun gerçekleşebilmesi bence çok güçlü bir ileti. Çevrimiçi konseptte ne üzere zorluklarla karşılaştınız?

Bu kadar kısa bir müddette bu boyutta bir içeriğin sunulacağı yesyeni bir şenlik programının ortaya çıkarılmasında en büyük düşmanımız vakitti elbette. Çekimlerin yapılacağı yerlerin seçimi bizim için birinci zorluktu; içeride pandemi protokollerine uygun olacak halde performans yapacak müzisyen ve çalışan grup sayısının sağlanabileceği lakin sergilenecek içerikle de örtüşecek, konuşacak yerler belirlenmesi gerekiyordu. İstanbul, Ankara ve hatta Belçika, Avusturya, Hollanda ve Almanya’da çeşitli merkezlerde yapılacak ve 2,5 aya yayılacak bir çekim takvimi oluşturduğumuzda da, en büyük zorluk gün be gün değişen salgının ilerlemesini takip ederek öngörülen tarih ve kentlerde planlanan kayıtların yapılıp yapılamayacağı sorusuydu. Çünkü her an bir sokağa çıkma yasağı ile tüm çekim takviminin bozulma ve hatta kimi kayıtların hiç yapılamama mümkünlüğü bile vardı.

Ve en nihayetinde yapılan tüm çekimlerin post-prodüksiyonlarının tamamlanarak yayın tarihlerine yetişmesi de bizim için farklı bir kalp çarpıntısı oldu diyebilirim. Şenliğin ikinci haftasında kurgusu devam eden iki konserimiz daha var, onları da yayına yetiştirince rahatlayacağız! 

Buna rağmen bu sayede şenlik etkinliklerini Adana ya da Edirne’de yaşayan biri de ekran başından izleyebilecek. Bu hususta ne üzere yansılar aldınız?

Her şerde bir hayır vardır derler ya, tüm bu pandemi sürecinden bizim ismimize çıkarabileceğimiz en hoş olumlama bu olurdu sanırım. Bu yıl İstanbul Müzik Şenliği yalnızca İstanbullu izleyicilere değil, tüm Türkiye’den müzikseverlere ulaşıyor. Şimdiye kadar çok hoş yansılar aldık. Tüm gösterimlerin bittiği 5 Kasım’dan sonra gelecek final izlenme raporlarından da nerelerden izlendiğimizi daha net görebileceğiz, merakla bekliyoruz. 

Bu noktada programın öne çıkan ögelerinden da bahsetmek istersiniz tahminen…

2020 temamız olan ‘Beethoven’in Aydınlık Dünyası’na gönderme yapan birçok repertuvarı, yeni projeyi, konser öncesi söyleşilerini ve fiyatsız yan içeriklerimizi şenlik programımıza dâhil ettik. Bu ana temaya paralel olarak içerikleri kurguladığımız alt tema başlıklarını ise Beethoven’in savunduğu ve yapıtlarına ilham olan kardeşlik, eşitlik, tabiat sevgisi üzere üniversal bedellerden aldık.

Şenliğin (içinde bulunduğumuz bu vakitlere çok kıymetli iletiler veren) alt temalarına ahenk sağladığını düşündüğüm ve sevgili Cem Mansur’un takviyesiyle hayat geçirdiğimiz Şenlik Orkestrası bilhassa pandemiden olumsuz etkilenen ve rastgele bir takımı bulunmayan müzisyenlerden oluşturuldu. Türkiye’nin en yetenekli genç jenerasyon müzisyenlerinden oluşan bu hoş topluluk bize bu yılın bir ikramı de oldu.

Programda dikkat çeken ve Avrupa’da yapılan kayıtlarla programımıza dâhil olan Wiener Akademie, Philharmonix, Ensemble Kheops, Beethoven Trio Berlin, Hollanda Saksofon Sekizlisi’nin yanı sıra; ülkemizin en değerli klasik müzik toplulukları olan Tekfen Filarmoni Orkestrası, üç konserlik bir seriyle Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası ve Bilkent Senfoni Orkestrası’nın konserlerine yer verdik.

Klasik oda müziğinden, daha tanınan içeriklere uzanan repertuvarlar; İstanbul’un kültürel mirasını gözler önüne seren Hidiv Kasrı, Tophane-i Amire, Şerefiye Sarnıcı, St. Esprit Katedrali üzere çok özel yerlerde seslendirildi ve kaydedildi. Alt tema başlıklarımızdan ‘Beethoven’in tabiat sevgisine’ ithafen; bestekarın Pastoral Senfonisi ile çağdaşları Osmanlı müziği bestekarlarının yapıtlarıyla harmanlanarak sevgili Turgay Erdener tarafından bu yılki siparişimiz olarak bestelenen ‘Pastoral Dokuzlu’ ile bir dünya prömiyerini gerçekleştirdik. YouTube kanalımızdan yayımlanan çocuk atölyeleri, fiyatsız hafta sonu konserleri ve konsere yanlışsız söyleşileri üzere içeriklerimizi de şenlik izleyicilerinin beğenisine fiyatsız olarak sunuyoruz.

