MERT İNAN İstanbul – Antalya’nın Manavgat ilçesinde on binlerce hektarlık ormanın küle dönmesine neden olan yangın felaketine ait tartışmalar devam ederken, altı yıl evvel bilim insanları tarafında hazırlanan raporda Manavgat için tüm ikazların yapıldığı ortaya çıktı.

Orman yüksek mühendisi Coşkun Okan Güney, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak Bilimi Ekoloji Bölümü’nden Kürşad Özkan ile Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Ormancılık Bölümü’nden Özdemir Şentürk tarafından hazırlanan “Antalya-Manavgat Yöresi Ormanlarında Tutuşma Riskinin Coğrafik Dağılım Modellemesi” başlıklı kapsamlı raporda, iklim, topoğrafya, ağaç tipleri, yerleşim alanları, yollar ve güç nakil sınırları üzere datalar, farklı algoritma modellemeleri üzerinde incelenirken, Manavgat için yangına neden olabilecek riskler sıralanıyor.

‘TUTUŞMA RİSKİ’

Raporda, Manavgat bölgesinde yerleşim yerleri, yollar ve güç nakil çizgilerinin ağırlaştığı, kızılçam yayılış alanlarının “tutuşma” riski taşıdığı uyarısı yapılıyor. Manavgat ve etrafının vakit içinde büyük nüfus hareketliliğine maruz kaldığına, yerleşim yerlerinin orman içleri ve kenarlarına kurulmuş olmasının, yangın riskini artırdığına değinilen raporda, yangınların yüzde 90’dan fazlasının insan kaynaklı yanılgılardan kaynaklandığına dikkat çekiliyor.

Raporda, “Gerilim sınırlarının geçtiği kısımlarda tutuşma risk oranı daha yüksek olmaktadır. Hakikaten 31 Temmuz 2008 tarihinde Manavgat Taşağıl’da çıkan ülkemizin en büyük yangınının çıkış sebebinin güç nakil çizgisi olduğu tespit edilmiştir görüşlerine yer verildi.

YANGIN HAVUZU ÖNERİSİ

Raporda yapılması gerekenler ise hususlar halinde şöyle aktarıldı: “Söz konusu bölgede daha fazla helikopter havuzu yapmak yerine çıkabilecek bir yangında kullanılmak üzere bilhassa yol kenarlarında arazözlerin su alabileceği küçük boyutta yangın havuzları yapılmalı.

Sık aralıklarla arazözlerin kullanabileceği halde su vanası koyulmalıdır. Kızılçam’ın yayılış gösterdiği alçak rakımlar ekseriyetle tutuşma riskinin yüksek olduğu yerlerdir. Yerleşim yerleri etrafında yangına güçlü çeşitler ile zonal bitkilendirme yapılmalı ve bilhassa orman ile hudut olan yerleşim yerlerinde yangına dayanıklılık bina ve hayat alanı bazında kıymetlendirilerek bu bahiste yasal düzenlemeler yapılmalıdır.”

‘RİSK HARİTASI OLUŞTURULMALI’

Ormanların içine gerçek ne kadar fazla yerleşim ve tarım alanı müsaadesi verilirse yangın riskinin artacağı belirtilen raporda, şu görüşlere yer verildi: “Yerleşim yerlerinin orman içlerinde dağınık formda olması yerine daha toplu ve tertipli bir biçimde toprağa yerleşmesi sağlanmalıdır.

Yüksek tansiyon güç nakil çizgileri güzergâhlarının kuru ot, çalı üzere kolay tutulabilecek bitkilerden arındırılarak pak halde tutulması, elektrik tellerine değen ağaçların kaldırılması, mümkünse alçak tansiyon güç nakil sınırlarının orman içinden değil de yol kenarlarından ve toprak altından geçirilmesi tutuşma riskini azaltacak tedbirler ortasında yer almaktadır.

Bilhassa yol, yerleşim yerleri ve ziraat alanları kenarlarında uygun şartlarda denetimli yakma yapılarak orman altı örtüsü yakılmalı ve yanıcı unsur ölçüsü azaltılmalıdır. Akdeniz jenerasyonu yangın riskinin yüksek olduğu kısımları içermektedir.

Bu alanlarda tutuşma ve yangın risk haritalarının oluşturulması, orman yangınlarına karşı stratejilerin oluşturulması, kıymet arz etmektedir.”

YANGIN YOĞUNLUĞU REKOR SEVİYEDE

Avrupa Birliği (AB) Kopernik Atmosfer Müşahede Servisi’nin (CAMS) Akdeniz’deki orman yangınlarına ait yayınladığı raporda, 28 Temmuz’dan beri Türkiye’de, bitki örtüsünün yanması sonucu salınan radyan bedeli olan, günlük toplam yangın ışıma gücü (FRP) bedelleri, 2003 yılından bu yana görülmedik seviyeye ulaştığı belirtildi.

Raporda Akdeniz bölgesindeki yüksek sıcaklık dalgasının yeni yangınlar için risk oluşturarak hava kirliliği yaratacağı uyarısı da yapıldı. Bilim adamları, insan kaynaklı sebeplerle oluşan iklim değişikliğinin sıcak hava dalgalarını daha sık ve daha önemli hale getirdiğini belirtiyor.

