Geçmişi Osmanlı saraylarına kadar dayanan ve Kahramanmaraş denilince akla birinci gelen lezzetlerin başında dondurma geliyor. Dünyada satırla kesilip çatal-bıçakla yenilen, içeriğindeki süt ve salepten ötürü da besleyici özelliği bulunan Maraş dondurmasının coğrafik işareti 2018’te Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kahramanmaraş Ticaret ve Sanayi Odası (KMTSO) ismine tescillendi.

KMTSO UYARDI

Coğrafik işaretin alınmasının akabinde KMTSO’dan yapılan duyuruda da artık herkesin her dondurmayı ‘Maraş dondurması’ diye satamayacağı belirtilerek, “Özellikle bizim patentimizde, coğrafik işaretimizde tanım edilen dondurma tipi üretimi, mamulü neyse o halde yapanlar yalnızca Maraş dondurması olacak ve yüzde 100 keçi sütünden oluşacak. Bundan sonra ‘Maraş usulü’, ‘Maraş dondurması’ üzere tabirler hak etmeyen bireyler tarafından kullanılmayacak” denildi.

COĞRAFİK İŞARETİN İPTALİ İÇİN DAVALAR AÇILDI

KMTSO’nun coğrafik işareti alıp, kriterleri yerine getirmeden eserlerinde ‘Maraş’ ismini kullanan dondurma üreticilerini uyarması üzerine kimi firmalar dava açtı. Bunlardan biri olan dünyanın en büyük dondurma üreticilerinden Unilever, Maraş dondurması coğrafik işaretinin iptali için Ankara 4’üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi’nde KMTSO ile Türk Patent ve Marka Kurumu’na dava açtı. Türkiye’deki firması Algida’nın Türk Patent ve Marka Kurumu’nda içinde ‘Maraş’ ismi geçen 20 civarında dondurma markası da bulunan Unilever, Maraş dondurmasının jenerik bir reklam haline geldiğini, jenerik reklamın da coğrafik işaret olamayacağını öne sürdü. KMTSO ve Türk Patent Kurumu ise Maraş dondurmasının imalinde keçi sütü, salep ve şekerin kullanıldığını, bu nedenle öbür dondurmalardan çok farklı olduğunu ve bu dondurmanın Kahramanmaraş’a özel bir dondurma olduğunu belirtti. Mahkeme, Unilever’in talebini reddetti ve Unilever, yaklaşık 3 yıl süren davayı kaybetti.

BALCIOĞLU: MARAŞ DONDURMASI DİYE SATACAKLARSA KURALLARA UYACAKLAR

Davanın sonucunu kıymetlendiren KMTSO İdare Şurası Lideri Şahin Balcıoğlu, Maraş dondurmasının Maraşlılar için bir ömür kaynağı olduğunu ve bu kente has olan eşsiz lezzetin 18 Nisan 2018’de coğrafik işaretini aldıklarını hatırlattı. Bundan sonra coğrafik işareti kullanmak isteyen firmaların eserlerinden aldıkları numunelerin test sonucunda kriterleri yerine getiren 9 firmaya kullanım hakkını ve beratını verdiklerini, bunun dışında kimi firmaların da kendilerine dava açtıklarını söz eden Balcıoğlu, şunları söyledi:

“Bu süreçle ilgili bize birtakım firmalar itirazlarda bulundular. Bunlardan, Tüketici Hukuk Enstitüsü Derneği’nin Anakara 1’inci Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi’ne açmış olduğu dava ile Has Besin Firması’nın Anakara 1’inci Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi’ne açmış olduğu davalar reddedildi. Son olarak Unilever firmasının Anakara 4’üncü Fikri ve Sinaî Hakları Hukuk Mahkemesi’ne açmış olduğu dava da 20 Ocak 2021 tarihinde sonuçlanmış olup davanın reddine karar verilmiştir. Bu firmalar, kendi üretim sistemlerine uymadığı için itiraz ettiler. Maraş dondurmasının özünde keçi sütü, salep ve şeker var. Lakin siz süt yerine süt tozu koyarsanız Maraş dondurması olmuyor. Üretim farklılıkları ya da dondurmalara koydukları uzun periyodik gözetici hususun Maraş dondurması içerisinde olmayacağı için, onların üretim formuna, sistemine uymadığı için bu bahse itiraz ettiler. Biz de ‘Maraş dondurması farklı, öteki dondurmalar farklı. Sizin raflarınızda da esasen 8-10 çeşit dondurma var, her birinin ismi diğer ancak Maraş dondurması bunlardan farklı. Bunu yapacaksanız bu standartlarda yapmanız lazım, zira devletin bize verdiği yetki bu yönde’ dedik. Yani Maraş dondurması diye satacaklarsa bu kurallara uyacaklar” diye konuştu.

