Ağır pandemi periyodunda sık karşılaşılan sıkıntılardan biri de çocuklarda görülen dehşet ve dertler oldu. Pandemiyle birlikte sıklıkla ayrılık derdi, vefat korkusu ve mikrop kapma telaşının görüldüğünü belirten uzmanlar, birçok psikiyatrik rahatsızlığın ergenlik devrinde başladığına dikkat çekiyor. Uzmanlara nazaran, mesken içerisinde pandemi değil, öteki gündelik hususlar, kısa ve uzun vadeli planlar konuşulmalı.

Klinik Psikolog His Barlas, pandemi devrinde çocuklarda görülen endişe ve dertlerin nasıl yönetileceğine dair ebeveynlere değerli tavsiyelerde bulundu.

“Çocukların kendilerini tabir etmeleri sağlanmalı”

Çocukların pandemi periyodunda ebeveynlerinin telaşlarına, haberlere ve çevresel dertlere daha hassas olduklarını söyleyen His Barlas, “Pandemi ile bir arada sıklıkla ayrılık telaşının, vefat dehşetinin ve mikrop kapma telaşının daha sık olmaya başladığını söyleyebiliriz. Öncelikle her vakit olduğu üzere çocuk hangi endişeyi yaşıyor olursa olsun, ebeveynler çocuklarının hislerini tanımlamalarına ve bu hislerin tabir edilmesine yardımcı olmalıdırlar. Daha sonra çocuğun temel korkusu ortaya çıkartılmalıdır. Örneğin, bu devirde farklı yatmaktan korkan çocuğun temel korkusu farklı kaldığında annesinin başına bir şey geleceği korkusu olabileceği üzere yalnızca karanlıkta kalmaktan korkma durumu da olabilir. Temel dehşetin belirlenmesi, ebeveynlerin hangi tavrı benimseyeceklerine yardımcı olacaktır” dedi.

“Pandeminin kalıcı olmadığı vurgulanmalı”

Barlas, süratli ve çok değişiklik barındıran rutinlerden uzak durmaları çocukların telaşlarını daha iyi yönetmelerini sağlayacaktır dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Duyguların tanımlanması, temel dehşetin belirlenmesi adımlarının haricinde, pandemi devrinde kaygı yaşayan çocukların ebeveynlerinin olağanlaşma rutinlerini adım adım uygulamaları gerekiyor. Ebeveynler, değişen rutinlerini kesinlikle çocukları ile paylaşmalı ve onun da fikrini almalılar. Bir başka dikkat etmeleri gereken nokta bu durumun kalıcı olmadığı vurgusunun yapılmasıdır. Çocuklara pandemi üzere durumların birtakım devirlerde olabileceğinin lakin insanların bu tip durumlar ile baş etmek için gerekli donanıma sahip olduklarının bilgisi verilmelidir. Tıpkı vakitte her gün pandemi ile ilgili olumlu gelişmeler çocuklarla paylaşılmalıdır.”

“Çocukların etraf ile irtibatı artırılmalı”

Mesken içerisinde yalnızca pandeminin değil, öteki gündelik bahislerin, kısa ve uzun vadeli planların konuşulmasının sağlıklı olacağını belirten Barlas, “Sosyal öğrenmenin çocuk üzerinde tesirleri göz önüne alındığında, elbette ebeveynlerin de telaşlarını sağlıklı bir biçimde yönetmeleri gerekmektedir. Annesinin ve babasının da dertli olduğu bilmek çocuğa yalnız olmadığını düşündürecek, tasanın denetim edildiğini gördükçe bunu öğrenerek kendisi de uygulayacaktır. Ebeveynler telaşlı olduklarını paylaşabilirler lakin asıl değerli olan bu korkuyu nasıl yönettiklerini göstermek ve çocuklarına model olabilmektir. Çocuklar söylenen kelamdan çok, yapılan davranışı öğrenirler. Ayrıyeten öğretmenleri, arkadaşları ve yaşlarına yakın akrabaları ile irtibatta kalmak çocuğa itimat vereceği için ebeveynlerin pandemi devrinde bu irtibatları arttırmaları önemlidir” dedi.

Telaşlar psikiyatrik rahatsızlığa dönüşebilir!

Bu periyotta yaşanan korkuların gelecekte obsesif kompulsif bozukluk ismi verilen bir psikiyatrik rahatsızlığa evrimleşme ihtimalinin olduğuna dikkat çeken Barlas, “Ancak bu evrimleşme sürecinde birçok faktör rol oynamaktadır. Yaş, cinsiyet, ebeveyn tavrı, ailede psikiyatrik hikayesi olan yakın birinin olması bunlardan bazılarıdır. Örneğin annesinde takıntı hastalığı olan bir çocuğun mikrop bulaşma korkusunun obsesif kompulsif rahatsızlığa dönüşmesi, yakınında bu hastalığı olmayan bir çocuğun bu rahatsızlığı geliştirme ihtimaline kıyasla daha yüksektir. Bir diğer faktör ise çocuğun pandemi sürecinden evvel de çeşitli takıntılarının var olmasıdır. Öncesinde takıntıları olan bir çocuğun pandemi devirde takıntılarının daha çok artması ve hayatını olumsuz etkilemeye başlaması kelam konusudur” dedi.

“Psikiyatrik rahatsızlıklar ergenlikte başlıyor”

Klinik Psikolog His Barlas, psikiyatrik rahatsızlıklarda yaş faktörünün de kıymetli olduğunu söyledi ve kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Birçok psikiyatrik rahatsızlığın başlama periyodunun ön ergenlik ve ergenlik olduğu bilinmektedir. Bu bakımdan, çocuk bu devirlerden birinde ve yaşıtlarına nazaran daha fazla takıntı gösteriyor, hayatını olumsuz etkiliyor ise bir rahatsızlığa evrimleşmesi kelam konusu olabilir. Dertler karşısında anne ve baba tavırları, bir rahatsızlığa dönüşme sürecinde epey değerli rol oynamaktadır. Çocuğunun derdini, olağan telaştan ayırmakta zorlanan bir ebeveyn, korkuyu görmezden gelen bir ebeveyn ya da olağan bir tasayı abartılı algılayan bir ebeveyn dikkatli olmalıdır. Çocuklarında bu risk faktörlerinden birisi var ise uzman yardımı almaları erken tedavi için kıymetli olacaktır. Yaş, genetik üzere faktörlere ebeveynlerin yapabilecekleri pek fazla bir şey yoktur.”

‘Boşver’, ‘abartma’ üzere yorumlar yapılmamalı!

Çocukta korku ve takıntı var ise alay edilmeden, yargılanmadan, korku ve takıntı ayrıntılarının öğrenilmesi gerektiğini belirten Barlas, “Bu takıntının ve korkunun çocuğun hayatını ne kadar olumsuz tarafta etkilediği, çocuğun bunları nasıl yorumladığı ve ne vakitten beri olduğu konuşularak öğrenilmelidir. Çocuğa takıntılarını bırakması konusunda erken ve şiddetli rastgele bir maruz bırakma uygulanmamalıdır. Maruz bırakma uygulamalarında bir uzmandan yardım alınmalıdır. Çocuğun takıntılarına karşı ‘boşver, abartma’ üzere yorumlarda bulunulmamalıdır. Takıntıların birçok şahısta olabileceği, bazen bu tip durumlarda bir uzmandan yardım alınması gerektiği anlatılarak profesyonel bir yardım alınmalıdır” dedi.