Herkesin rutin hayat akışını altüst eden Kovid-19 salgınında yaklaşık 9 ay geride kalırken, birçok kişi bu süreçte ruhsal olarak yıprandı. Son bir aylık periyotta adeta hadise patlaması yaşanan Türkiye’de kısıtlamalar tekrar hayatımıza girerken karantina psikolojisinin nasıl aşılacağı ve pandemi sonrası yeni ömrün nasıl şekilleneceği ise belirsizliğini koruyor. Uzmanlara nazaran, engellenmişlik, tasa ve sıkışmışlık hissi, ağır gerilim yüküne neden oluyor. Bir yandan yalnızlıktan şikâyet edilirken başka yandan toplumsal izolasyon ve yalnızlığın kanıksandığı bir süreçten geçildiğine dikkat çekiliyor. Nisan, mayıs aylarındaki kaygı halinin, yerini konsantrasyon eksikliği, tükenmişlik, yorgunluk, ümitsizlik, uykusuzluk üzere depresif problemlere bıraktığını lisana getiren uzmanlar, ortaya çıkan ruhsal tablonun nedenleri ve iyileşmek için yapılması gerekenleri Milliyet’e anlattılar.. 

Daha ne kadar….

Psikiyatri uzmanı Prof. Dr. Doğan Şahin, sürecin uzamasının beraberinde sabırsızlık ve ağır gerilim yükünü getirdiğini söylüyor. “Toplumun genel fikri, ‘Kovid-19, yaza girdikten sonra azalarak tesirini yitirir, o vakte kadar aşı da gelir biter’ biçimindeydi. Sonbaharla bir arada salgının suratında önemli bir artış ortaya çıktı. Daha sonra da meyyit sayılarının eksik verildiği tezleri başladı” diyen Doğan Şahin, insanların süreci yönetenlere itimatlarını kaybettikleri üzere gelecekle ilgili kestirimlere de ne kadar inanabileceklerini bilemez duruma geldiğini vurguluyor. Bu durumun ise gerilim yüküne neden olduğuna işaret eden Prof. Dr. Şahin, pandemiye bağlı ortaya çıkan sıkışmışlık hissinin ortak bir toplumsal uzlaşıyla ortadan kaldırılabileceğini söz ediyor. Şahin’in tespit ve teklifleri şöyle:

“Bu kadar belirsizliğin olduğu bir ortamda beşerler, ne kadar dişlerini sıkmaları gerektiğini bilmediklerinden ruhsal açıdan dayanmaları zorlaşıyor. Bilim Kurulu’na meslek odalarının temsilcileri ile kesinlikle ruh sıhhati profesyonelleri de dahil edilmeli. Süreç, şeffaf, açık ve planlı yürütülüyorsa ve halk ne kadar daha dayanması gerektiğini anlarsa daha uzun müddet dayanabilir. Artık biliyoruz ki iyi korunur dikkat edersek hastalanma ihtimalini çok azaltabiliriz. Olur da hastalanacak olursak hafif atlatma ve iyileşme talihimiz hiç de az değil. Salgının başlangıcına nazaran kaygı azaldı. Kaygının azalması, insanların daha rahat ve korunmasız davranmasına neden oldu. 

Kara dönüşür

Günü pahalandırmak için yapabileceğimiz etkinliklere, kesinlikle yaratıcı ve geliştirici bir şeyler ek edilmeli. Yabancı lisan öğrenmek, bir enstrüman çalmak, fotoğraf çizmeye başlamak üzere etkinliklere başlayıp sürdüren birçok kişi bu süreci kendisine kattığı yenilikler sayesinde çıkara dönüştürecek. Kendi işini yahut daha sonra yapmayı düşündüğü işini geliştirenler de var. ‘Artık bu yaştan sonra ne yapacağım’ diyenler için de teklifim, içlerinde ukte kalmış şeyleri yapmaya çalışmalarıdır. Bu süreci yalnızca kendimizi geliştirmek ve bağlantılarımızı iyileştirmek için kullanabiliriz.

