His Erdoğan – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından bu yıl açıklanan ikinci ‘bitkisel üretim tahmini’ne nazaran tahıl ve baklagillerde öngörülen üretim azalışı dikkat çekiyor. Buna nazaran, tahıl eserleri üretim ölçülerinin bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 15 azalarak yaklaşık 31.6 milyon ton olacağı kestirim edildi. Buğday üretiminin yüzde 13.9 düşerek yaklaşık 17.7 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 30.7 azalarak yaklaşık 5.8 milyon ton, çavdar üretiminin yüzde 32.4 gerileyerek 200 bin ton, yulaf üretiminin yüzde 9.1 düşerek 286 bin ton olması bekleniyor. Baklagiller ortasında nohut üretiminin yüzde 24.6 azalarak 475 bin tona, kırmızı mercimek üretiminin yüzde 30 azalarak 230 bin tona düşmesi öngörüldü.

Yapılan birinci varsayımda ise buğday üretiminin yüzde 7.3, arpa üretiminin yüzde 6, çavdar üretiminin yüzde 3.6 azalacağı öngörülmüştü. Nohut üretiminin yüzde 12.7, kırmızı mercimeğin yüzde 6.6 oranında artacağı iddia edilmişti.

Bu üretim azalmasının temelinde kış ve ilkbahar mevsimleri ile kimi vilayetlerde hala süren kuraklıklar var. Kimi vilayetlerde çiftçiler toprağı işlemek için yağmur yağmasını bekliyor.

Gübre de tesirli olacak

Öngörüler, mevcutta ekim dönemi süren hububat ve bakliyat için gübre tehlikesini ise şimdi içermiyor. Buna nazaran çiftçinin ekim periyodunda en çok kullandığı DAP gübresinin ton fiyatı yalnızca eylül ile ekim ortasında 300 lira zamlandı. Eylül 2021’de 6 bin 900 lira olan fiyat, şu an prestijiyle 7 bin 200 lirayı gördü. Çiftçiler, bu fiyatlar karşısında ya gübre kullanamadı, ya da muhtaçlığının üçte biri oranında kullanıma gitti. Bu ekim devrindeki eksiklikler de gelecek yılın randımanlarını düşürecek.

Dünya piyasalarında da buğday, arpa, mısır üzere pek çok hammadde konusunda fiyat artışı, ülkelerin stok tutma eğilimi var. Bu nedenle üretimdeki düşüş pek çok tesiriyle besin fiyatlarında yükselişi de işaret ediyor. Yanı sıra dünyada, içeriğindeki güçlü kaynaklardan faydalanmak ismine baklagil tüketiminin artırılması hasebiyle üretim artışının da sağlanması çalışmaları yapılırken Türkiye’de ise düşüş yaşanıyor.

‘Yem sorunu büyür’

Hayvan yemi girdi maliyetleri giderek artarken, bu alandaki ana hususlardan arpadaki düşüş ise yeni bir probleme işaret ediyor. Bu maksatla Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) piyasaya arpa satışları gerçekleştirse de ilerleyen devirde yetiştiriciler, sorunun büyüyeceğini düşünüyor.

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, Türkiye genelinde arpa üretiminin yüzde 80’inin kuru tarım alanlarında yapıldığını, geçen yıl yaşanan kuraklığın arpa randımanını büyük ölçüde düşürdüğünü söyledi. Soylu, “En çok tesirli olacağı alan ise hayvancılık olur. Yüzde 90 oranında yem endüstrisinde kullanılan arpanın azlığı, yem fiyatlarında yükselişi gösteriyor. Yerine buğday ve mısır ikame ediliyordu fakat artık buğday da az, buğday ve mısır dünyada da pahalı” dedi.

Yağmur bekleniyor

Diyarbakır Yenişehir Ziraat Odası Lideri Süleyman İskenderoğlu, gübre maliyetlerindeki artış nedeniyle bölgedeki üreticilerin daha çok nohut ve kırmızı mercimeğe yöneldiğini, bu yönelişin gelecek dönemde randımana yansıyacağını tabir etti. Bölgede kuraklığın devam ettiğini anlatan İskenderoğlu, ekim alanlarında yağmur yağmasının beklendiğini tabir etti.

Nohuttaki mümkün problemlerin önüne geçmek için bu ay yayımlanan bir bildirim ile nohut da ihracı kayda bağlı eserler ortasına eklenmişti.
Kıymetli bir nohut ve arpa merkezi olan Kırşehir Kaman bölgesinin Ziraat Odası Lideri Çetin Gökalp, devlet takviyesiyle artan nohut üretiminin akabinde dayanakların tıpkı kalması nedeniyle çok düştüğünü söyledi. Gökalp, “2019’da 600 bin dönüm alandaki üretim, 400 bine düştü, 2022’de ise 200 bine düşecek üzere görünüyor. Girdileri çok değerli, bir de topraklara tıpkı eseri ekmek toprak randımanını düşürüyor. Arpa üretim yatağıyız lakin kuraklık vurdu. Bunun üzerine bir de gübre gereğince verilemezse sorun daha büyür. Bu da önemli bir tehdit” dedi.

Fiyat artışının önüne geçilecek

Son devirde fiyat artışı sürat kesmeyen değerli bir temel eser olan ayçiçek yağında arzın sürdürülebilir olması ve fiyat artışının önüne geçmek gayesiyle ithalatında gümrük vergisi yıl sonuna kadar sıfırlandı.

İthalat Rejimi Kararında Değişiklik Yapılmasına Ait Cumhurbaşkanı Kararı, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Buna nazaran, ham ayçiçeği yağı ve aspir tohumu ithalatında gümrük vergisi 31 Aralık’a kadar sıfırlandı.