Sabah gazetesi müellifi Dilek Güngör, bugün yayınlanan ‘Yeni eksen Türkiye’ başlıklı yazısında, Türkiye’nin Karadeniz’de doğal gaz keşfi ile sonuçlanan sürecin nasıl başladığını ve atılan değerli adımları kaleme aldı. Güngör, “Uygulanan ulusal siyasetle, sondaj faaliyetlerinde maliyetler de azaldı. Geçmişte ‘pahalı’ olduğu gerekçesiyle yapılamayan ve milletlerarası şirketlerin inisiyatifine bırakılan kuyuların açılma maliyeti TPAO’nun envanterine giren ulusal gemiler ve yerli ekipman sayesinde 15’te bir azaltıldı” dedi. Güngör’ün yazısı şöyle: 

Türkiye dün Lider Recep Tayyip Erdoğan’ın muştusunu verdiği Karadeniz’de bulunan 320 milyar metreküp doğalgaz rezervinden sonra global güç piyasasında yeni bir yola girdi. Başlangıç keşfinin devamı gelecek. Kartların yine dağıtılmasına neden olacak oyunda bundan bu türlü yeni eksen Türkiye… Temelinde bu yolun stratejisi 2017’de çizildi. Tohumlar Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı periyodunda ‘Bağımsız Güç, Güçlü Türkiye’ vizyonuyla açıkladığı Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’yle atıldı.

NİSAN 2017’DE START VERDİ

Albayrak, Nisan 2017’de “Hedef ulusal ve bağımsız kaynaklarla gücün itici gücünü kullanıp Türkiye’yi bir üst lige çıkarmak” diyerek orta ve uzun vadeli stratejileri açıklayıp, uygulamaya koydu. Stratejinin hedefi, Türkiye’yi güç tüketiminde yüzde 80’lere varan orandaki dışa bağımlılıktan kurtarmaktı. Çünkü, toplam ithalatın yüzde 25’lerine varan güç ithalatını düşürerek dışa bağımlılığı azaltmak yalnızca ekonomik bağımsızlık olarak değil, dış siyaset ve güvenlik açısından da birçok riski bertaraf edecekti.

ÜÇ SACAYAKLI STRATEJİ

Albayrak’ın açıkladığı strateji üç sacayağından oluşuyordu. Güçte arz güvenliliğinin sağlanması için kaynak çeşitliliği, yerli kaynakların kullanıma alınması ve öngörülebilir piyasa ekseninde çalışmalar süratle başlatıldı. Kış aylarında sık sık gündeme gelen doğalgazda arz dertlerinin önüne geçmek için yüzer sıvılaştırılmış doğal gaz depolama ve yine gazlaştırma terminalleri (FSRU) devreye alınmaya başlandı. Tüm vilayetlere doğalgaz ulaştırıldı. 10 milyar metreküp doğalgaz ve 5 milyon ton petrol depolama kapasitesine ulaşmak için adımlar atıldı. “Ararsan bulursun” mottosuyla Akdeniz ve Karadeniz’de petrol ve doğalgaz aramalarına başlandı. Türkiye’nin yenilenebilir güç üretimini artırmak için Yenilenebilir Güç Kaynak Alanı (YEKA) projeleri devreye sokuldu. Nükleer güç santralleri ete kemiğe büründü. Yeni gaz ve petrol boru çizgileri yatırımları yapıldı.  

ULUSAL TAKIMLAR KURULDU

Albayrak’ın çizdiği vizyonla, petrol ve gaz arama faaliyetlerinde bir dönüm noktası başladı. Evvel Adnan Menderes periyodunda kurulan Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nda (TPAO) takımlar baştan sonra değiştirildi. Bakan Albayrak’ın Güç Bakanlığı devrinde müsteşar yardımcısı olarak grubuna dahil ettiği Alparslan Bayraktar, değişimde vazife alan kıymetli isimlerden biri oldu. Albayrak’ın vizyonunu titizlikle takip edip, şirketteki dönüşümü hayata geçirdi.
TPAO’nun başına savunma endüstrisinde uzun yıllar vazife yapmış Melih Han Alım getirildi. 2018’de Berat Albayrak’tan misyonu devralan Güç ve Doğal Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez ile Bakan Yardımcılığı’na getirilen Alparslan Bayraktar, Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’ni kararlılıkla takip etti.

HER ŞEY GEMİ ALINMASIYLA BAŞLADI

Bu süreçte en değerli mihenk taşlarından biri TPAO’nun dışarıdan platform kiralamaya son vermesi oldu. Albayrak, daha evvel Exxon Taşınabilir, Madison Oil, Chevron üzere birçok memleketler arası şirketle ruhsatlandırılan bloklarda arama faaliyetleri yürüten TPAO’nun yola ulusal gemilerle devam etmesini sağladı. Türkiye, milletlerarası piyasalarda ihalelere çıkılıp sıkı pazarlıklarla derin denizlerde arama yapacak ulusal gemilerine kavuştu. Barbaros Hayrettin Paşa, Fatih, Yavuz, Yasal ve Oruç Reis gemileriyle aramalara başlandı.

