“Pandemide hassas ortamda büyüyen çocuklarda okul fobisi oluşabilir”

Yetişkinlerin bile süreç içerisinde ahenk göstermekte zahmet yaşadığı pandemi sürecinde psikososyal açıdan en çok etkilenen kümenin okul çağındaki çocuklar olduğu söylenebilir. Münasebetiyle pandemide okula başlayan çocukların, okula ahenginin yanı sıra pandemi ve onun getirdiği kurallara ahenk konusunda da bir kadro problemler yaşayabileceği düşünülebilir. Pandemi sürecinin hem yetişkinler hem de çocuklar için başlı başına bir ahenk süreci olduğu göz önünde bulundurulduğunda, bu durum bilhassa ebeveynlerde ‘pandemi devrinde okula başlayan çocukların okula ahenk sürecinin nasıl daha rahat atlatabileceği ve neler yapılabileceği’ sorularını akıllara getirmektedir.

“Çocukların okula ahenk süreci güç olacak”

Okula başlayan çabucak hemen her çocuğun bir ahenk sürecinden geçtiği söylenebilir. Bu durum bir de pandemi süreciyle eşleştiği vakit çocukların okula ahenk sürecini zorlaştırabilmektedir. Bu ahenk sürecine bağlı olarak da çocuklarda birtakım ruhsal belirtiler görülebilir. Bu süreçte ebeveynler çocuğun okula ahenk sürecine dayanak olmalıdırlar. Fakat yalnızca ebeveynlerin okula başlamaya bir hafta kala gösterdikleri tavırlarının yanı sıra pandemi sürecinde çocuğun nasıl bir ebeveyn tavrına maruz kaldığı da, okula ahenk sürecini nasıl atlatacağı konusunda belirleyici bir rol oynamaktadır.

Ebeveynlere notlar:

Çocuklarınızı virüsün bulaşmasından koruduğunuz kadar ‘kaygı, endişe’ üzere olumsuz hislerinizin bulaşmasından da koruyor musunuz? Ebeveyn hisleri çocuğa direkt bulaşır. Dolayısı ile pandemide sıhhat, sağlıklı olma, virüsü kapmamaya yönelik ağır korku ve telaş üzere olumsuz hisler yaşayan ebeveynler, ‘sokağa çıkarmama, çocuğu yalnızlaştırma, hastalık ve hastalanmaya karşı çok hassasiyet’ üzere çok kollayıcı tavırlar göstererek çocuklarını muhafazaya çalışırken aslında uzun vadede çocukların psikososyal gelişiminde yol açabilecek olumsuz sonuçlarını gözden kaçırabilmektedirler. Hasebiyle çok korucuyu, bağımlı ve hassas ortamda büyüyen çocukların okula başladıklarında yabancı bir etrafta hiç tanımadıkları beşerlerle günlerini geçirmeleri, çocuklarda huzursuzluk oluşturarak okula ahenk sürecinde zahmet yaşamalarına ve hatta okul fobisinin oluşmasına neden olabilmektedir.

Ebeveynlerin pandemi ve uyulması gereken kurallar hakkında evvel kendileri yanlışsız bilgi edinmeleri gerekir. Ayrıyeten maske kullanımı, toplumsal aralık ve hijyen konusunda çocuğu uygulamalı olarak bilgilendirmeleri ve örnek olmaları epey kıymetlidir. Belirsizlik çocukta derde yol açar. Çocuğunuza okula kaçta gideceği, okulda neler yapıldığı, orada yemek yiyecekleri saatlerin olduğu, vakit zaman oyunlar oynayacakları ve ders çalışacakları üzere hususlarda kendisini okulda nelerin beklediğine dair evvelce sade anlaşılır bir lisanla bilgilendirin.

Çocuğunuz okula başlamadan evvel kendisine okulu gezdirin. Öğretmenleriyle tanıştırın, tuvalet, kantin üzere okuldaki kısımların nerelerde olduğunu çocuğunuza gösterin. Bu tavır soyut niyeti yetişkinler kadar gelişmemiş olan çocuğu, okulun nasıl bir şey olduğu ve kendisini nelerin beklediğini somutlaştırarak rahatlatacak ve inançta hissettirecektir.

