Onur DİNÇER

Koronavirüs salgını hayatın her alanını olduğu üzere futbolu da epey çok etkiledi. Sıhhat badirelerinin yanı sıra oyunun sportif yanı, finansal kulvarında derin yaralar açıldı. Avrupa futbolunun işverenleri yayınladıkları kapsamlı raporla, tekil çıkışlarla sesini duyuran bu sorunların derli toplu bir versiyonunu, sayıların biliminden yararlanarak ortaya koydu.
UEFA tarafından yayınlanan ‘Avrupa Kulüp Futbolunun Görünümü’ başlıklı raporda pandemi öncesi periyodun ekonomik bilgileriyle pandemi sonrası döneminkiler karşılaştırıldı, sürecin tesirleri gözler önüne serildi. Rapor, Türkiye’deki kulüplerin finansal durumları ve harcamalarına ait de ayrıntılı istatistikleriyle çarpıcı bir nitelik taşıyor.
Ülkelerin birinci liglerindeki ekipler pandemi devrinde bugüne dek 7.2 milyar euro ziyan etti. Alt liglerdeki profesyonel grupların toplam maddi kaybı ise 1.5 milyar euro olarak gerçekleşti. Avrupa’da kulüplerin korona tesiriyle uğrayacakları toplam zararın 8.7 milyar euroyu bulacağının altı çizilen rapora nazaran salgın tedbirleri çerçevesinde maçlar boş tribünler önünde oynandığı için yapılamayan bilet satışlarından 4 milyar euro, sponsorların çekilmesinden ötürü 2.7 milyar euro, yayın haklarından da 1.4 milyar euro kaybedildi.
Avrupa’da transfer harcamaları 2020 yaz periyodunda bir evvelki yıla nazaran yüzde 39, 2021 orta transfer devrinde ise yüzde 56 azaldı. Avrupa’nın önde gelen liglerinden İspanya’da bir evvelki yılın lakin yüzde 37’si oranında bir transfer gerçek-leştirilirken, Fransa’da bu oran %49, Almanya’da %50, İtalya’da %57, İngiltere’de %82 formunda gerçekleşti.

Türkiye ligi, pandeminin olumsuz tesirlerine rağmen tv haklarında yükselme yaşayan Avrupa’daki nadir liglerden bir tanesi oldu.
Yayıncı kuruluşun 2020-21 döneminin küresel yayın haklarında artırıma gittiği, bir evvelki dönemdeki 2.4 milyar TL’nin 2.6’ya çıkarıldığı UEFA raporuna yansıdı. Almanya, İngiltere, Fransa ve İtalya üzere kıtanın en güçlü liglerinde yayın haklarıyla ilgili içinde bulunulan süreç nedeniyle sorunlar yaşandığı belirtilerken, Türkiye, Polonya, Belçika ve İsviçre üzere ülkelerde gelir büyümesinin devam ettiğine dikkat çekildi.

Seyircisiz maçın haftalık maliyeti: 85 milyon euro
Maçların seyircisiz oynanması nedeniyle yapılamayan bilet satışlarından ötürü kulüpler her hafta toplam 85 milyon euro gelir kaybına uğruyor. Koronavirüs salgınının başlangıcından bu yana alınan tedbirler nedeniyle tribünlere gelemeyen seyirci sayısının da yaklaşık 210 milyon kişi olduğu ortaya çıktı. Rapora nazaran yaşanan bu aksilikler nedeniyle 2020 yılının başından bu yana 24 ülkeden 15 birinci ve 37 ikinci lig ekibinin ya gayret ettiği ligden çekildi, ya ilgili federasyon tarafından ligden atıldı yahut bir iflas sürecinin içerisine girdi. Yapılan değerlendirmede “Pandemi bilhassa gelirini büyük ölçüde tribüne gelen seyircilerden elde eden
kulüpleri etkiledi” denildi.

FFP’de değişiklik için sinyali verdi
‘Avrupa Kulüp Futbolunun Görünümü’ başlıklı rapor için geniş bir önsöz kaleme alan UEFA Lideri Aleksander Ceferin, ortaya çıkan datalar ışığında kıta futbolunun durumunu kıymetlendirdi.
Futbolun çağdaş zamanlardaki en büyük zorluğu yaşadığını belirten Ceferin; futbolcu ve transfer fiyatlarının düşürülmesi için yeni mali kurallar getirileceğinin iletisini vererek, “Bu rapor, şu anda yeni bir finansal gerçeklikte faaliyet gösterdiğimizi kanıtlıyor. Finansal Fair Play (FFP) düzenlemelerinin güncellenmesi gerekeceği açıkça görülüyor. UEFA ve Avrupa futbolu, sporumuzu yeni bir gelecek
için yeni kurallarla donatmak üzere grup olarak çalışacaktır” diye yazdı. Salgın öncesinde Avrupa futbolunun epeyce iyi bir durumda olduğunu ve pandemiye bu kurallarda yakalanılmış olmasını bir talih olarak kıymetlendiren Ceferin, futbolun tüm paydaşlarına birlik-beraberlik bildirisi gönderdi. UEFA Lideri “Profesyonel, amatör ve genç tüm futbol ekosistemi pandemi nedeniyle ağır bir formda bozuldu. Bu, derin bir işbirliği ve futbol piramidi boyunca koordineli bir karşılık gerektiriyor. Ferdî çıkar değil dayanışma galip gelmeli” satırlarına yer verdi.

2020 ve 2021 finansal yıllarında UEFA, pandeminin finansal tesirlerinin ülkelere nazaran bu formda gerçekleşeceği öngörüsünü paylaştı. Türk kulüpleri için %12-%18’lik bir tesiri olacağı hesaplandı. Hollanda, İskoçya ve İsveç üzere, gelirlerinin değerli bir kısmını gişe hasılatı oluşturan ülkelerin süreçten en çok etkileneceklerine işaret edildi.

Maçları kendi sahanda oynamanın pandemi sürecinde hala bir avantaj olup olmadığı araştırmasının sonuçları… Bir çok ülkede deplasman galibiyetleri arttığı tespit edildi. Daha az bir kümede ise azalmış, kimilerinde ise değişen bir şey olmamış. Rapora nazaran Türk kulüplerinin deplasman galibiyetleri ne artmış ne azalmış; pandemi öncesi döneminki üzere.

Pandeminin futbola en kıymetli tesiri transfer sayılarında ortaya çıktı. Tablo, pandemi öncesi 2019’daki transfer harcamalarına 2020’deki pandemi devrinde yapılan harcamaların oranını gösteriyor.
Türkiye’deki kulüpler 2019’da yaptıkları harcamanın lakin yüzde 41’i kadar (60 milyon euro) bir parayı transfere harcadılar.