Vatandaş aşı sırasını heyecan içinde bekliyor

10 yılı aşkın müddettir ülke nabzını nizamlı olarak takip ettiğimiz Ipsos Türkiye Barometresi araştırmasını sürdürüyoruz. Araştırmayı yaptığımız periyoda özel sıra dışı bir gündem yoksa ülkenin en kıymetli sorunu sorusunun cevabı daima iktisat ve iktisat ile irtibatlı (işsizlik, pahalılık, enflasyon benzeri) hususlar oluyor. 2015-2018 ortasında, terör olaylarının gündemi yakıp kavurduğu devirde, iktisat yıllar boyunca geri planda kaldı, olaylar azalana dek terör tartışılmaz biçimde ülkenin en değerli sorunu olarak belirtildi. Kovid-19 salgını da elbette harikulâde bir sorun, salgının ülkemizdeki birinci 2,5 ayında motamot daha evvel terör vaktindeki üzere açık orta ülkenin en kıymetli sorunu olarak belirtildi. Lakin salgının terörden çok kıymetli bir farkı vardı, esasen büyük sıkıntımız olan ekonomiyi de önemli halde baltalıyordu. Bu yüzden 2020 Haziran’ından iki büyük sorun at başı ilerliyor.

Geçen Haziran’dan bu yana müşahedemiz şu halde; aylar ilerlerken olay sayıları azalır üzere olduğunda iktisat çabucak öne çıkıyor, tüm hastalarımıza, kayıplarımıza karşın birinci sıraya oturuyor. Örneğin Ocak ayı başında bir evvelki haftaya bakarak salgına dair karamsar olanlar yalnızca %10 oranında idi. O sıralarda her on şahıstan altısı salgın ile gayretin iyi gittiğini düşünüyordu. Ekonomik problemlerimiz olağanlaşma taleplerini tetikliyordu.

Lakin hadise sayıları yükselip de ikinci, üçüncü dalgaları yaşamaya başladığımız aylarda ise salgın yine iktisadın önüne geçiyor, bu defa de daha sıkı tedbir beklentileri lisana getiriliyor. Ocak’ta bir evvelki haftaya bakarak salgına dair karamsar olanların oranı %10 iken Nisan sonunda %59’a yükseldi. Her üç bireyden ikisi, salgınla çabanın berbat gittiğini tabir etmeye başladı. Bir an evvel salgını denetim altına almak ve kurtulmak istedik ve kısıtlamaları, tam kapanmayı desteklemeye başladık.

Geçen yıl salgın başladığında hakim hissimiz kaygı idi. Konutta kaldığımız haftalarda salgına dair bilgimiz de arttıkça telaş yerini yorgunluğa ve bıkkınlığa bıraktı. Salgının sıhhatimize verdiği muazzam ziyana karşın iktisada dair tasamız de devam ediyor. Bu durum, toplumsallaşma muhtaçlığımız ile de birleşerek psikolojimizi olumsuz etkiliyor, hala sabrediyoruz lakin yıpranmış haldeyiz. Aşılama sürecinin süratle sürmesi ve bir an evvel toplumsal bağışıklık düzeyine bir an evvel ulaşmamız kritik. İşte bu yüzden aşı ile ilgili olarak herkes otoritelerin verdiği tarih bilgilerini büyük heyecan içinde takip ediyor.

SALGIN HALA ÜLKENİN EN KIYMETLİ SORUNU

Ülkemizde birinci koronavirüs olayının açıklanmasının üzerinden 1 yıldan fazla vakit geçti. Birinci periyot olarak isimlendirdiğimiz olağanlaşma sürecine kadar vatandaşlar salgını ülkenin en kıymetli sorunu olarak tanımladı. Haziran ayında olağanlaşmanın başlamasıyla birlikte bu algı kırıldı ve iktisat birinci sıraya yerleşti. Salgın öncesi devirde, terör üzere harika hallerin yaşanmadığı vakitlerde iktisat halihazırda ülkenin birincil sorunu olarak görülüyordu. Bu açıdan benzerlik teşkil ettiğini söyleyebiliriz. Sonbaharda başlayan olay artışlarıyla bir arada vakit zaman iktisat ve salgın ortasındaki makas kapandı, vakit zaman iktisat listenin en üstünde yer aldı. Tam kapanma yaşadığımız bugünlerde ise vatandaşlar tekrardan ülkenin en kıymetli sorunu olarak salgını işaret ediyor.