EVVEL AKDENİZ SONRA KARADENİZ

Dün gaz rezervinin keşfini gerçekleştiren Fatih Sondaj Gemisi 2017’de TPAO envanterine kazandırıldı. Güney Kore menşeili geminin, sondaj ekipmanları, kuyu denetim sistemleri, dinamik pozisyonlama sistemleri, gemi iticileri ve gemi jeneratörlerine varıncaya kadar gerekli tüm teknik aksamı yenilendi. Fatih, 29 Ekim 2018’de Akdeniz’de kuyu sondajına başladı. 4 derin deniz kuyusunu muvaffakiyetle tamamlayarak, 29 Mayıs 2020’de Karadeniz’e geçti.

6 NİSAN 2017

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Güç Bakanlığı periyodunda açıkladığı Ulusal Güç ve Maden Siyaseti’yle startı verdi. Alınacak arama sondaj gemileriyle Karadeniz’de yılda en az 2, Akdeniz’de 2 tane kuyu kazılacağını müjdeledi.

9 HAZİRAN 2017

Barbaros Hayrettin Paşa Gemisi’ni ziyaret eden Berat Albayrak, denizlerde kendi mühendislerimiz ve kendi gemilerimizle sismik çalışmalara başladıklarını duyurdu.

12 EKİM 2017

TPAO Güney Kore imali DeepSea Metro 2 isimli derin deniz sondaj gemisini alarak yeniledi. Yıl sonunda envantere giren geminin 6 ayda hazırlık çalışmaları tamamlandı.

31 MAYIS 2018

Türkiye’nin birinci sondaj gemisi Akdeniz’e uğurlandı. Periyodun Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, ‘vira bismillah’ diyerek Türk petrol ve gaz arama sondajcılığında yeni bir çağ açacağını söyledi.

30 EKİM 2018

Ulusal sondaj gemisi Fatih, Akdeniz’de birinci derin deniz sondaja start verdi. Alanya-1 isimli kuyuda birinci sondajı yaptı. Akabinde ikinci sondaj için Finike-1 alanına geçti. Akdeniz’de 4 kuyuda çalışmalar tamamlandı.

29 MAYIS 2020

Fatih’in, İstanbul’un fethinin 567. yıl dönümünde ise Türkiye’nin birinci ulusal sondaj gemisi Karadeniz’e uğurlandı.

21 AĞUSTOS 2020

Lider Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye’nin bahtını değiştirecek Fatih Sondaj Gemisi’nin keşfettiği gaz rezerviyle ilgili açıklama yaptı.

2023’TE ŞEBEKEDE

Uzmanlar, Karadeniz’de keşfedilen rezervin çıkarılmasının daha kolay olduğunu belirtiyor. Keşfedilen gaz tabana çok yakın. Üstelik, kuru gaz… Yani içinde ağır gazların olmadığı pure gaz. Bu da gazın çıkarılmasına ait süreçte maliyetlerin iddialardan çok daha düşük olacağını gösteriyor. Bulunan rezervin büyük bir potansiyeli var. Birinci etapta 65 milyar dolardan fazla bir büyüklükten bahsediliyor. 3 yıl içinde gazın şebekeye verilmesi bekleniyor. Yani Cumhuriyet’in 100’üncü yılı olan 2023’te Türkiye yeni bir sayfa açmaya başlayacak.

KRİTİK ZAMANLAMA

Türkiye’nin keşfettiği doğalgazın çıkarılma tarihi kritik bir zamanlamayı da işaret ediyor. Çünkü, ülkenin 90’lı yıllarda ‘al ya da öde’ denilerek kullanmadığı gazın dahi parasını ödemeye mahkum bırakıldığı kontratların yüzde 30’u 2022’de sona eriyor. Nijerya (LNG), Cezayir (LNG), Rusya (Balkan Rotası) kontratları 2021’de tamamlanacak. Azerbaycan ile mutabakat da 2022’de bitecek. Yani boru çizgilerine yönelik yapılan 20-25 yıllık kontratların bitiş tarihi keşfedilen doğalgazın çıkarıldığı tarihe denk gelecek. Böylelikle yüksek fiyatlardan geçmişte yapılan mutabakatlar için tekrar ülkelerle pazarlık masasına oturmaya gerek kalmayacak. Türkiye kendi kaynağını kendi üretiyor olacak.

