Her yıl dünyada yaklaşık 5 milyon insanın sigara ve tütün kullanımına bağlı hastalıklardan hayatını kaybettiği iddia edilmektedir. Sigara ve tütün kullanımının bu boyutuyla sürmesi durumunda 2030 yılında dünyada 8 milyon kişinin sigara ve tütün kullanımına bağlı hastalıklardan hayatını kaybedeceği öngörülmektedir. Bu ölümlerin yüzde 70inin gelişmekte olan ülkelerde olacağı düşünülmektedir. Sıhhat Örgütünün (DSÖ) bağımlılığı, sistemli olarak günde bir sigara içme olarak tanımlamış, sigarayı dünyanın en süratli yayılan ve en uzun süren salgını olarak gördüğünü tabir etmiştir. Sigara içme alışkanlığı gelişmiş ülkelerde azalmaktayken gelişmekte olan ülkelerde sigara tüketimi her yıl artış göstermektedir.

Sigarayı içtiğimizde gerilimimiz azalmıyor

Sigara içilmediği vakit mahrumluk belirtilerinin ortaya çıktığını söyleyen Klinik Psikolog Birgül Sena Mayda, “Yoksunluk sendromu için fizyolojik bir adaptasyondan bahsedebiliriz, kişi kullandığı maddeyi bir müddet alamadığında yaşadığı olumsuz ruh hali olarak yoksunluğu açıklayabiliriz. Sigara kullanıcıları, nikotin hususunu bedene almadığı vakit sigara içerken hissedilen olumlu hislerin yerini sigaradan uzak durmamızdan kaynaklanan olumsuz hisler alıyor ve böylece gerilim, gerginlik, öfke, uykusuzluk üzere mahrumluk belirtileri ortaya çıkıyor. Sigarayı içtikten iki-üç saat sonra mahrumluk belirtileri ortaya çıkıyor. Sigarayı içtiğimizde gerilimimiz azalmıyor. Rahatlamamızın sebebi aslında mahrumluk belirtilerinden ortaya çıkan gerginliğin azalması durumudur, olumsuz hislerimizin yerini sigara içimiyle meydana gelen mahrumluk belirtilerinin kaybolmasıyla birlikte olumlu hislere bırakıyoruz, böylece ödül sistemimiz aktive oluyor” diye konuştu.

Sigara içmeye kendimizi koşullandırıyoruz 

Rahatlamak için gerilimli bir ortamdan uzaklaşmanın da kâfi olacağını belirten Mayda kelamlarına şu formda devam etti:

Sigara içerek gerilimden uzaklaştım algısı aslında biz insanların sığındığı bir durum. Sigara içmeye kendimizi şartlandırıyoruz. Birçok insan olumsuz bir durumla karşılaştığı vakit sigaraya sığınıyor. Örneğin, iş ortamını ele alım; çok bunaldınız, işiniz yetişmiyor o an ofis arkadaşınızla sigara molası için dışarı çıktınız ve kendinizi rahatlamış hissettiniz, elinizde sigara olduğu için bu rahatlama sebebini sigaraya atfediyoruz, halbuki bunu yapmak yerine arkadaşla yapılacak sigarasız bir muhabbet de sizi rahatlatacaktır. Alkol ile sigara, kahvenin yanında sigara, hatta bazen sevdiğimiz bir arkadaşımızla bile sigara içmek harika bir ikili olarak düşünülebiliyor. Yani aslında bizler bazen canımız o an gerçek manada sigara içmek istemese bile bir kahve içtiğimizde otomatikman elimiz sigaraya gidebiliyor, burada şartlanmadan bahsedebiliriz. Günlük hayatta birtakım tavırlarımız var. Tavırlar inançlar ve fikirlerdir. Kanılarla davranışlarımızın birbiriyle uyumlu olması gerekiyor aksi takdirde davranışlarımız ve niyetlerimiz ortasında bir çelişki olacaktır. Örneğin; sigaranın akciğer kanserine sebep olduğunu biliyoruz. Fakat bunu bilmemize karşın sigara içmeye devam ediyoruz.  Yani kişinin inancı sigara içmemek üzerine olan bir düşünceyken davranış olarak sigara içmeye devam eder.

Mayda, “Bu durumda çatışmadan doğan iç huzursuzluk meydana gelir. Bu da her birimizde gerginliğe, huzursuzluğa sebep olur. Bu hisleri yok etmek için ya tavırlarımızı ya da davranışlarımızı değiştiriyoruz. Çoklukla tavırları değiştirmek daha kolaydır; Benim babam da sigara içiyordu ama akciğer kanseri olmadı diyerek düşüneceğimizi yani tavrımızı değiştirdiğimizde sigara içme mazeretimiz hazır oluyor, iç çatışmamız da azaldığından ötürü kendimizi daha huzurlu hissediyoruz ifadelerini” kullandı.

Denemiş olmak sizi iradesiz yapmaz 

İnsanların kendi içinde yaşadığı iç çatışmayı yöneterek mazeretlere sığındığını söyleyen Uzm. Klinik Psikolog Birgül Sena Mayda, “Bir unsur beden sistemimize girmediği vakit oluşan belirtilere mahrumluk diyoruz. Sigara içmek istediğiniz vakit sigara içmeyi erteleyin. Şu anda canınız sigara mı içmek istedi, 1 saat sonraya erteleyin ve o saat geldiğinde kendinize nitekim o an sigara içmek isteyip istemediğinizi sorun. Danışanlarımla konuştuğumuzda gün içerisinde hakikaten gereksinimleri olan sigara sayısından daha fazla sigara içtiklerini görüyorum. Örneğin yemeklerden sonra, sabah uyanınca beden o nikotini istiyor ve kişi bu sigarayı sahiden içmem gerekli diyor” dedi.

Sigarayı bırakmayı deneyip başarısız olmuş bireylere de tavsiyelerde bulunan Mayda, “Sigaraya tekrar başlamış olmak sizi ümitsizliğe sürüklemesin. Denemiş olmak insanları iradesiz yapmaz. Aslında denemiş ve bırakamamış şahıslar, mahrumluk belirtilerini daha evvelden deneyimlediği için bir sonraki sigarayı bırakma teşebbüsünde ortaya çıkan belirtilerle daha iyi bir formda başa çıkabileceklerdir” diye konuştu.