Okula başlayan çocuğun tasa ve kaygı üzere hissettiği duygu iletileri ebeveynler tarafından hakikat okunmadığında çocukta baş ağrısı, karın ağrısı ve mide bulantısı üzere psikosomatik belirtilere yol açabilmektedir. Münasebetiyle çocuğunuzun ne hissettiğini ve neye gereksinim duyduğunu anlayıp karşılık vermek çocuğun iyi olma hali için epey değerli bir rol oynamaktadır.

Bilhassa ebeveynler bu süreçte çocuğun his sözünü teşvik etmelidir. Bunu oyun, fotoğraf ya da kitap yoluyla yapabilirler. Bu süreçte ebeveynin kendi okula başlama sürecindeki hislerini çocuğuyla paylaşması, çocuğun zihninde güç sembolü olan anne ve babanın bile benzeri hisleri yaşayabildiğini duyması çocuğu rahatlatarak inançta hissettirebilir.

Çocukla kurulan bağlantıda ve his paylaşımlarında ebeveynler olumlu ya da olumsuz abartılı anlatımlardan kaçınmalıdırlar. Örneğin; ebeveynin ‘okulda her şey çok hoş olacak çok eğleneceksin, herkes seni çok sevecek’ üzere abartılı olumlu anlatımları çocuğun gerçekte yaşadığıyla eşleşmeyebilir ve ebeveyne karşı duyulan itimat hissini sarsabilir. Ya da ‘maskeni sakın çıkarma yoksa hasta olursun hepimiz hasta oluruz sonra tek başına kalırsın ‘ üzere anlatımlar çocukta var olan korkunun daha çok artmasına neden olabilir.

Bilhassa pandemi sürecinde bir yakınının kaybına maruz kalmış çocuklar okul sürecinde ağır ayrılık anksiyetesi yaşayabilirler. Münasebetiyle okul çıkışı onu tam vaktinde alacağınızı, kendisini nerede bekleyeceğinizi, nereden servise bineceğini ve hatta meskene gittiğinde onu meskende kimin karşılayacağına dair bilgiler çocuğu rahatlatarak ve inançta hissettirerek telaşla daha rahat baş etmesine yardımcı olacaktır.

Vedalaşmayı ajitasyon oluşturacak hale getirmeyin ve kısa tutun. Çocuk kaygılandığında ya da olumsuz bir his yaşadığında ebeveyni müşahedeler şayet birebir his ebeveynde de eşlik ediyorsa kendi endişelerinin yerinde olduğunu zihninde doğrulayacaktır. Bu durum çocukta okula ahengi güçleştirebilir. Bilhassa online sisteme alışmış olan çocuğunuzun yemek, uyku, oyun saatlerinin yeni sisteme nazaran tekrar düzenlenmesi hayli değerlidir.

Okula gitme çocuğun sorumluluğudur. Hasebiyle bu algınının çocukta oluşması için ebeveynler çocuğun okula ahenk sürecinde ‘okula gidersen dondurma alacağım.’ üzere telaffuzlardan uzak durarak, ödül ceza sistemini kullanmaktan kaçınmalıdırlar. Aksi taktirde çocuk okula gitmeyi ya da gitmemeyi ebeveyne ödül ya da ceza olarak kullanabilir.
Son olarak, okula başlama bedensel, zihinsel, duygusal ve toplumsal açıdan bir hazır oluşu gerektirmektedir. Bu hazır olmuşluk her çocuk için farklılık gösterebilir. Örneğin birtakım çocuklar 5 yaşında okul olgunluğuna sahipken bu olgunluğa 7 yaşında ulaşabilen çocuklara da rastlanabilir. Okula olgunluğuna ulaşmamış çocuklar okula başladıklarında ahenk sıkıntıları yaşayabilmektedirler. Münasebetiyle okula başlamadan evvel alanında uzman bir psikolog tarafından çocuğun psikososyal gelişiminin kıymetlendirilmesi ve ebeveynle birlikte işbirliği içeresinde çalışarak maharetlerinin geliştirilmesi epey değerlidir. Okula başladıktan sonra da misal biçimde çocuğun biyo-psiko-sosyal gelişimi ebeveynler ve öğretmenler tarafından gözlenmeli rastgele bir gelişimsel bozukluk belirtileri görülüyorsa çocuk ve ergen alanında çalışan uzman bir psikologdan dayanak alınması çocuk ruh sıhhati açısından hayli kıymetlidir.