Yılın başında, toplumda salgının tesirleri konusunda iyimserlik hakimken, bugün yerini karamsarlığa bırakmış

Soru: Son 1 haftayı düşündüğünüzde, koronavirüs salgınının ülkemiz üzerindeki genel tesirleri hakkında daha iyimser mi daha karamsar mi hissediyorsunuz yoksa hisleriniz tıpkı mı kaldı?

Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırmamızda, vatandaşlara son 1 haftayı düşündüklerinde, koronavirüs salgınının ülkemiz üzerindeki genel tesirleri hakkında görüşlerini soruyoruz.

Yıl başında bireylerin yarısı daha iyimser bir bakış açısına sahip idi. Yeni bir yıla başlıyor olmanın heyecanı ve gelecek günlere dair umut, aşıya dair beklentilerle birleşince toplumda salgının sona ereceğine dair beklentileri güçlendirmişti.

Fakat bugün tablo bilakis döndü. Salgının tesirleri konusunda iyimserlerin oranı önemli derecede azalırken (%10), karamsarların oranı %10’dan %59’a çıktı.

Çoğunluk salgınla uğraşın makûs gittiğini düşünüyor

Soru: Ülkemizde koronavirüsle uğraşın gidişatına dair değerlendirmenizi belirtir misiniz?

Mart ayında denetimli normalleşmeyle bir arada salgınla gayrette kimi kısıtlamalar kaldırılmış yahut azaltılmıştı. Kamoyunun yarısı (%50) bu uygulamanın başladığı birinci hafta denetimli olağanlaşma kararını desteklediğini tabir etmişti, üçte birden daha fazla bir kesim (%37) ise karşı olduğunu açıklamıştı. Vakit geçtikçe, bu uygulamayı gerçek bulanların oranı azaldı ve uygulamanın son haftasında %33’e kadar düştü. Hadise sayılarında yaşanan artış nedeniyle ülke çapında tam kapanma kararı alındı. Toplumun ¾’ünün beklentisi tam kapanma olsa da her 10 vatandaştan 6’sı genel olarak salgınla çabanın genel olarak makus gittiği görüşünde. Toplumun yalnızca dörtte biri uğraşın iyi yürütüldüğünü düşünüyor.

Yorgunluk, kaygı, bıkkınlık

Soru: Son günlerde kendinizi nasıl hissediyorsunuz?

Salgın devrinde toplumun ruh halini de mercek altına alıyoruz.  Toplumda en yaygın olan his yorgunluk (%66). Virüsün fizyolojik ve ruhsal tesirleri kendini yorgunluk olarak gösteriyor. Salgınla ilgili haberlere daima maruz kalma, virüsten kendini ve aileni müdafaa eforu, konutta artan sorumluluklar üzere bir çok mevzu bireylerin kendini yorgun hissetmesine neden oluyor. Tablonun geneline baktığımızda toplumun ruh halini daha çok olumsuz olarak tanımlayabileceğimiz hislerden oluştuğunuzu görüyoruz. Her 10 şahıstan 4’ü telaşlı, her 10 bireyden 4’ü bıkkın hissediyor. Bu hisleri baş karışıklığı, keder ve yalnızlık takip ediyor. Burada bilhassa yalnız hissetme haline dikkat çekmek istiyoruz. Salgın bireylerin kendini yalnız hissetmelerine yol açıyor. Yüzyüze bağlantının eksikliğini bireylerin ağır bir formda yaşadığını söylemek mümkün. Hem tanıdıklarla, yakınlarla bir ortaya gelememek hem de toplumsal hayatın bir kesimi olamamak toplumun kıymetli bir bölümünü derinden etkilemiş gözüküyor.

Koronavirüs Salgını ve Toplum: Genel Kamuoyu Araştırması 22 – 27 NİSAN 2021