Sıhhat Bakanlığı tarafından İzmir’de oluşturulan 4 kişilik Kornea Timi, hayatını kaybeden kişinin yakınlarıyla görüşerek, gözün yapısına ziyan vermeden korneaları topluyor ve göz bankasına iletiyor. Haftanın 7 günü mesai yapan takım, kamu hastaneleri, ‘Ölüm Bilgi Sistemi’ ve isimli tıp kurumlarındaki mevt hadiselerini tek tek denetim ediyor.

Korneanın uygun olması ve ailenin müsaade vermesi halinde grup, küçük aletler yardımıyla gözün üst katmanındaki şeffaf kısmı alıyor. Grubun çalışmasına hastanelerde vazifeli 40 istekli kornea temin elemanı eşlik ediyor. Bir şahıstan alınan iki korneanın iki farklı kişinin görmesini sağladığını belirten grup üyelerinden Sevda Şan, birtakım ailelerin süreci yeteri kadar bilmedikleri için bağışı reddettiklerini söyledi.

Şan, “Aileler çoklukla bizim gözü yerinden çıkararak göz nakli yaptığımızı zannediyor. Halbuki biz gözün üzerindeki lens kadar ince olan şeffaf bir tabakayı çıkarıyoruz. Bu şeffaf kısım 1-2 saat içinde çürüyor ve toprak oluyor. Nakledildiğinde ise görme yetisini büsbütün kaybeden birinin görmesini sağlıyor” diye konuştu.

‘ZAMANLA YARIŞIYORUZ’

İzmir merkez ve etraf ilçelerde misyon yaptıklarını anlatan Şan, “Bütün gelen cenazelerin gözlerini kıymetlendiriyoruz. Bu süreci otopsiden evvel yapmamız gerekiyor. Ölen şahısların kanlarını almamız gerektiği için ve kan alma sürecinin otopsi sonrası yapılamayacağı için öncesinde yapmak durumunda kalıyoruz. Kan alıp uygun olan donörlerin yakınları ile görüşme sağlıyoruz. Hasta yakınları cenaze sürecini başlatmak istedikleri için bir an evvel bu süreci yapmaya çalışıyoruz. Biz şahısların acılı vakitlerinde orada oluyoruz. Örneğin bir trafik kazası sonrası aileye kornea nakli için isteği olup olmadığını soruyoruz. Aile şayet şuurluysa ve organ bağışı ile ilgili bilgisi varsa yaklaşımı daha farklı oluyor. Şayet bilgisi yoksa epey zorlanıyoruz. Kornea mevtten sonra birkaç saat içerisinde çürüyor. Bu yüzden vakitle yarışıyoruz” dedi.

‘ADLİ TIPTA, HASTANELERDE GÖREV YAPIYORLAR’

 Ekibin çalışma sisteminden kelam eden İzmir Vilayet Sıhhat Müdürlüğü Sıhhat Hizmetleri Lider Yardımcısı Dr. Özgür Sönmez, “Ekip Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi bünyesindeki göz bankasına bağlı olarak faaliyet gösteriyor. İzmir’de Dokuz Eylül Üniversitesi, Ege Üniversitesi ve Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi olmak üzere üç merkez var. Bu merkezlere kornea temin ediliyor. Arkadaşlarımız korneanın ağır olduğu isimli tıpta ve hastanelerde vazife yapıyor” sözlerini kullandı.

‘İZMİR’DE 270’İN ÜZERİNDE KİŞİ KORNEA BAĞIŞI BEKLİYOR’

Grup üyelerinin vefat eden bireylerden korneaları alıp göz bankalarına teslim ettiğini belirten Dr. Sönmez, “Normalde kornea bağışı konusunda aile isteğine gerek olmadığı halde biz aile isteğini önemsiyoruz ve ailelerin onayı çerçevesinde bu süreci gerçekleştiriyoruz. Kornea, başka organ nakillerinden farklı olarak birkaç dakika içerisinde alınabilen bir dokudur. Gözün ön kısmındaki saydam kısım alınıyor. Alınan bireyde görsel manada rastgele bir olumsuz durum oluşturmuyor ve görmeyen bir insanın görmesini sağlıyor. Kornea tedavisi ve telafisi mümkün olmayan bir dokudur. İzmir’de şu anki bilgilere nazaran 270’in üzerinde kişi kornea nakli olmayı bekliyor ve gözleri ışıktan mahrum biçimde yaşıyor” dedi.

FARKINDALIĞI ARTIRMAK ÇOK KIYMETLİ

Kornea temini noktasında daha fazla sayıya ulaşmak hedefiyle İzmir’de 40 sıhhat çalışanına eğitim verildiğini söyleyen Dr. Sönmez, “Bunların hepsi hastanelerde çalışan istekli sıhhat işçisidir. Bu bireyler hastanelerdeki ölümlerde ön kıymetlendirme yaparak korneaları alma yetkisine sahip. İzmir’in en uzak ilçelerinden bile bu usulle kornea temin edebiliyoruz.

‘Ölüm Bilgi Sistemi’ üzerinden hangi hastanede mevt olduğunu görüyoruz. Burada sisteme düşen hadiseler bedellendiriliyor. Kornea teminine uygun olan bireylerden kornealar alınıyor. Takımımız çok özveriye ve emeğe gereksinimi olan bir alanda çalışıyor. İnsanların farkındalığını arttırmak bizim için çok önemli” diye konuştu.

‘PANDEMİDE BAĞIŞ SAYISINDA DÜŞÜŞ YAŞANDI’

İzmir’de organ nakli konusunda farkındalığın yüksek olduğunu tabir eden Dr. Sönmez, “Bunun avantajlarından yararlanıyoruz. İzmir’de 78 binin üzerinde organ bağışı sayısı var ve bu açıdan Türkiye’deki birinciliğini koruyor. Buna karşın farkındalık istediğimiz ölçülerde değil. Yurt dışında birden fazla ülkede organ naklinin yüzde 75’i beyin mevti gerçekleşmiş bireylerden sağlanırken Türkiye’de bu durumun tam karşıtı olduğunu görüyoruz. Yapılan nakillerin büyük çoğunluğu canlı donörlerden sağlanıyor. 3-9 Kasım tarihlerini her yıl biz organ bağışındaki farkındalığı arttırmak için Organ Bağışı Haftası olarak kutlamaktayız. Çeşitli etkinliklerle bu farkındalığı arttırmaya yönelik aktiviteler yapıyoruz. Pandemi nedeniyle bu aktiflikleri sürdüremediğimiz için bağış sayılarında bir düşüş yaşandı. Organ bağışını teşvik etmek için bu haftayı bir fırsat olarak görüyoruz. Birçok aktiflikle tekrar organ bağış sayısını arttırmayı hedefliyoruz” sözlerini kullandı.

’15 DAKİKA İÇİNDE YAPILIYOR’

Kornea Timi üyelerinden Şenay İnce Can ise, “Haftanın 7 günü kornea toplayabilmek için vazife yapıyoruz. Hastanelerin bilgi sistemlerinden kornea nakli için uygun olan bireyleri tespit ediyoruz. Aileyle teğe bir görüşüyoruz ve bilgilendiriyoruz. Korneayı çıkartmak yaklaşık 15 dakika içinde yapılıyor. Küçük aletler yardımıyla gözün şeffaf katmanını öbür katmandan ayırıp alıyoruz. Kollayıcı sıvıların içinde korneaları koruma ediyoruz ve göz bankalarına iletiyoruz. Aileler bunun bir göz nakli olduğunu zannettiği için çok zorlanıyoruz” diye konuştu.