Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ağustos ayına ait sanayi üretimi bilgilerini açıkladı. Buna nazaran, ağustosta takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 13,8, aylık bazda ise yüzde 5,4 yükseldi. Arındırılmamış sanayi üretim endeksindeki artış ise yıllık bazda yüzde 19,9 oldu.

AA Finans Sanayi Üretimi Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin ağustosta geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 9,31 artmasını bekliyordu. Ağustos devrinde arındırılmamış sanayi üretim endeksinin de yıllık bazda yüzde 13,07 artacağı öngörülmüştü.

Analistler, sanayi üretimindeki artış eğiliminin devam ettiğini kaydederek, kelam konusu eğilimin büyüme üzerinde olumlu olacağını, üst taraflı revizyonları da beraberinde getirebileceğini vurguladı.

AA Finans analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, hususa ait yaptığı değerlendirmede, takvim tesirinden arındırılmış endeksin üç aylık hareketli ortalamasının yıllık değişiminin yüzde 15,6’ya yavaşladığını belirterek, üçüncü çeyrek ortasında daha olağan artış düzeylerine yavaşlamış durumda olduğunu söyledi.

Sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenilen kelam konusu endeksin temmuzda köprü günü tesiri ile sert düştüğünü anımsatan Bürümcekçi, ağustos ayında ise 138,6 ile yeni tarihi tepesine çıktığına dikkati çekti.

Bürümcekçi, sanayi üretimi bilgilerine çeyrekler bazında bakıldığında, bu yıl birinci çeyrekte yüzde 2,6, ikinci çeyrekte yüzde 1,6 artışlar sonrası üçüncü çeyreğin birinci iki ayında da evvelki çeyrek ortalamasının yüzde 1,2 üzerinde devam ettiğini kaydetti.

Arındırılmamış sanayi üretim endeksinin ikinci çeyrekte yüzde 40,3 arttığını ve katma paha artışının da yüzde 40,5 olarak açıklandığını tabir eden Bürümcekçi, şunları kaydetti:

“Önceki üç çeyrekte de, yüzde 8,5, yüzde 10,2 ve yüzde 11,3 değişime karşılık katma bedel değişimi yüzde 7,3, yüzde 10,3 ve yüzde 11,7 ile yakın olmuştu. Üçüncü çeyrek birinci ayında ise geçen yılın tıpkı periyodunun yüzde 9 üzerinde devam ediliyor ve üçüncü çeyreğin tamamında yüzde 8-9 aralığında üretim artışının yakalanabileceğini düşündürüyor.”

“Sanayi üretimi ve ulusal gelir serindeki tarihi yüksek düzeyler büyümenin tekrar gücünü koruyacağını gösteriyor”

Haluk Bürümcekçi, üçüncü çeyrek görünümü öncü göstergelere bakıldığında, Türkiye PMI endeksinin temmuz-eylül ortalaması ile evvelki çeyreğe nazaran besbelli arttığını belirtti.

Başta turizm olmak üzere hizmet bölümlerinde besbelli toparlanma izlendiğinin ve dış talepte de toparlanmanın devam ettiğini kaydeden Bürümcekçi, şu değerlendirmesinde bulundu:

“Genel olarak üçüncü çeyrekte ulusal gelir artışının çeyrekten çeyreğe yeniden müspet olabileceğine işaret etti. Gerek sanayi üretimi endeksinde gerekse ulusal gelir serisinde gelinen tarihi yüksek düzeyler 2020 yılının tıpkı devirlerine nazaran büyümenin tekrar gücünü koruyacağını gösteriyor. Üçüncü çeyrekte sanayi üretiminin birinci iki ay sonuçları çeyrekten çeyreğe artışın devam edeceğini düşündürüyor. Son periyotta para siyasetinin gevşeme sürecine girmesi, finansal şartların görece gevşek seyrini müdafaası ve dış talebin canlı global ekonomik aktivite nedeni ile güçlü seyretmeye devam etmesi büyüme eğilimine takviye veriyor. Buna karşılık, bankacılık kredi hacmi trend artışının sonlu kalması ve fiyat artışlarının yüksekliği iç talep üzerinde aşağı tarafta tesirde bulunmaya başladı. Bu doğrultuda yüzde 9,3 olan 2021 yılı büyüme varsayımımız üzerindeki üst taraflı risklerin azaldığını düşünmekteyiz.”

“Büyüme projeksiyonları açısından olumlu kalmaya devam ediyoruz”

Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan da sanayi üretiminde ağustos ayında gerçekleşen aylık artışla bir arada, temmuz ayında trend dışı olan dönemsel düşüşün büsbütün düzelerek, yine trendin üzerine çıkıldığını söyledi.

Sanayi üretimi verisini büyüme açısından beklentilere dair olumlu olarak pahalandırmak gerektiğini lisana getiren Erkan, “Özellikle sermaye malı tarafındaki artış ve eğilim, GSYH’nin de en değerli belirleyicilerinden sabit sermaye oluşumu açısından olumlu. Yılın geri kalanında ise, bilhassa son periyotta güç fiyatlarında yaşanan yükselme ile birlikte, genel ekonomik büyüme tarafında da aktüel tesirler dengelenebilir.” sözlerini kullandı.

Erkan, global tedarik zinciri ile alakalı düşüncelerin, sanayi üretimindeki artışın sürdürülebilirliği konusunda çekince konusu olduğunu belirtti.

Otomotiv bölümünde çip kaynaklı badirelerin üretim bandını etkilediğin ve bunun yansımasının görülebileceğini aktaran Erkan, “Küresel üreticilerin kimilerinin birkaç günlük üretim durdurması yaptıkları görülüyor.” dedi. Erkan, büyüme projeksiyonları açısından müspet kalmaya devam edildiğinin altını çizdi.

Yıllık yüzde 9 civarındaki genel konsensüs büyüme iddialarına dair risk istikrarını üst taraflı gördüklerini tabir eden Erkan, “Son çeyrekler, hem yılın ikinci çeyreği büyümesinin normalize olması, hem de gerek güç fiyatları ve tedarik zinciri kaynaklı üretim yavaşlaması, gerekse de tahminen turizmde yaşanabilecek muhtemel bir yavaşlama tesiri ile daha olağan büyüme oranlarını gösterebilir. Yılın geneli açısından ise, OVP’de öngörülen ve piyasanın genel beklentisinin de ağırlaştığı yüzde 9 düzeylerinin üzerinde büyüme gerçekleşebilir.” değerlendirmesinde bulundu.