12 Kasım 1999 Düzce sarsıntısına sayılı günler kala, İzmir’de 6.6 büyüklüğündeki sarsıntıyla sarsıldık.

15 saniye süren o dehşetli sarsıntının akabinde 115 vatandaşımız ömrünü yitirdi, binlerce kişi de yaralandı. Geride tekrar hasar gören onlarca bina ve yürek kaldı… Tıpkı Düzce’deki gibi…

30  saniye süren ve 845 kişinin hayatını yitirdiği 7.2 büyüklüğündeki 1999 Düzce zelzelesinin akabinde bölgeye birinci giden gazeteciler ortasındaydım.

Kente girdiğimizde hava kararmıştı. Adeta savaş alanındaydık. Yol boyunca sağlı sollu yıkılmış binalar, birçoğunun içinden çıkan dumanlar ve alevler…

Hava buz üzereydi. Baretlerindeki lambalardan ışıklar süzülen arama-kurtarma takımları ellerinde sedyeler enkazdan enkaza koşuyordu.

Kan revan içinde devlet hastanesine taşınan yaralılara birinci müdahale, bina hasar aldığı için ne yazık ki bahçede yapılabiliyordu.

Sokaklar ortasında dolaşırken yıkıntılar içinde gördüğümüz cansız vücutlar, enkazlardan dışarı uzanan bir el, bir kol… Daha da üşüdüğümü anımsıyorum… 

Başkan Ataç’la tanışmamız da o gün olmuştu. 7 katlı olduğu söylenen bir enkazın başında durmuştum. Binada hayat belirtisi tespit edilmiş, içeride üniversite öğrencilerinin olduğu söyleniyordu. Orada ne kadar bekledim hatırlamıyorum lakin 19 saat sonra Haydar, 27 saat sonra da Önder’in kurtarılmasını görmek her şeye değmişti.  

İki arkadaşın haberini sonraki gün gazetemizde, ‘Merhaba Hayat’ başlığıyla vermiştik.

Pekala, ‘yeni hayat’ onlar için nasıl geçmişti? Ülkece yıkıcı sarsıntıdan ders almış mıydık? 

Cevabı bugün, yani tam da 12 Kasım’da 41. yaşına basan, evli ve 2 çocuk babası Lider Ataç’ı aradım…

Tekrar doğduğum gün

– O güne dönelim mi, uzun vakit geçti değil mi?

Evet, 41 yaşındayım. 12 Kasım benim nüfusumda yazan doğum tarihim biliyor musunuz? Aslında nisan doğumluyum. Evvelce nisan ayında kutlardık. Lakin sarsıntının akabinde annem daima ‘O gün yine doğdun’ diyerek 12 Kasım’da kutlamaya başladı. Artık evliyim, biri kız biri erkek iki çocuğum var. Tunceli doğumluyum fakat ailemle Mersin’de yaşıyoruz. O güne dönersek… Oda arkadaşım Haydar’la Düzce İzzet Baysal Üniversitesi’nde okuyorduk. Oda diyorum zira paramız lakin Harun Amca ve Binnaz Teyze’nin konutlarının bir odasını kiralamaya yetmişti. Abim de o periyotta üniversiteyi okuyordu, babamın gücü yoktu. O gün de okula başlayalı 7 ay olmuştu. Yerleşkeden çıkmıştım, arkadaşlarım çay bahçesine gidiyordu. ‘Önce meskene uğrayayım, yemek yiyip geleyim’ dedim. Bir de kütüphanede bir kitap içinde bir fotoğraf görmüştüm onu yağlı boya çizecektim, çerçevesini hazırlayayım istiyordum. Bizim daire 7 katlı binanın 2. katındaydı. Altımızda manav vardı. Haydar’la salondaydık, soba yanıyordu sıcacık, yemeğimizi yedik. Harun Amca da odasında yatıyordu. Binnaz Teyze kızına gitmişti.

Bağırıyorlardı sonra sesler…

– Ya sonra… 

Zelzele saat 18.57’de oldu. O an resme dalmıştım. Birden güçlü bir sarsıntı oldu. Saniyeler geçiyor, bitmiyordu. Kaçmak için kapıya koştuk, merdivenler yıkılmıştı. Akabinde mutfak balkonuna koştuk. Gayemiz aşağıdaki manavın brandası üzerine atlamaktı. Böylelikle kurtulacaktık lakin Binnaz Teyze kapıyı kilitlemişti.

– Neden?

Zira, Harun Amca Alzheimer’dı, balkona çıksın istemiyordu. Kapıyı açamadık. Aslında o an yıkıntılar ortasında kaldık. Sonrası karanlık ve çığlıklar… Apartmanda bir sürü öğrenci vardı, bağırıyor, yardım istiyorlardı.  Sesleri kesildi saatler ilerledikçe de zaten…

– Oturduğunuz apartman sağlam değil miydi?

Sağlam görünüyordu bina çatlak yoktu. Yalnızca sonradan üst katlardan birinin kolon kestiğini öğrendik. Esasen bina da yerden çökmedi bizim, üstten yıkıldı üzerimize…

‘Olan olmuştu, bekleyecektik’

– Kurtarılmak için siz de  bağırdınız mı? 

