Seray Şahinler – Pandemi sürecinden en çok sanat kurumları yara aldı kuşkusuz… Bu süreçte pek çok tiyatro perdelerini bir daha açmamak üzere kapattı. 1 Temmuz’da açılan sahnelerle birlikte artık yaraları sarma vakti! Bilhassa açık hava sahnelerinde perdeler açılacak ve pek çok oyun  tiyatroseverlerle buluşacak.   Bu noktada tiyatroların her zamankinden daha çok dayanağa gereksinimi var… Özel tiyatroların sanatsal üretimini zenginleştirirken ekonomik, toplumsal ve tüzel açıdan güçlenmesi ve sürdürülebilir hale gelmesi için 2019’da yola çıkan Tiyatro Kooperatifi   pandemi boyunca  tiyatroların ayakta ve hayatta kalabilmesi için çalışmalar yürüttü, raporlar hazırladı. Geçtiğimiz hafta ikinci yaşını kutlayan Tiyatro Kooperatifi şu sıralar birinci tertiplerini hazırlığında. İdare Heyeti Lideri Iraz Yöntem’le hem son 1.5 yılı hem yeni periyodu konuştuk…

1.5 yılın akabinde sahneler yeniden açılıyor. Bu müddet tiyatrolar için nasıl geçti? Tiyatrolar süreçten nasıl etkilendi?

Ne yazık ki bu mühlet tüm özel tiyatrolar için “hayatta ve ayakta kalma” çabasıyla geçti (hâlâ da durum bu). Kapanan sahneler oldu ve çabucak hepsi de müthiş bir borç yükünün altına girmek zorunda kaldı. Fizikî olarak sahnelerin kapanması, kültür-sanat ekosisteminin hayat alanlarını kaybetmesi demek. Bu sahnelerde çalışan onlarca, yüzlerce işçinin işsiz kalması, konuk olarak o sahnelerde oyunlar oynayan tiyatroların alanlarını yitirmesi ve geleceğe miras bırakmak istediğimiz kültürel birikimimizin yok olup gitmesi demek bu maalesef… 

Tiyatro Kooperatifi bu müddette neler yaptı?

Tiyatro Kooperatifi, pandemi süreci başladığında şimdi 1 yaşını bile doldurmamış orijinal bir kurumdu. 14 Mart 2020’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’yla birinci toplantımızı gerçekleştirdik. Sürecin başından itibaren tüm talep ve tekliflerimizi bildirdik ve bu bağlantımız de hâlâ devam ediyor. Çalışmalarımızı elbette öncelikli olarak pandemi periyoduna mahsus kılmaya yoğunlaştık lakin uzun vadede çözülmesi gereken yapısal sıkıntılarımız için de çalışmaktan geri durmadık. Hatta önümüzdeki süreçte alanımızı ilgilendiren birçok bakanlıkla bir ortaya gelme talebimize karşılık Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy tarafından bir kelam de aldık. Tüm bunların yanı sıra pandemi sürecinde düzenlenen dayanak kampanyalarının paydaşı/kolaylaştırıcısı olduk (Dayanışmanın 100’ü Şiir, Festtogether/Bir Kira Bir Sahne vb.) Tiyatro Kooperatifi ortakları için bir seyirci dayanak kampanyası hazırladık: Bizde Yerin Başka.

Türkiye’deki tiyatrolara kooperatif yapısının ve kooperatif birliğinin neden en iyi tahlil olduğunu düşündüğümüzü anlattık. Ekim 2020’de Sivil Toplum için Takviye Vakfı ve Turkey Mozaik Foundation işbirliğiyle, İKSV Kültür Siyasetleri Çalışmaları kısmının içerik iştirakinde verilen Kültür Sanat Fonu’na yaptığımız müracaatın kabul edilmesiyle birlikte çalışmalarımız sürat kazandı. Şu anda Türkiye’nin farklı bölgelerinde yol arkadaşlarımız var, dayanışmamızı birlikte büyütüyor, resmi bir kooperatif birliği kurmak üzere hazırlıklarımızı sürdürüyoruz.

Sahneler açılsa da tiyatroya dayanak konusu hâlâ daha hayati değere sahip. Bu bahiste Tiyatro Kooperatifi’nin teklifleri, daveti ne olur?

Özel tiyatroların yine seyircileriyle buluşması, sizin de söz ettiğiniz üzere ayakta ve hayatta kalmak için hâlâ kâfi değil. Tüm takviye sistemlerinin işletilmesini istek ediyoruz doğal ki. Ayrıyeten yapısal meselelerimizin çözülmesi de bu bahiste atılacak en kıymetli adımlardan biri olacaktır. Zira özel tiyatrolar mevzuat uyarınca tacir statüsündeki işletmelerdir. Halbuki sanat, kamusal bir faaliyettir ve rastgele bir ticari faaliyet olarak değerlendirilmemelidir. Alanımıza has bir statüyle tanımlanma gereksinimi içindeyiz. Böylece özel tiyatroların üzerindeki ağır vergi yükü hafifletilmeli, sanat işçilerinin toplumsal teminatı özel olarak düzenlenmeli ve aslında aslında anayasayla garanti altına alınmış olan sanat ve sanatkarlar hem kamu hem de özel dalın dayanağıyla güçlendirilmelidir.

Yaz buluşmaları yapılacak

Yeni dönem için hazırlıklar başladı. Yeni dönemden beklentileriniz neler? Tiyatro Kooperatifi yeni dönemi nasıl karşılayacak nasıl çalışmalar yapılacak, ne planlıyorsunuz?

Birinci sefer kooperatif ortaklarımız için İstanbul’da 3 farklı noktada “Yaz Buluşmaları” gerçekleştireceğiz. Kadıköy’de Caddebostan ve Fenerbahçe Parkı’nda, Ataşehir’de Deniz Gezmiş Parkı’nda hem çocuk ve gençlik hem de yetişkin oyunlarının yer alacağı birinci tertibimiz için çalışıyoruz. Ağustos ve Eylül’deki etkinliklerimiz için şimdiden çok heyecanlıyız.