Pandemi periyodunda online siparişlerin artmasıyla iş yükleri artan moto kuryeler, kimi vakit müşterilerin şiddetine uğruyor. 19 Ekim’de İstanbul Çekmeköy’de Tayfun Ş. kargosunun geciktiği gerekçesiyle kurye Mehmet Ali İbin’i (40) argümana nazaran sokakta darp etti. Beyin kanaması geçiren İbin hayatını yitirdi. İstanbulluların kaldırımlara çıkmaları, trafik kurallarına uymamaları ve geç gelmeleri nedeniyle şikayetçi olduğu moto kuryeler, yaşadıklarını Milliyet’e anlattı.

‘Çalışma saatleri uzun’

İstanbul Sultangazi’de moto kurye Murat Tomris, “İstanbul trafiği büyük sorun. Bir de şoförler, moto kuryelere saygısız. Siparişi verenlerin bu siparişi nasıl ulaştırdığımızdan haberleri yok. İşverenler da eserin süratli gitmesi ve müşterisinin eksilmemesi için baskı uyguluyor. Müşteri kızsa bile kurye birden fazla vakit sesini çıkarmıyor. Pandemi nedeniyle günde 12 saatten fazla çalıştığımız oluyor. Kargosu geç götürüldü diye tartıştığımız çok kişi oldu. Beşerler sanıyor ki sipariş yalnızca kendilerine gidiyor. Bilhassa de yağmurda görüş arası ve sürat azalıyor” dedi.

‘Canımız kıymetine…’

Bir restoran zincirinin Bayrampaşa şubesinde 10 yıldır moto kurye olarak çalışan Mehmet Coşgun ise “Trafikte ve çalıştığımız yerde hürmet görmüyoruz, vasıfsız eleman olarak görülüyoruz. Ancak yaptığımız işin ağır meslek sınıfına girmesi gerekiyor. Müşteriler açısından yemek sepetlerinde sürat puanlamamız var. Sürat puanlamasında müşterilere paket çıktığı vakit yetiştirmek için ister istemez gaza basıyoruz. Yüzde 99’umuz trafik kurallarına uyamıyoruz. Yeri geliyor kaldırıma, yeri geliyor zıt istikamete giriyoruz. Geç kaldığımızda müşteriden fırça yediğimiz oluyor. İki teker üzerinde kelle koltukta gidiyoruz, yalnızca biraz hürmet istiyoruz” diye konuştu.

‘Saldırıya uğruyoruz’

Kadıköy’de moto kurye Cem Ersoy da şunları söyledi: “Çalışma mühleti ve fiyat insafsız. Teoride bir maaş + cüzi ölçüde paket parası + yemek molası var. Ancak 12 saat çalıştıktan sonra ay başında elimizde kalan parayla berbat durumda oluyoruz. Salgın periyodunda iş yükümüz iki katına çıktı. Müşterilerin her türlü kapris ve hakaretine maruz kalsak bile yalnızca tebessüm edebiliyoruz. Salgın nedeniyle kurumlar yalnızca maske dağıtarak tedbir almaya çalışıyor lakin hiçbirimiz denetim edilmiyoruz. Trafikte hiç kimse moto kuryeleri ciddiye almıyor. Müşteri her vakit haklıdır da biz sıcak, soğuk, yağmur, çamur demeden son tüketiciye canı burnunda vaktinde eser yetiştirmek için çaresizce koşturuyoruz. Bulunduğumuz bölgeye nazaran hücuma uğruyoruz ki şahsen ben iki kez buna maruz kaldım. Kurumlar yalnızca geçmiş olsun dileklerini iletiyor.”

 ‘Salgında iş iki kat arttı’