‘BİZİMLE ANLAŞIN’

Firmaların davayı istinaf hakları olduğunu, lakin coğrafik işareti devletin verdiğini belirten Şahin Balcıoğlu, dondurma firmalarının dava açmalarının da gereksiz olduğunu söyledi. Dondurma üreten her firmanın, coğrafik işaretteki kriterleri yerine getirmeleri kaidesiyle Maraş dondurması üretmesini istediklerini tabir eden Balcıoğlu, Unilever’e de davette bulunarak şöyle devam etti:

“Biz onlarla görüşüyoruz, mahkemeliğiz diye düşman değiliz. Biz, herkesin Maraş dondurması markasını kullanmasını istiyoruz. Şayet bu işle iştigal ediyorsa bir insan, bu işi yapıyorsa kesinlikle gelip bizimle iş birliği yapıp bu belgeyi alıp üretimine devam etmesini istiyoruz. Evet, bizim ismimiz Ticaret ve Sanayi Odası ancak ticaret yapmayan bir kurumuz, parayla ilgili bir işimiz yok. Biz, ticaretin önünü açmak isteyen bir kurumuz. Hasebiyle siz, Maraş dondurması ile çok daha fazla satış yapıp çok daha fazla kâr elde edeceksiniz. Bu yüzden de gelin bizimle anlaşın, bu muahedeyi bir an evvel imzalayın. Artık yaz geliyor. Dondurmanın vakti hiç bitmedi fakat kıyı yörelerinde biraz daha süratli tüketim başlayacak. Bir an evvel başlayın ve bir an evvel çok para kazanın istiyoruz. Yaparlarsa iyi olur. Şu var bir de. Burada birbirimizi mahkemeye vermek, birbirimizle uğraşmak yerine, aslında siz dondurmayı yapıyorsunuz ismine A dondurması deyip satabilirsiniz. Bizimle bunu yapmalarına gerek yoktu.”

KERVANCIOĞLU: COĞRAFİK İŞARET MAHRECİ VARSA, MARAŞ DONDURMASIDIR

Kahramanmaraş’taki dondurma üreticileri de birçok firmanın dondurmalarını ‘Maraş usulü’, ‘Maraş kesme’ üzere telaffuzlarla satmalarından rahatsız. Bunlardan biri de Maraş dondurması coğrafik işaret kullanım hakkını alan 9 firmadan biri olan Alpedo İdare Şurası Lideri Sami Kervancıoğlu. Maraş dondurmasının keçi sütü, salep ve şekerle yapılıp katkısız olması nedeniyle dünyada eşi gibisi olmadığını söyledi. Bu eşsiz lezzete dünyaya ihraç ettiklerini belirten Kervancıoğlu, şöyle devam etti:

“Kahramanmaraşlı olarak biz, firmaların Maraş dondurması yazmalarına karşıyız. Bir kaideyle karşı değiliz. Ürettikleri dondurmalarında keçi sütü, doğal salebi ve şekeri kullanacaksa, buyursunlar Kahramanmaraş’ta bunu üretsinler, hiçbir sakıncası yoktur. Fakat bunun dışında ‘Ben Maraş dondurması satıyorum’ diye hayallere kapılmasınlar. Kahramanmaraş’ta ürettiğimiz Maraş dondurmasının coğrafik işaret dokümanını aldık. Şayet bir dondurmanın üzerinde ‘Tescilli coğrafik işaret mahreci’ varsa bilsinler ki tüketicilerimiz o Maraş dondurması. O nedenle halkımızdan hassas olmalarını istiyorum; Maraş dondurması ismi altında aldıkları dondurmalarda mahreç amblemini görmelerini istiyorum. Bu amblem yoksa üzerinde Maraş dondurması da yazsa Maraş dondurması değildir.”