AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarından derlediği bilgilere nazaran, takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretimi ekimde geçen yılın birebir ayına kıyasla yüzde 10,2 ile beklentilerin üzerinde arttı. Arındırılmamış sanayi üretim endeksindeki artış da yıllık bazda yüzde 9,4 seviyesinde gerçekleşti.

Sanayi Üretim Endeksi’nde ekimde yıllık bazda en yüksek artış yüzde 16,6 ile orta-yüksek teknoloji kümesinde elde edilirken, yatırım malları üretimindeki yıllık artış son 3 aydır yüzde 10 düzeylerini yakaladı.

Bahse ait değerlendirmelerde bulunan AA Finans Analisti ve ekonomist Haluk Bürümcekçi, ekim ayında sanayi üretiminin beklentilerin üzerinde arttığını belirterek, öncü sayılan güç ve altın hariç orta malı ithalatının da avro bazında yıllık yüzde 7,1 yükseldiğine işaret etti.

Yıllık bazda temel dallardan çelik üretiminde yüzde 19,4, otomotivde yüzde 15,2, elektrik üretiminde ise yüzde 4,4 artış kaydedildiğini aktaran Bürümcekçi, “Takvim tesirinden arındırılmış endeksin 3 aylık hareketli ortalamasının yıllık değişimi yüzde 9,7 artış gösterdi. Tabandan dönüşün mayıs ayında başladığı endeks, toparlanmanın son çeyrekte güç kazandığına işaret ederek yılın en yüksek pahasına ulaştı.” dedi.

Bürümcekçi, sanayi üretiminin ana eğilimi açısından izlenen mevsimsellikten ve takvim tesirinden arındırılmış sanayi üretim endeksinin son 6 ayda güçlü artış kaydettiğini ve ekimde 126,4 ile yeni tarihi tepesine çıktığını tabir ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Söz konusu göstergenin aydan aya büyük oynaklık göstermesi üretimdeki ana eğilimi belirlemekte vakit zaman zorluk çıkarmaktadır. Bu nedenle sanayi üretimi ivmesinin gücünü ay bazında değerlendirmektense çeyrekten çeyreğe değişimlere bakmayı daha yanlışsız buluyoruz. Sonuç olarak, çeyrekler bazında bakıldığında bu yıl birinci çeyrekte yüzde 0,7 artış, ikinci çeyrekte yüzde 19,9 ile bariz güç kaybından sonra üçüncü çeyrekte yüzde 30,3 üzere çok güçlü bir artış kaydedilmişti. Son çeyreğe de daha ölçülü da olsa artışla girilmiş durumda. Ekim gerçekleşmesi ile sanayi üretimi son çeyreğe de güçlü bir giriş yapmış oldu. Son çeyreğin ikinci ayı olan kasım için öncü göstergeler toparlanmanın hudutlu güç kaybettiğine işaret etmişti. Önümüzdeki periyot görünümünü ele aldığımızda ise birinci sinyaller, ulusal gelir büyümesinin 2020’nin son çeyreğinde ölçülü güç kaybettiğine işaret etmekte.”

“Parasal sıkılaşma daha çok 2021 yılını etkileyecek”

Haluk Bürümcekçi, mevcut mali sıkılaşmanın aktivite ve iç talep üzerindeki tesirlerinin şimdi hudutlu kalması ve sanayi üretiminde yakalanan güçlü ivmenin, nakdî sıkılaşmanın daha çok 2021 yılını etkileyeceğini düşündürdüğünü söyledi.

Son bilginin, süratli kredi artışı ve karantinaların kaldırılmasıyla 3. çeyrekte yakalanan ivmenin son çeyrek başında da korunduğunu gösterdiğini vurgulayan Bürümcekçi, şunları kaydetti:

“Dış talebin toparlandığına dair işaretler alınmakta lakin başta turizm olmak üzere hizmet bölümlerinin misal ölçüde toparlanma göstermediği izlenmektedir. Ayrıyeten, bankacılık kredi hacminin, Merkez Bankası’nın TL kıymet kaybını sınırlama emeliyle fonlama maliyetlerini siyaset faizi artışı ve likidite kanalı ile yükseltmeye yönelmesiyle bu görünümü koruyamayarak trend büyüme suratını geçmiş yıllar ortalamalarının hafif altına gerilettiği izlenmektedir. Lakin ekim ve kasım ayı öncü göstergeleri, ekonomik aktivite ve iç talepte bariz bir yavaşlamanın gözlenmediğini yansıtmaktadır. Bu bağlamda, yılın geneli için ulusal gelir büyüme gerçekleşmesinin yüzde 1 civarında olması daha muhtemel görünüyor. Buna karşılık Merkez Bankası’nın para siyasetinde ek sıkılaşmayı siyaset faizi üzerinden sağlamaya başlaması mümkün ivme kaybının 2021 büyümesi üzerinde daha fazla tesirli olabileceğini düşündürüyor.”

“Yatımların artması, gelecek 6 ayda süratle artacak talebi karşılamak açısından önemli”

İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener de sanayi üretiminin Türkiye’de nisan ayında tepe yapan pandeminin tesiriyle yüzde 31 düşüş gösterdiğini anımsatarak, mayıstan itibaren ise alınan tedbirlerle “V” tipi toparlanmanın başladığını söyledi.

Ekim ayı prestijiyle bu toparlanmanın devam ettiğinin anlaşıldığını belirten Şener, “Ekim ayında yıllık bazda imalat kesiminin yüzde 11 artması 2020 yılında sanayi üretiminin beklenenin ötesinde müspet olmasını beraberinde getirecektir. Orta-yüksek segmentin yıllık yüzde 16,6 artması ise Türk endüstrisinin gelecek vizyonu açısından epeyce kıymetli bir göstergedir.” dedi.

Şener, sanayi üretiminde ekim ayı artışının, Türkiye’de olağanlaşma adımlarının hızlanmasıyla direkt alakalı olduğuna işaret ederek, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Yurt dışı talebin artması sanayi üretimini desteklemektedir. Ham unsur tedarikinde talebin süratle artması da önümüzdeki 6 aylık periyot için sanayi kesiminde üst istikametli beklenti ve talebi artırmaktadır. Ayrıyeten, endüstride yatırım malları üretiminde yıllık artış olarak son 3 aylık devirde yüzde 10’un altına düşülmemesi, Türk endüstrisine dönük talebin ve yatırımların dünyada artarak devam ettiğini göstermektedir. Türkiye, dünyada yeni tedarik zincirinin bir halkası olma yolunda değerli adımlar atmaktadır. Pandemi sonrası yine şekillenecek dünya iktisadında artan sanayi yatırım trendiyle birlikte Türkiye pozisyonunu yine şekillendirecektir. Yatımların artıyor olması, gelecek 6 aylık süreçte süratle artacak dünya talebini karşılayabilmek açısından da değerlidir.”