AB Müşahede Servisi de sıcak ve kuru havanın yeni yangınları tetikleme tehlikesi yaratırken, orman yangınların yoğunluğunun ve bu yangınlar sebebiyle ortaya çıkan emisyonların Türkiye ve Güney İtalya’da süratle arttığına dikkat çekti.

4 MAHALLEDEN YANGIN DENETİM ALTINDA

Muğla’nın Marmaris, Milas, Köyceğiz, Kavaklıdere, Bodrum ve Seydikemer ilçelerinde farklı aralıklar çıkan orman yangınlarına müdahale dün de sürdü. Marmaris’teki alevler sekinci gün kırsal Hisarönü, Orhaniye, Turgut ve Turunç mahallelerinde kısmen denetim altına alındı. Milas’ta altıncı günde alevler Kıyıkışlacık Mahallesi’nde ağırlaştı. Kavaklıdere’den Menteşe’ye yaklaşan yangın nedeniyle iki mahalle tahliye edildi, üç mahalle ortasındaki ağaçlar önlem emelli kesildi.

13 BİN 500 HEKTAR YANDI

MARMARİS: İçmeler karayolu üzerindeki Armutalan Mahallesi Siteler mevkisinin üst kısımlarındaki kızılçam ağaçlarıyla kaplı ormanlık alanda 29 Temmuz günü çıkan ve Armutalan ile kırsal Hisarönü, Turunç, Turgut, Orhaniye, Bayır, Osmaniye, Çiftlik mahallerine sıçrayan yangında sekizinci gün geride kaldı.

Evvelki gün Hisarönü, Orhaniye, Turgut ve Turunç mahallelerinin bulunduğu bölgede yüksek yerlerde devam eden yangında, gönüllülerin dayanağıyla alevlerin mahallelere inmesi önlendi. Gönüller, gece boyunca söndürme gruplarına su ve ayran taşıdı. Marmaris Belediyesi tarafından kamyonetlerle 100 yangın söndürme tüpü bölgeye ulaştırıldı.

DÖRT EMEKÇİ YARALANDI

Yangını söndürme çalışmaları dün iki uçak, altı helikopter, 133 arazöz, İstanbul, İzmir, Denizli, Aydın, Kırklareli, Sakarya ve Kayseri Büyükşehir Belediyesi itfaiye grupları ve yüzlerce istekli vatandaşla devam etti. Hisarönü Mahallesi’ndeki kavşak ile Orhaniye ortasındaki karayolu önlem hedefiyle trafiğe kapatıldı. Aksaz Deniz Üs Komutanlığı’na bağlı çıkarma gemisiyle Delikliyol mevkisine gelen takımlar, alevleri kısmen denetim altına aldı. Turgut Mahallesi’ndeki söndürme çalışmalarında ise Manisa Büyükşehir İtfaiyesi’ne ilişkin bir arazöz devrildi, yaralanan dört şahsa ayakta müdahale edildi.

YANGIN KISMEN SÖNDÜRÜLDÜ

Dün sabah yapılan tesirli müdahaleler ile Orhaniye, Turgut, Turunç ve Hisarönü mahallelerinde alevler kısmen söndürüldü. Muğla Orman Bölge Müdürlüğü yetkilileri, yangının sekizinci gününde yaklaşık 13 bin 500 hektar ormanlık alanın ziyan gördüğünü bildirdi.

KÖYCEĞİZ’DE BİR MAHALLE BOŞALTILDI

KÖYCEĞİZ: İlçeye bağlı Ağla Mahallesi’ndeki ormanlık alanda başlayan ve kısa müddette geniş bir alana yayılan yangın dün de, grupların havadan ve karadan müdahalesiyle denetim altına alınmaya çalışıldı. Alevlerin tehdit ettiği Çayhisar, Zeytinalanı ve Taşdibi mahallelerinin bir kısmının evvelki gün tahliye edilmesinin akabinde Sazak Mahallesi de dün tedbiren boşaltıldı. Vatandaşlar yangının ağır olduğu yerlere yaklaşmamaları için sık sık uyarıldı. Takımlara yardımcı olan mahalleli, yangının denetim altına alınmasının akabinde ilaçlama tanklarıyla soğutma çalışması yaptı.

KAVAKLIDERE: Aydın’ın Bozdoğan ilçesinin kırsal Başalan Mahallesi yakınlarındaki ormanlık alandan 2 Ağustos günü başlayan ve rüzgarın da tesiriyle yayılıp, Muğla’nın Kavaklıdere ilçesine sıçrayan yangında, tahliye edilen Ortaköy Mahallesi’nde iki konut, Nebiler Mahallesi’nde ise bir konut yandı. Alevlerin sıçradığı Menteşe Mahallesi’nde beş mesken ziyan gördü. Rüzgarın tesiriyle istikamet değiştiren ve Çamlıbel ve Çatak mahalleleri ile Göktepe Dağı’na da sıçrayan alevler Muğla’nın Menteşe ilçesine 8 kilometre kadar yaklaşması üzerine kriz masası oluşturuldu. İlçenin Kozağaç ve Şenyayla mahallelerinin tahliyesine karar verildi. Alevlerin yerleşim yerlerine girmesini engellemek gayesiyle Kozağaç, İkizce ve Salihpaşalar mahalleleri etrafındaki ağaçlar kesildi. Bölgede, Valilik, Kızılay ve belediye grupları tarafından yardım uyum merkezi oluşturuldu.