27 yıllık işgalin akabinde Ağdam’dan çıkarılan Ermeni güçleri geride bir harabe bıraktı. Azerbaycanlılara ilişkin çok sayıda tarihi ve kültürel eser yıkılırken, kent merkezi de yerle bir edildi. 1870’te ibadete açılan Ağdam Ulu Cami ve Gıyaslı Mescidi’ni ahıra çeviren Ermenilerin, işgal mühletince yaptığı tahribat yüzünden Ağdam, “Kafkasya’nın Hiroşima’sı” olarak nitelendiriliyor. 

Issız ve harabe

Dağlık Karabağ’ın doğusunda yer alan Ağdam, 27 yıllık işgal devri boyunca Ermenistan ve Azerbaycan silahlı güçleri ortasında tampon bölge oldu. Ağdam, 44 günlük savaşın akabinde esaretten kurtuldu lakin Ermenistan ordusunun 20 Kasım’da çekilmesiyle vahim tablo ortaya çıktı. Ağdam artık tamamı yıkık yapılarıyla ıssız ve harap bir kent. Kentte neredeyse sağlam bina bulunmuyor. Bir vakitler 143 bin Azerbaycanlının yaşadığı kent, artık bozuk yollardan ve yalnızca bir kaç taşı kalan binalardan ibaret.

Ermeniler işgal periyodunda, Azerbaycanlılara ilişkin çok sayıda tarihi ve kültürel yapıtı yıktı, kent merkezini yerle bir etti. 1870’te ibadete açılan Ağdam Ulu Cami, Ağdam Ekmek Müzesi ve Ağdam Etnografya Müzesi ile içindeki tarihi eserler Ermenilerin tahrip ettiği yapıtlardan birkaçı. İlham Aliyev’in işgalden kurtulmasının akabinde birinci namazı kıldığı, Kabe’den Kuran-ı Kerim getirdiği Ağdam Ulu Cami ve Gıyaslı Mescidi’nin, işgal periyodunda ahır olarak kullanıldığı ortaya çıktı. Ermeniler, yenilgilerinin akabinde kaçarken Gıyaslı Mescidi’ni de yaktı. Ermenilerin işgal müddetince Ağdam’da yaptığı tahribat, kentin “Kafkasya’nın Hiroşima’sı” olarak nitelendirilmesine neden oldu. Ermeniler, ateşkes uyarınca kenti boşaltmaları gereken saate kadar yakıp yıkmaya devam etti.

İşgalden evvel Karabağ’ın en gelişmiş kenti olan Ağdam, tarım ve hayvancılığın yanı sıra endüstrisi ile de öne çıkıyordu. Bölgenin mayın temizliğinin akabinde eski günlerine dönmesi için projeler üzerinde çalışmalar sürüyor. Fakat mayın temizliğinin yaklaşık 10 yılda biteceği tabir ediliyor. Bölgenin güvenliği sağlandıktan sonra, 27 yıldır topraklarından uzakta yaşamak zorunda kalan 200 bini aşkın Ağdamlı konutuna dönebilecek.

Aliyev’den Erdoğan’a doğum günü iletisi

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a tebrik iletisi gönderdi. Aliyev, her alanda geniş çaplı, faal ve faal iş birliklerine vurgu yaptığı bildirisinde, “Uluslararası münasebetlerde karşılıklı itimat ve dayanağa dayalı dengeli tavrımız ve faaliyetlerimizin ülkelerimizin gelişmesine ve halklarımızın refahına hizmet etmeye devam edeceğine inanıyorum. Size sıhhat, memnunluk, kardeş Türk halkının huzuru ve refahı için yüksek devlet faaliyetlerinizde muvaffakiyetler diliyorum” sözlerini kullandı.

27 yıl sonra boş mezar başındalar

Ağdamlı Ekber Rüstemov üzere yakınlarını kaybedenler, 27 yıl sonra içleri boşaltılmış mezarların başına süreksiz mezar taşları dikerek ölenleri andı. Rüstemov, “Hocalı’dan Ağdam’a cenazeleri taşıdım. Şahit olduğum bir olayı hiç unutamadım. Bir çocuk ağlamıştı, ağlayan çocuğu susturmak için bir bayanın göğsünü kesip çocuğun ağzına tıkadılar. Dehşet vericiydi” diye anlattı. Ermeni güçlerinin işgalinin akabinde oğlunun naaşının çıkarıldığını söyleyen Rüstemov, “Ölülerin altın dişlerini çıkarabilmek için kabirlerini açıp ıssız alanlara atıyorlar” diye anlattı.