Mesai saatleri

Birçok kurum esnek yahut online çalışmaya geçti. Maalesef bu uygulama bazen mesai kavramının ortadan kalkmasına neden oldu. Bir şirkete çalışıyor olmak 7 gün 24 saat yöneticilerin sorularına karşılık vermeyi ya da istedikleri halde çalışmayı gerektirmez. Şirketler, çalışanlarını koruyacak kuralları belirlemeli, çalışanlarının hayattan ve şirketten bezmesinin önüne geçmeli.”

Psikiyatrik tsunami

Ruh Sıhhati Ve Hastalıkları Ana Bilim Kolu Profesörü  Dr. Umut Mert Aksoy, pandeminin yarattığı travma ve ruh meselelerinin gelecek periyotta daha çok hissedileceğine dikkat çekerek, şunları söylüyor: “Sosyal izolasyon toplumsal teması azalttığı için alkol kullanım bozukluklarında artış riski kelam konusu. Bir başka sorun da bağımlılığı bulunan bireylerin ruh sıhhati hizmetlerine ulaşımının azalmış olması. Tedavi sürecinin kesintiye uğraması iyileşme periyotlarını olumsuz etkiliyor. Alkol kullanım bozukluğu bulunan şahıslar için bir öbür risk ise alkole erişimlerinin kesilmesi durumunda karmaşık alkol mahrumluk belirtileri ile “evde alkol yapımı”, “farklı unsurları seçip deneme” davranışları sonucu  mevtle sonuçlanacak tabloların oluşması.

Sanal bağımlılık

Pandemi sürecinde çocuk ve gençlerin sanal bağımlılık davranışlarında artış eğilimi gözlemlendi. Sanal ortamda kumar sitelerine girişin artma riski de kelam konusu. İsrailli ergenler üzerinde yapılan araştırmada, internet pornografisine yönelenlerde artış olduğu ortaya konuldu. Yalnız şahıslarda var olan alkol husus kullanım bozukluklarının seyrini değiştirmekle kalmayacak davranışsal bağımlılıkların gelişimi açısından kıymetli riskler yaratabilir. Pandemi döneminde  bağımlılık üzerine olabilecek olumsuz tesirleri bilmek, ruh sıhhati takviye ve tedavi hizmetleri ile ilgili faal düzenlemeler gelecekte psikiyatrik tsunamiyi önleyebilir.”

Memnun olmanın formülü

Prof. Dr. Doğan Şahin’in pandemi sürecinde memnuniyet ve memnunluk formülü için ise şu  bulunuyor:

– Kendini tanımak, olumsuz yanlarınla yüzleşmek ve kendinle hesaplaşarak barışmak.

– Beşerlerle helalleşmek, kırdığın, üzdüğün, incittiğin varsa bunu çözecek şeyler yapmak.

– Sevmek. Daha çok şeyi daha çok sevmek. Doğayı, insanları, ülkeni, diğerlerini sevmek ve iyiliğini istemek.

– Sevdiğin şeylerle ilgilenmek ve onlarla daha çok vakit geçirmek onları daha çok öğrenmek daha çok hâkim olmak.

– Beşerler için bir şeyler yapmaya çalışmak, elinden geldiğince yardım etmek, bir şeyler aktarmak, vermek.

– Sevdiklerine değer vermek ve ihtimam göstermek.

– Daha iyi bir insan olmak için efor göstermek.

– Daha iyi bir arkadaş, daha iyi bir eş, daha iyi bir anne, baba ve daha iyi bir evlat olmak için uğraş göstermek.

– Beşerler daha iyi yaşasın daha adil bir dünya olsun, toplumda ve dünyada öfke, düşmanlık yerine sevgi ve barış gelişsin diye gayret göstermek.

– Kendine daha iyi bakmak. Sıhhatine daha çok dikkat etmek, iyi beslenmek, spor yapmak, kendini iyi hissettirecek, keyifli edecek şeyleri yapmaya çalışmak.

YARIN: MEÇHULLÜĞÜ KABULLENMEMİZ GEREKİYOR. YALNIZCA SİZ DEĞİL TÜM DÜNYA EZA YAŞIYOR…