AYŞEGÜL KAHVECİOĞLU Ankara – Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı (AFAD)Deprem Dairesi Lideri Murat Işıklı, 1999 yılında 845 kişinin hayatını kaybettiği Düzce Depremi’nin 22. yılında, Türkiye’nin “deprem” yol haritasını anlattı. AFAD’ın Avrupa’nın en büyük ikinci sarsıntı müşahede şebekesine sahip olduğuna işaret eden Işıklı, 1111 Zelzele Müşahede İstasyonu ile Türkiye’deki sarsıntı aktivitesini 7/24 izlediklerini söyledi. Geçen sene Türkiye’de 33 bin 821 sarsıntı saptandığını aktaran Işıklı, “Bu yıl sarsıntı aktivesi geçen seneye nazaran biraz daha az; bugün prestijiyle 21 bin. Kestirim ediyorum 2021 yılını 24 binlere yakın bir sayıyla kapatacağız” dedi.

Trenler yavaşlatılacak

Yeni teknoloji eserleriyle yeni projeler yaparak, toplumun tüm kesitlerine ulaşmak istediklerini söyleyen Işıklı, yeni projelere ait şunları kaydetti:

“Hızlı trenlerimize yönelik sarsıntı erken ihtar sistemi kurguluyoruz. Bir sarsıntı sırasında süratli treni durduramazsınız; durdurduğunuz takdirde takla atar. Yapacağınız iş, sarsıntı olduktan sonra uzaktaki süratli treni yavaşlatmak olmalıdır. Devlet Demiryolları ile birlikte Yozgat-Sivas sınırında birinci pilot çalışmamızı yapıyoruz. Bir başka değerli çalışma, zelzele anında doğalgaz dağıtım şebesine yönelik erken ihtar sistemi ile doğalgazın kesilmesi. Bunun pilot çalışmasını da Bursagaz ile yapıyoruz. Kocaeli’nde başlattığımız ‘Akıllı Kentler’ projemizde de köprüleri, viyadükleri izliyoruz; zelzele bilgilendirme çalışmaları yürütüyoruz. Önümüzdeki yıl buradan elde ettiğimiz tüm kazanımları Marmara Bölgesi’ndeki 11 vilayette uygulamaya koyacağız.”

13 bina izleniyor

Marmara Bölgesi’nde 250 sarsıntı müşahede istasyonu ile yer sarsıntılarını izlediklerini kaydeden Işıklı, Marmara Denizi’nde zelzeleye neden olacak fay için Adalar’ın 300 metre altına kurulan sismometrelerle ayrıntılı incelemeler yaptıklarını bildirdi. Yeni başlatılan “Deprem Yapı Sıhhati İzleme ve Çözümleme” projesine ait de bilgi veren Işıklı, şunları söyledi:

“Bu uygulama şu anda dünyada köprülerde, barajlarda, yüksek katlı binalarda, sanayi ve güç tesislerinde uygulanmaya başlanmış durumda. Kullanılan yazılımlarla bunların sarsıntılar karşısındaki yapısal davranışları gerçek vakitli olarak takip ediliyor. Bizde de bu uygulama yeni ruhsat alacak 35 kat ve üzerindeki binalar için geçerli olacak. 105 metre üstündeki binalarda bunu uygulayabileceğiz. Bu tip binalar yüklü olarak İstanbul, Ankara ve İzmir’de var. Şu anda 13 binayı izliyoruz. Önümüzdeki süreçte tüm kritik tesislerimizde bu sistem kurulmuş olacak.”

Altın ve döviz deposu

AFAD’ın, İstanbul’da 7 ve üzeri büyüklükteki muhtemel bir zelzelede tarihi yapıtların nasıl korunacağı ile ilgili değerli bir çalışma başlattığına da işaret eden Işıklı, Ayasofya, Topkapı, Sultanahmet Cami üzere yapıtların, Yapı Sıhhati İzleme Projesi kapsamında anlık olarak takip edildiğini söyledi.

Işıklı, Kapalıçarşı ile ilgili başlatılan yeni projeye ait de bilgi verirken, “11 kapılı tarihi çarşıyı günde yaklaşık 100-150 bin kişi ziyaret ediyor. Bir zelzele anında kim hangi kapıdan nasıl çıkacak; kim nereye yönelecek, nasıl hareket edecek? Bütün bunları çalışıyoruz. Kapalıçarşı’nın içinde muazzam bir altın ve döviz deposu var. Zelzelelerde yağmacılık her vakit kıymetli bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Hasebiyle o deponun bir sarsıntı anında korunması gerekiyor. Bunu sağlamak için çalışma yapıyoruz. Önümüzdeki seni proje bitecek” tabirlerini kullandı.

‘30 ila 50 bin insanı kaybedeceğiz’

Muhtemel bir İstanbul sarsıntısına karşı kamu binalarının hazır hale gelmeye başladığını söyleyen Murat Işıklı, hayat alanları için ise ihtarda bulundu. Işıklı, “Türkiye’de bir yapı stoğu gerçeği var. Burada kentsel dönüşüm öne çıkıyor. Biz bu kentsel dönüşümü başarmalıyız.

Vatandaş da artık bunun şuuruna varmak zorunda; bu eski yapılardan kurtulmalıyız. Zira şimdiden önlem almazsak zelzelede ziyanı hepimiz göreceğiz. Sarsıntı senaryoları kapsamında yapılan tahminlemelere nazaran İstanbul’da bugün 7.5 büyüklüğünde bir sarsıntı yaşanması halinde 30-50 bin insanımızı kaybedeceğiz; yaklaşık 30 bin bina hasar görecek. Bunun önüne geçmeliyiz” dedi.