İstanbul Müzik Şenliği her yaş kümesinden insanı ağırlasa da yaş almış müzikseverlerin daha çok sahiplendiği bir şenlik diyebiliriz. Onlara çevrimiçi şenliği ulaştırma konusunda özel bir yol izleyecek misiniz? Bir kısmının teknoloji ile aralı olduğu gerçeğini göz önünde bulundurarak da soruyorum bu soruyu…

Geçtiğimiz 6-7 ay içerisinde pandemi nedeniyle genci yaşlısıyla herkesin muhakkak aralıklarla konutlarına kapandığını ve hem dünya hem yakın etrafları ile bağını yalnızca akıllı telefonlar, tabletler üzerinden kurduğunu düşünürsek, şu anda her kesitten her yaştan insanın süratli bir dijitalleşme sürecinin de modülü olduğunu görebiliriz. Bu manada izleyicilerimizin sunduğumuz içeriklere ulaşmasında çok büyük sorun yaşadığını söyleyemem. Şenlik programımızın izlendiği platform, web sayfamız ve toplumsal medya hesaplarımız üzerinden de izleyiciye yol gösteren kimi görüntüler ve kullanım talimatları sunduk. Bu içeriklerin de yarar sağladığını düşünüyorum. ?   

Pandemi süreci performans çekimlerinin ve konser verecek sanatkarlarla yapılan mutabakatların telif ve gibisi içeriklerinin yine gözden geçirilmesini de beraberinde getirdi. Bundan sonraki yıllarda konser çekimleri ve bunun telifleri için nasıl bir strateji izleyeceksiniz?

Bilhassa önümüzdeki yılın planlamasında olabildiğince hibrid bir model uygulayacağız. Yani fiziki konserlerle birlikte bu içeriklerin büyük bir kısmının kaydını alarak dijitalden de izleyiciye ulaştırmayı planlıyoruz. Bu noktada çekimleri yapılacak konserlerin çevrimiçi izleyiciye ulaştırılması konusunda farklı telif uygulamaları ve yepisyeni, değişik masraflar kesinlikle doğuyor.

Salgının başlangıcında sanatsal üretimlerini izleyiciye fiziki ortamda sunamayan birçok müzisyen kendi toplumsal medya hesaplarından fiyatsız yayın yaparken, çok fazla kurumun da tekrar büsbütün fiyatsız olarak arşivlerini açtığına şahit olduk. Bu durum insanlık için bir dayanışma ve beraberlik ruhu yaratmış olsa da, sunulan içeriklerin müzisyenlerin ve bestekarların yapıtları / meslekleri olduğunu ve hayatlarını buradan kazandıklarını hatırlamaya gereksinimimiz var.

Bu bağlamda elbette telif konusunda da benzeri bir yaklaşımın değerli olduğuna inanıyorum. Lakin önümüzde orijinal bir dünya da açıldı, bundan sonraki periyotta sayısının artacağı aşikâr olan dijital yayınlar için tasarlanacak orijinal telif düzenlemelerinin tüm paydaşların haklarını gözetecek ancak işini de zorlaştırmayacak biçimde yapılması en büyük dileğimiz. Çünkü önümüzdeki periyotlarda ürettireceğimiz dijital içerikleri dilek ettiğimiz oranlarda izleyiciye ulaştırabilmemiz bu yeni düzenlemelere de bağlı olacaktır.       

Son olarak müzikseverlere, İstanbul Müzik Şenliği’nin yöneticisi olarak vermek istediğiniz bir bildiri var mı?

Kültür sanat dalı ve bu bölümde çalışıp bilhassa sahne sanatlarına hizmet eden müzisyeninden perde ardında çalışan işçilerine çok büyük bir kesim yalnızca Türkiye’de değil tüm dünyada büyük bir buhranla karşı karşıya. Varlığımızı sürdürebilmemiz ve kültür sanat üretiminin devamlılığını sağlayabilmemiz için devletin hami siyasetler ve takviye paketleri oluşturması ve özel bölümün de sponsorluklarla bu üretimleri destekleyecek yardımlarda bulunması ismine bir davette bulunmak isterim. Bu manada izleyicilerimizden de bizlerle bir dayanışma içerisinde olmalarını ve içinde bulunduğumuz kuvvetli kaidelerde ortaya çıkarılan tüm sanatsal içerikleri takip etmelerini ve desteklemelerini rica ediyorum.

Fotoğraflar: Poyraz Tütüncü