SİLBAŞTAN RÖNTGEN ÇEKİLDİ

Ulusal sondaj gemilerinin sağladığı imkânlar ve Türk mühendislerinin hesapları doğrultusunda, Karadeniz’deki rezerv alanları tekrar tespit edildi. Alanda 1 yıl süren sismik araştırmaları kıymetlendiren TPAO mühendisleri elde edilen bilgilerle haritaları güncelledi. Geçmişte memleketler arası güç şirketlerinin gemileriyle aranan 7 bölgenin dışında silbaştan denizlerin röntgeni çekildi. Karadeniz’de sığ deniz arama faaliyetleri ulusal sondaj gemileriyle birlikte derin deniz aramalarına döndü. Barbaros sismik araştırma gemisinin yaptığı çalışmalarda Batı Karadeniz’de güçlü rezerve sahip doğalgaz yatakları tespit edildi. Fatih gemisi de Karadeniz’deki birinci sondajına hain darbe teşebbüsünün yıldönümü olan 15 Temmuz’da, Ereğli açıklarındaki Tuna-1 lokasyonunda başladı. Denizin derinliği yaklaşık 2 bin metre, sondaj derinliği 3.500-4.000 metrede arama faaliyetleri yürütüldü. 

ROMANYA YILLARDIR ÇIKARIYOR

Batı Karadeniz’de Romanya ve Bulgaristan yıllardır Tuna Bloğu’ndan doğalgaz çıkarıyor. Şu anda açıklanan rezerv ölçüsü 320 milyar metreküp. Yıllık 45-46 milyar metreküp tüketim düşünüldüğünde bu ölçü, Türkiye’nin yaklaşık 7 yıllık doğalgaz gereksinimini karşılayacak kapasite… Önümüzdeki günlerde blokta öteki rezervlere de rastlanabileceği belirtiliyor.

KARADENİZ’DE MUAHEDELER TAMAM

Karadeniz, Türkiye’nin güçlü enerji kaynaklarına ulaşması bakımından daha kolay bir alan. Çünkü, Karadeniz’de kıyısı bulunan öbür ülkelerle deniz yetki alanları muahedeleri bulunuyor. 1982 Türk Karasuları Kanunu’na nazaran Ege Denizi’ndeki kara sularımız 6 mil, Karadeniz ve Akdeniz’de ise 12 mil olarak belirlenmişti. Ankara, 1986’da Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge duyuru etti. Münhasır Bölge, karasularının ölçülmeye başladığı temel sınırdan itibaren, 200 deniz milinin ötesine geçmeyecek biçimde ayarlanmış bir bölgeyi tabir ediyor. Duyuru edilmesi yahut rastgele bir mutabakat ile ortaya çıkarılması gerekiyor. Türkiye 5 Aralık 1986’da Karadeniz’de Münhasır Ekonomik Bölge duyuru etti. Karadeniz’deki bütün ülkelerin münhasır ekonomik bölge duyuruları yapıldı. Münasebetiyle kıyıdaş ülkelerle Ege ve Akdeniz’deki üzere sıkıntılarla da müsabaka imkânı da bulunmuyor.

MALİYETLER 15’TE BİR AZALTILDI

Uygulanan ulusal siyasetle, sondaj faaliyetlerinde maliyetler de azaldı. Geçmişte ‘pahalı’ olduğu gerekçesiyle yapılamayan ve memleketler arası şirketlerin inisiyatifine bırakılan kuyuların açılma maliyeti TPAO’nun envanterine giren ulusal gemiler ve yerli ekipman sayesinde 15’te bir azaltıldı.

GÜÇTE OYUN KURUCU ÜLKE

Gelelim, doğalgaz keşfinin anlamına… İstikrarlı ve sürdürülebilir bir ekononik kalkınma için ülkelerin kendi güç siyasetlerini geliştirmeleri ve güçte dışa bağımlılığı azaltmaları kaide. Bağımsızlığın temel prensibi ekonomik yeterliliğin sağlanması, ülkenin muhtaçlığını karşılayacak güce sahip olmasına bağlı. İşin dış siyaset ve güvenlik manasında da yararı var. Kaynak keşfi bir taraftan güç arz güvenliğinin sağlanmasını sağlarken öteki yandan Türkiye’yi global güç arenasında oyuncu yapacak. Artık İran, Rusya, Nijerya üzere ülkelerin kapısında gaz almak için beklemek yerine güç ticareti yapmaya başlayan bir ülke statüsüne çıkılacak. Bulunan gaz, başlangıç rezerviyle kalsa bile Türkiye’nin 7 yılda cebinde kalacak para 105 milyar dolar. Keşifle yılda en az 15 milyar doları bulan gaz ithalatı faturasının önüne geçilecek. Türkiye artık cari açık veren değil, cari fazla veren ülkeler ortasında yer almaya başlayacak.