Yok, ben bağırmadım çok. Haydar da baya bağırdı evvel, ‘Bağırma, karnımız tok nasılsa, enerjini boşuna tüketme!’ diye kızdım ona. Zira yararı yoktu. Olan olmuştu, bekleyecektik. 17 Ağustos sarsıntısını yaşamıştık. Ondan evvel de Adana. Uzmanların ihtarlarını okumuştum, enkaz altında serinkanlı olmak, enerjini harcamamak gerekiyordu. Hem arkadaşlarım dışarıda beni bekliyordu. Elbette bize yardım getireceklerdi, biliyordum.

– Üşümediniz mi pekala?

Yok, o adrenalinle üşümüyorsun. Bacaklarımın üzerinde yıkıntılar vardı.  

– Kaç saat kaldınız enkazda?

Haydar 19 saat, ben 27 saat sonra çıkarıldık. Harun Amca da bizden sonra sağ çıkarıldı.

– Sesinizi nasıl duyurdunuz?

Daha çok taşla vurarak, Mors alfabesi üzere ‘Evet’, ‘Hayır’ üzere bildiri göndererek karşılık veriyordum. 

– Hiç umudunu yitirdiğin oldu mu?

Hayır. Korkmadım, geleceklerdi biliyordum. 

– Fotoğrafını çektiğim o anı anımsıyor musun?

Hayal meyal… Tükenmiştim artık. Yalnızca biraz yüzüme vuran ışığı anımsıyorum.

Yaşadığım için şanslıydım lakin…

– Hastanede ne kadar kaldın?

Yaşadığım için şanslıydım fakat hiçbir şey artık eskisi üzere olmadı. Enkazda bedenim harap olmuştu. Bir bacağımı kaybetmiştim. Böbrek yetmezliği nedeniyle aylarca diyalize girdim. Arka arda gelen ameliyatlarla tam 2 yıl hastanede kaldım. Her serviste yattım neredeyse. Hem manevi hem maddi olarak yoruluyorsunuz.

– Devlet takviye olmadı mı? 

Oldu lakin sonuçta devlet hastanesi. Tabip tedavi, ameliyat için gerekli olan gereçleri istiyor. Eczaneden satın almak zorunda kalıyorsunuz. Birinci verdikleri protez kullanılacak üzere değildi, yalnızca bir gün kullanabildim. Sonra da bir hayırsever yardımıyla daha iyisini aldık. Sonraki protezlerimi de daima kendim aldım. En son aldığım 200 bin liranın üzerindeydi. Devletten lakin 40 bin lirasını alabildim. O da ‘nitelikli engelli’ sayılmayı başardığım için.

– Ne demek nitelikli engelli?

Yani eğitimli olacaksın, derneklerde misyon alacaksın, toplumsal olacaksın… Emekliler alamıyor, ne yazık ki herkes yararlanamıyor…

Artık çelik yapıda uzman

– Üniversite eğitimini tamamlayabildin mi?

O da başka bir sorun oldu. Hastanede 2 yıl kaldım. Üniversiteden “6 ay rapor geçerli” dediler, devamsızlıktan kaldım. Tedavim bitince tekrar imtihana girdim. Antakya Mustafa Kemal Üniversitesi Makine Teknik Ressamlığı Bölümü’nü kazandım. 2003’te mezun oldum. 

– Engelli olmanın dezavantajını yaşadın mı mesleğinde… 

Yaşamaz mıyım? Biz depremzedeler için en büyük sorun çalışmak oluyor. 2007’de iş güvenliği yasası geldi, alanda vazife almamız kısıtlandı.Kendi işimi kurdum ve çelik yapılar üzerine uzmanlaştım. Pek çok AVM’nin sinema üretimini gerçekleştirdim.

– Bir binanın altında kalarak hayatın değişti  lakin sen tekrar de inşaatların içinde olmayı istedin…?

Evet ancak artık inançlı bir bina için gerekenleri A’dan Z’ye biliyorum. Mesken alıp satarken yalnızca 2001, 2002 sonrası sarsıntı yönetmeliğine uygun olarak inşa edilenleri alıyorum…

Manileri aşmak için çabalıyor

– İş dışında neler yapıyorsun?

Ailemle vakit geçiriyorum. Çocuklar hayvanları çok sevdiği için iki katlı bahçeli bir konutta oturuyoruz. Fakat hiç durmuyorum ki zati. Ben daima çok toplumsal oldum. Türkiye Sakatlar Derneği Mersin Şubesi yönetimindeyim. Uzun yıllar başkanlık da yaptım. Valilik ve Mersin Büyükşehir Belediyesi Kent Konseyleri’nde görevliyim. Ayrıyeten Aile ve Toplumsal Siyasetler Bakanlığı Erişilebilirlik Kontrol Komisyonu’nda uzun yıllar vazife aldım. Mersin’de kontrollerimiz sonucu kamu ve okul olmak üzere 40’a yakın binayı pürüzü vatandaşlarımız için uygun hale getirdik. Bunlar için uğraş vermek kolay olmuyor. Türkiye’de hâlâ üniversiteler, iş yerleri ve okullar engelli ulaşımına uygun olmadığı için birden fazla vatandaşımızın çalışma ve eğitim hakkı elinden alınıyor. Yani bu ülkede eksikliklerin düzelmesi için yalnızca ben ve benim üzere sade vatandaşlar emek harcamamalı.