Sıhhat Bakanlığı ‘covid19.saglik.gov.tr’ adresinde Türkiye haritası üzerinden yayımlanan datalara nazaran, Karadeniz Bölgesi’nde Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize, Covid-19 hadise sayılarının yüksek olması nedeniyle 3 haftadır ‘çok yüksek riskli’ kategorisinde yer alıyor. Alınan önlem ve kısıtlamalara karşın, Karadeniz’deki olaylarda beklenen düşüşün yaşanmaması üzerine bilim insanları harekete geçti. KTÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Faruk Aydın önderliğinde oluşan uzman takım, hadise sayısının yüksek olduğu bölgede farklı aile kümelerinden alınacak Covid-19 örneklerini ‘gen sekansı’ usulüyle inceleyecek. Protokolü hazırlanan araştırmayla, bölgeye has ve daha evvel tanımlanmamış yeni bir mutasyonlu virüsün izi aranacak.

‘SAYILARI BU YÜZDELERDE TUTAN BİR NEDEN VAR’

KTÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Faruk Aydın, bölgede Covid-19 sayılarının denetim altına alınamaması nedeniyle bu çalışmayı başlattıklarını söyledi. İngiliz varyantı Covid-19 virüsünün yalnızca Karadeniz’de olabileceğini düşünmediğini belirten Prof. Dr. Aydın, “Ülkemizdeki sayılardan 4 kat yüksek sayıda olmamızın bir diğer nedeni olmalı. Mutasyon kesinlikle vardır demiyoruz lakin bu sayıları bu yüzdelerde tutan bir neden var. Nedenlerden bir tanesi bu olabilir diye bu çalışmayı yapacağız. ‘Kesitsel’, yani hudutlu sayıda örnekte yapılacak bir çalışma olacağı için de mutasyon yakalamamız durumunda bahse önemli derecere ışık tutacaktır. Yakalamama talihimiz olması nedeniyle bir yorum yapamayacağız. Bu çalışmanın daha ileriye taşınması gerekli olabilir” dedi.

‘MUTASYON BEKLENTİMİZ ÇOK YÜKSEK DEĞİL’

Covid-19 virüsünün bölgede en fazla yayıldığı Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize’deki üniversitelerin de dayanağıyla toplanacak virüs örneklerinin izole edilerek ‘gen sekansı’ sistemiyle inceleme yapacaklarını anlatan Prof. Dr. Aydın, şöyle konuştu:

“Çalışmanın protokolü yazılmaya başlandı, ancak ekonomik kısıtlılık nedeniyle yapacağımız ‘kesitsel’ çalışma çok önemli bir sonuç vermeyebilir. Ayrıyeten mutasyon beklentimiz de çok yüksek değil. Genetik bir değişim meydana geldiği düşünülürse bilim etrafları, bölgedeki olumlulukların yüzde 5’inin ‘gen sekansı’nın yapılmasını önermektedir. Bu kadar önemli bir maliyeti üniversite olarak bunun altından çıkmamız imkansız. O yüzden kesitsel bir çalışma hazırladık. Her vilayetten 6’şar virüsü izole edip bunların sekansını tahlil edeceğiz ve bunların bilinen İngiliz, Güney Afrika, Brezilya, ABD’de yeni tanımlanan California ve New York mutasyonlarından farklı olup olmadığını inceleyeceğiz.”

‘MUTASYON KUŞKUSU İÇİMİZİ KEMİRDİ’

Araştırma takımında yer alan KTÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Esra Özkaya, virüsün, farklı aile kümeleri ve coğrafik bölgeleri temsil edecek virüs alt kümelerinden alınacak numuneler üzerinde çalışacaklarını söz etti. Bölgedeki olay sayılarına bariz farklılık olduğunu lisana getiren Dr. Özkaya, “Bu farklılık, ‘mutasyon kaynaklı yahut burayı temsil edebilecek özel bir mutasyon olabilir mi’ kuşkusuyla içimizi kemirdi. Bunu inceleyebilmek için de bir proje planladık. Mutasyon çalışmaları çok daha derin araştırmalar, çok daha geniş kümeler halinde çalışılması gerek. Lakin biz yalnızca bu devri temsil edecek küçük sayılarda çalışılabilecek bir proje planladık. Bunların içinden bölgenin farklı aile kümelerini ve coğrafik bölgeleri temsil edecek suşları tercih etmeye çalıştık. Bunların ileri incelemelerini yapıp bölgemizi temsil edecek bir mutasyonla karşılaşabilir miyiz diye bakacağız” dedi. 

‘VİRÜS ÖRNEKLERİNİ TOPLUYORUZ’

KTÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Irmak Baran da virüsün genetik malzemesi olan DNA ve RNA’sında farklılık olup olmadığını ‘sekanslama’ metoduyla araştıracaklarını söyleyerek, “Yeni bir mutasyon şu an yalnızca teorik olarak bir varsayım. Bu hakikaten bu türlü mi, bunu araştırmak için çalışmayı planlıyoruz. Bunun için çok sayıda etraf vilayetlerin de iştirakiyle birlikte virüs örneklerini toplayıp biriktiriyoruz. Bunları seçerken de muhakkak örneklere dikkat ediyoruz. Viral yükü yüksek olan ve diğer mutasyonların saptanmadığı hastalardan tercih etmeye çalışıyoruz. Bu sayede de şayet varsa buraya has bir mutant bunu ortaya koymayı kolaylaştırmış olacağız” diye konuştu.