İstanbul’a su sağlayan barajların doluluk oranı dün prestijiyle yüzde 20’nin altına geriledi. İklim değişikliğinin tesiriyle yaşadığımız kuraklığı kaynağında araştıran İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr Ahmet Ertek ile İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitüsü’nden jeomorfolog Dr. Hakan Kaya, kentin barajlarını dolaşarak kuraklığı belgeledi. Büyükçekmece, Kurtdoğmuş, Ömerli, Sazlıdere ve Terkos kaynaklarını denetim eden Türk Coğrafya Kurumu Lideri Doç. Dr. Ahmet Ertek, müşahedelerini Milliyet’e anlattı.

‘Önlem alınmalı’

Doç. Dr. Ertek, “2018’de yüzde 80 olan baraj doluluğu yüzde 20’ye geriledi. Yalnızca İstanbul’da değil, kente su sağlayan İstanbul dışındaki Kazandere, Pabuçdere ve Istıranca barajları da kurumak üzere. Yağışlar mevsim normallerinin üzerine çıkmazsa, su tüketimine sınırlama getirilmezse ve sıcaklığa bağlı buharlaşma bu süratle devam ederse İstanbul’u susuz günler bekliyor. Su kaynaklarındaki azalmayı gördük. Vakit kaybetmeden su tüketimine yönelik planlama yapılması gerekiyor. Hatta koronavirüs pandemisindeki kısıtlamalardaki üzere tedbirler alınmalı. Yoksa 2021 yazı susuz yaz olabilir. Susuzlukla birlikte hijyenin azalması pandeminin ülkemizde geç bitmesine neden olabilir” dedi. 

‘Periyot şaştı’

Doç. Ertek  tespitlerini şöyle sürdürdü: “Son yıllarda artan sıcaklık ve yağış azalması insanoğlunun hayat şartlarını direkt etkiliyor. Yapılaşmayla sıhhatsiz kentlerin ve endüstrileşmenin artması, mega projelerin ve dikine binalarla birlikte betonlaşma, baca gazlarının çoğalması, orman ve yeşil alan azalırken nüfusun artması, pak suya artan talep, suyun yanlış kullanımı ve ormanların bozkırlaştırılması İstanbul’da kuraklığın şiddetini katlıyor. Global ısınmayla artan kuraklık gelecekte de dünya için şiddetli bir sorun olacak. 7 yıllık döneme nazaran İstanbul’da 2000 – 2007 – 2014 – 2021’in kurak olması gerekiyordu. Güneşteki patlamalar ve güneş lekelerine dayalı 7’şer yıllık dönemler bunu belirliyordu. Türkiye’de gece sıcaklıkları artma eğiliminde.”

Kuşlar da mağdur oldu

İstanbul’un en kritik barajlarından biri de Sazlıdere… Sazlıdere Barajı’nın çekilen sularından sonra ortaya çatlak topraklar, ağaç gövdeleri çıktı. Kuşların da susuz kalan barajda yiyecek aradıkları görüldü.

Ziraî kuraklık

Dr. Hakan Kaya ise, “Meteorolojik kuraklıkla yeraltı suyu düzeyleri azalacak, göl ve barajlarda su düzeyleri süratle düşecek. Böylelikle hidrolojik kuraklık  başlayacak. Gittiğimiz yerlerde kuraklığa bağlı ziraî ve ekonomik alanlarda önemli sıkıntılar yaşanabileceğini gördük. 2021 ve 2022 yıllarının ziraî faaliyet planlaması şimdiden yapılmalı. Kâfi yağış olmazsa ilkbahar ve yaz aylarında kalan su süratle buharlaşacak, topraktaki nem azalacak ve doğal afetlerin en sinsisi ziraî kuraklık başlayacak. İstanbul baraj göllerinin yamaç eğim farkıyla yatayda 100 – 150 metre, düşeyde 3 – 5 metre çekildiğini gördük. Suyun yanlışsız kullanımına yönelik çalışmalara sürat verilmeli. Tarım ve endüstride kullanılan sularla ilgili tasarruf yapılmalı, gerekirse yeraltı sularından faydalanılmalıdır. Gelecekte kuraklığın artabileceği düşünülmeli, atık suların geri dönüşümü ve deniz sularının rafine edilerek kullanımı tarafında çalışmalara sürat verilmelidir” dedi.

Çok nüfus tesiri

“Kuraklık ve su yönetimi” panelinde konuşan İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, “Şu an su geriliminde olan Türkiye, 2030 yılında su meşakkati yaşamaya, 2050’den sonra ise su yoksulu olmaya aday. İstanbul’daki su kasvetinin temel nedeni çok nüfus ve talep. Türkiye’de şimdi yok fakat yeraltı barajları kuraklıkla çaba için çok önemli” tespitini yaptı.

‘Yarın bitecekmiş üzere tasarruflu kullanmalıyız’

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros, yeni yılın birinci günü gerçekleşen yağışın barajları hafif de olsa olumlu tarafta etkilediğini belirterek, “Pazartesi – salı yeni bir sistem geliyor. Onun tesiri olacak. Daha sonra cuma günü yeni bir sistemin geldiğini görüyoruz, bu sistem kimi model sonuçlarına nazaran hakikaten hoş yağışlar bırakacak gözüküyor. Ümit ediyorum ki 2021 yılı ocak ayında beklenen yağışı alırız. Lakin doğal meteorolojik modellerin yanılma hisseleri yüksek. Var olan suyumuzu yarın bitecekmiş üzere kullanmalıyız. Suyu nasıl tasarruflu kullanırız diye süratli çalışmalıyız” değerlendirmesini yaptı.