Namık Durukan – Ankara / Şanlıurfa’da Göbeklitepe’nin yanı sıra Karahantepe’nin de Neolitik devir yerleşimleri ortasında kıymetli duraklardan biri olduğu  yapılan kazılarla gitgide netleşiyor. Neolotik periyoda ilişkin tapınakların, taş yapıların, hayvan ve insan figürlü dikili taşların bulunduğu Karahantepe’nin de Göbeklitepe üzere UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmesi bekleniyor. Karahantepe’deki hafriyatlar devam ederken, köylülerin anlatımları akıllara sakinlik verdi.

Hüseyin Çiftçiler isimli köylü, Karahan köyünün Arapça eski isminin kel-kıraç manasına gelen “Keçle” olduğunu, sonradan Karahan olarak değiştirildiğini belirterek, “Buranın eski bir yerleşim ünitesi olduğunu düşünüyorduk fakat tam olarak gizemini çözemiyorduk. Açıklanana kadar eski tarihi yapı olduğu aklımızın ucundan bile geçmezdi” dedi.

Çiftçiler, doruğun hayvancılık yapan köylüler tarafından mera olarak kullanıldığını belirterek, “Biz de bol bulunması nedeniyle doruğa boncuk toplamak için çıkardık. Bulduğumuz boncukları da ipe dizip süslemek için hayvanlarımızın boynuna asardık. Bedelli bir şey olduğunu bilemezdik” kelamlarıyla şaşkınlık yarattı.

En eski yerleşimler

Şanlıurfa’ya 18 kilometre aradaki Göbeklitepe, 1963’te görevlilerin yüzey araştırmaları sırasında fark edildi. 12 bin yıl öncesine tarihlenen Göbeklitepe’deki hafriyatlarda Neolitik periyoda ilişkin yabani hayvan figürlü ‘T’ biçimli dikili taşlar, 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen biçimli dünyanın en eski tapınak kalıntıları, çok sayıda yabani hayvan figürü, dikili taşlar bulundu. ‘Dünyanın en eski tapınak merkezi’ olduğu söz edilen Göbeklitepe, 2018’de UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı.

Sıra Karahantepe’de

Göbeklitepe’deki dikili taşların benzerlerinin bulunduğu Karahantepe’deki hafriyat çalışmaları ilerledikçe umutlar da arttı. Kent merkezine 46 kilometre uzaklıkta bulunan Tek Tek Dağları Ulusal Parkı içerisindeki Kargalı mahallesi yakınlarındaki zirvede 1997’de yüzey araştırması sırasında yapılar fark edildi. Araştırmalarda, Göbeklitepe’deki yapılara benzeyen ve birinci belirlemelere nazaran Neolitik periyoda ilişkin ‘T’ biçiminde 250’nin üzerinde dikili taş tespit edildi. Hafriyatlarda insan ve hayvan heykelleri ile anakayaya oyulu çukur tabanlı yapılar da ortaya çıktı.

Medeniyet tarihinde organize iş gücünün ve uzmanlaşmanın birinci örneklerini barındıran bölgede Göbeklitepe ve Karahantepe’nin yanı sıra benzerlik arz eden 12 zirvede daha 2021-2024 yılları ortasında hafriyatlar yürütülecek. Bu hafriyatlarda elde edilen bulgular, tarih öncesi periyottaki insanların günlük hayatlarından inanç dünyalarına kadar geniş bir alanda bilgi sunacak. Karahantepe’deki kazılardan çıkan buluntular, Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. 12 bin yıl evvel barınağın konuta dönüştüğü, gerçek köylerin ortaya çıktığı sürecin başlangıcı olduğu düşünülen Taş Tepeler’de, insanlığın birinci kapkacak kullanımı ve temel ticaret teşebbüsleri gerçekleştirme hünerine dair buluntular yer alıyor.

‘Tarih hırsızlarını tüfekle kovaladık’

Karahantepe’de devam eden hafriyat çalışmaları Karahan köyünde ve etraf köylerde yaşayan vatandaşların geleceğe yönelik umutlarını artırdı. Bölgenin turizm merkezi olacağını belirten köylüler, “Geleceğimizi değiştirecek bu yapıların tamamının bir an evvel ortaya çıkarılması için her türlü yardımı yappaya hazırız” dediler. Tarihi yapıların varlığının tespit edilmesinden sonra define avcıları ve tarih hırsızlarının Karahantepe’ye göz diktiğini belirten köylüler, aylarca zirve etrafını koruduklarını gelenleri av tüfekleri ile kovaladıklarını söylediler. İsmini vermek istemeyen bir köylü, “Çok hırsız kovaladık. Köye gelenler, tarihi yapıları çalmanın o kadar kolay olmadığını vakit içinde anladılar” dedi.