Motosikletli Kuryeliler Derneği Genel Sekreteri Ergün Pedük: “İstanbul’da günde motosikletli kurye için 15 – 17 bin ortasında bir kayıt sayısı vardır. 10 binin üzerindeki talebi motosikletli kurye dağıtır. Gümrük, banka, çek, sıhhat evrakları üzere besin hariç herşeyi bizim dala bağlı moto kuryeler sahiplerine ulaştırıyor. Pandemi sürecinde şirketlere gidilmediği ve herkes meskenlerinde olduğu için meskenden konuta gitmeye başladık. Böylelikle hizmet sayısı 20 – 22 bine çıktı. Bizim dışımızda paket servis yapan, daha çok bölgesel lokal çalışan motosiklet firmalarının elemanları maaş, taşıma başına prim ve ekstra prim alıyor. Online sisteme bağlı karları oluyor. Mesai saatlerinin sınırlaması, materyalin muhteviyatı nedeniyle gittikleri yerlerde de sıkıntılar yaşayabiliyorlar. Adresin yanlışlığı yüzünden irtibata geçtiğimiz kişi tarafından reaksiyonla karşılaşabiliyoruz. Motosikletli kuryeler olarak bunlar çok yaşadığımız vakalar. Alıcının bazen ya verdiği adres yanlış ya da navigasyonda çıkmıyor. Hem bize hem gönderi sahibine vakit kazandırmaya çalışırken, alıcı bunu berbat yorumlayabiliyor ve tartışmalar çıkabiliyor.”

‘Pandemide de aralıksız çalıştı’

Müşterinin attığı yumruktan sonra beyin kanaması geçiren ve hayatını yitiren kargo kuryesi Mehmet Ali İbin’in kardeşi Murat İbin, ağabeyinin pandemi periyodunda bile müsaadesiz çalıştığını belirterek şunları söyledi: “Ağabeyim daima koşturdu, çalıştı. 11 yıldır birebir şubede çalışıyordu. Annem ve babamla yaşıyordu. Onların gereksinimlerini karşılıyordu, ilgileniyordu. Hayat doluydu, iyilik dolu ve iyi niyetliydi. Yeğenlerine çok düşkündü. İşini de çok severek yapıyordu. Yediği ekmeğin hakkını sonuna kadar vermek isterdi. Zati bir memnuniyetsizlik, müşterilerle geçimsizlik yaşasa yıllarca orada çalışamazdı. Ağabeyimin vefatına neden olan katilin peşini bırakmayacağım. Davanın sonuna kadar takipçisiyiz. Caninin en ağır cezayı alması için uğraşacağım. İçimize en azından su serpilmesi gerekiyor.”

‘600 bine yakın kurye var’

Tüm Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Lideri Çağdaş Yavuz, SGK’ya kayıtlı Türkiye’deki moto kurye sayısının 110 bin olduğunu belirterek, “Tahminen kayıt dışılarla birlikte 600 bine yakın kurye var. Pandemi devriyle birlikte beşerler konutlarından çıkmaya korkarken, bizler mecnun yüreğiyle hizmet verdik. Bizim hedefimiz insanlarda kamu vicdanına dokunmak. Yaptığımız işin kolay bir iş olmadığını benimsetmek. Verilen her yemek siparişinin altına çabuk gelinmesi iletileri atılınca baskı yaratacak notlar bırakılıyor. Patronlara makus not vereceklerini ima ederek anket puanlamasında tehdit ediyorlar. Patron de puanının düşmemesi için moto kuryeye baskı yapıyor. Sürat baskısı sonucu kurallara uymamazlık yapıyoruz. Bir adresi sormak için aranan adamın yumruğuyla ölen beşerler var. Kapısında bozuk parası olmadığı için dövülerek bıçak çekilen kuryeler var. Kurye istihdamı sağlayan ünlü firmaların bu algıyı kaldırması gerekiyor. ‘Anında, çabucak kapında’ kampanyalarıyla reklamlar yapılıyor. Onun yerine kamu vicdanına dokunacak, empati hadisesini tetikleyici reklamlar yapılmalı. Patronlar kuryelerine ekipmanlarını tam vermiyor. Maalesef bu açığın
bir an evvel giderilmesi gerekiyor” dedi.

Yevmiye ve paket başı yarar

Moto kuryelerin karları firmadan firmaya, şirketten şirkete değişiyor. Sigortalı olarak çalışan moto kuryeler, aylık 3 bin 500 TL’nin altında maaş almıyor. Ayrıyeten yevmiye ve kilometre başına ödenen 50 – 75 kuruş üzere fiyatlar alıyorlar. Sigortasız çalışan moto kuryeler ise çoklukla minimum fiyat alıyor. Bunların ortasında günlükçü çalışanlar 100 TL üzere bir fiyat kazanıyorlar.

Fotoğraf:  OĞUZ KÂFİ Milliyet