AA muhabirinin derlediği bilgilere nazaran, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan İktisat Islahat Paketi çerçevesinde, dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuksal altyapısının oluşturulmasına yönelik çalışmalar, ortalarında TCMB ve Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi’nin de bulunduğu sorumlu kurumlarca yapılacak.

Özel dijital paralara geçişin paranın tarifini, merkez bankalarının rolünü, finansal aracılık modelini ve para siyasetinin transferini zorladığı belirtiliyor. Merkez bankalarının, kripto para ünitelerinin dramatik gelişmelerine karşılık verme ve ödeme sistemlerinin verimliliğini artırma konusunda kendilerini daha sorumlu hissettiği tabir ediliyor.

Dijital para üniteleri, finansal sistemin klasik yapılarına meydan okuyor ve bu tabana karşı merkez bankaları, bireylerin prestiji para ünitesine güvenmeden bedeli depolayabilmesi, harcayabilmesi ve hareket ettirebilmesi tehdidiyle karşı karşıya kalıyor. Bu, merkez bankalarının para siyasetinde oynadıkları klasik rol için büyük bir tehdit olarak görülüyor.

İstanbul Ticaret Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans ve Bankacılık Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayben Koy, AA muhabirine yaptığı açıklamada, merkez bankaları tarafından blokzincir tabanlı Merkez Bankası Dijital Parası (CBDC) projelerinin son birkaç yılda sürat kazandığını tabir etti.

Koy, “Geçmişte kripto paralara yönelik kısıtlamalar ön plandayken, günümüzde birebir teknolojiyi kullanan CBDC’lerin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerce süratlice projelendirildiği görülüyor.” dedi.

IMF ve Dünya Bankası’nın 2019 yılında blokzincir teknolojisini daha iyi öğrenmek ve uygulama alanlarını araştırmak maksadıyla “Learning Coin” ismi verilen yarı kripto para niteliği taşıyan bir para ünitesi ile ilgili teşebbüsler başlattığını hatırlatan Koy, “2020 yılında İsveç, dijital para ünitesi e-krona’yı test etmeye başlarken, Japonya, Ocak 2020’de dijital yen için çalışmalara başladığını duyurdu.” sözünü kullandı.

Koy, blokzincir teknolojisinin yeni teknolojilerin bir örneği olduğunu söyledi.

“Mevzuatta gereken düzenlemeler çok taraflı olarak hayata geçirilmeli”
Doç. Dr. Ayben Koy, tüm dünyada CBDC’ler üzerine projelerin devam ettiğini aktararak, TCMB ve Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi’nin süratli bir biçimde süreçleri tamamlama gayesinin yanlışsız ve olması gereken bir adım olduğunu söyledi.

Koy, “Türkiye’de kamunun finans bölümünde blokzincir teknolojisinin kullanımına yönelik adımları yeni değil. Başka yandan memleketler arası rekabet, bu alanda çalışmaların sürat kazanmasını değerli hale getiriyor. Bu çalışmaların Cumhurbaşkanlığınca da lisana getirilerek desteklenmesini değerli, gerekli ve yerinde buluyorum.” tabirlerini kullandı.

Mevzuatta kripto paralar ve ödeme sistemleri açısından düzenlemeye muhtaçlık olduğunu aktaran Koy, “Visa, Mastercard ve Paypal’ın ödeme sistemlerinde kripto para kullanımına yönelik yapmış oldukları açıklamalar ve aldıkları destekleyici kararlar, düzenlemelerin kaçınılmaz olduğunu gösteriyor. Her geçen gün blokzincir teknolojisinde yeni kripto paraların süreç görmeye başlıyor olması ve yatırımcıların ağır ilgisi bu gereksinimin başka bir boyutu.” diye konuştu.

Bankalara kripto para saklama müsaadesi veren iktisatların bu gelişmelerde öncü olmalarının avantajlarını yaşayacağını söz eden Koy, şunları kaydetti:

“Hesaplarında kripto para bulunduran işletmelerin muhasebe süreçleri ise başka bir tartışma konusu. Özetle, mevzuatta gereken düzenlemeler çok taraflı olarak hayata geçirilmeli. Sadece yatırım, vergi üzere bahislerle hudutlu olmamalı. Kripto para piyasasındaki fiyat ve hacim istikametinden gelişmeler, piyasanın hızlanarak büyüdüğünü gösteriyor. CBDC projeleri, ödeme hizmeti sağlayıcı kurumların açıklamaları üzere çok sayıda gelişme bu piyasaları olumlu etkiliyor. Fiyat hareketlerindeki oynaklık, yatırımınızın bir gecede katlanabileceği üzere, kaybolabileceği manasına da geliyor. Yatırımcılar, birikimlerinin tamamını bu riskli araçlara yönlendirmemeli ve gelecekte sonlu sayıda kripto para ünitesinin ödeme sistemlerinde yer alacağı beklentisi göz gerisi edilmemeli.”

“Teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor”
Bahçeşehir Üniversitesi Blockchain Araştırma Uygulama Merkezi Yöneticisi Dr. Bora Erdamar da bir stratejik plan doğrultusunda dijital para çalışmalarının resmen başlamasının değerli olduğunu, dünyada pek çok ülkenin pandemi ile birlikte daha da kıymet kazanan dijital iktisat ve finansal teknoloji tahlillerine yatırımlarını arttırdığını söyledi.

Erdamar, “Çok değerli şirketler, bankalar, teknoloji devleri; blockchain teknolojisinden feyz alınmış altyapılarla kendi paralarını oluşturma imkanına sahipler ve birer birer bu alandaki çalışmalarını duyuruyorlar. Çin’de dijital yuan projesi pilot safhasında hayata geçirildi, hatta halka ikramiye ile dağıtılarak kullanımı teşvik ediliyor.” halinde konuştu.

Avrupa Merkez Bankasının, “dijital euro” üzerine rapor yayımlayarak “Avrupa, inovasyonlar için bir çekim merkezi olmak istiyorsa bu proje kaçınılmazdır” formunda bir açıklama yaptığını hatırlatan Erdamar, “Bu hafta, Japonya ve Tayland merkez bankaları da bu istikametteki çalışmalarını süratli bir halde hayata geçirme planları yaptığını duyurdu. Münasebetiyle teknoloji alanındaki rekabet artık finansal teknoloji alanına da sirayet ediyor.” dedi.

Merkeziyetsiz yapıdaki kripto paralar ekosisteminin gün geçtikçe katlanarak büyüdüğünü, bu alandaki kurumsal yatırımların arttığını vurgulayan Erdamar, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Ülkemiz ismine kripto paralar ile dijital para ekosistemlerine entegrasyonun stratejik bir yol haritası ile sağlanmasının ve bu alanda kendi projelerimizin hayata geçirilmesinin ne kadar kıymetli olduğunu önümüzdeki yıllarda daha da iyi anlayacağız. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından koordine edilen, İstanbul’un bir teknoloji ve finans üssü olmasına yönelik çalışmalar, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi ve TCMB ile sürdürülen dijital para projesi, ülkemizin finansal istikrarı ve finansal hürriyeti açısından son derece kritik. Öte yandan, dijital euro için en az 4 yıl sonrası hedeflenmişken, dijital TL için de hususun aceleye getirilmeden dünyadaki örneklerinin iyi tahlil edilerek ele alınmasını bu alandaki potansiyelin tümüyle hayata geçirilmesi açısından çok kıymetli buluyorum.”