Meltem Günay –  Geçen aylarda yaptıkları pandemi araştırmasında toplumun yüzde 21’inin hiç dışarı çıkmadığını ya da çok ender çıktığını söyleyen Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Tuğba Aydın Öztürk, olağanlaşma süreciyle birlikte unuttuğumuz normali yine hatırlayacağımızı söylüyor. Gençlerde bu oranın yüzde 30’un üzerine çıktığını vurgulayan Öztürk, bu devirde iki endişenin ortaya çıktığını söylüyor:

İstekli izolasyon

“Bir küme risklerden ötürü hasta olmaktan ya da bulaştırmaktan korktukları için dışarı çıkmıyor. Bir de meskenin steril alanının risksiz ve rahat gelmesi nedeniyle şuurlu olarak çıkmayanlar var. Bu istekli bir izolasyon hali aslında. Mağara sendromunu ortaya atan bilim insanları, insan ne kadar uzun müddet mağarada kalırsa o kadar dışarı çıkmak istemez, çıkamaz diyorlar. Burada 1.5 sene oldu bu alışma hali. Beşerler da sanki her şey bıraktığımız üzere mi niyeti var. Çalışanlarda ve öğrencilerde bu daha da baskın. Toplumsal bağlantılarımız bozuldu mu? Tekrar adapte olabilecek miyiz? korkusu var. Beşerler iki doz aşılarını olmalarına karşın hâlâ çıkmak istemiyorsa, toplu taşıma aracına binmiyorsa ya da bir kafeye gidemiyorsa aslında bu algıladıkları riskin gerçek riskten daha yüksek olduğunu manasına geliyor.”

İnsanların bu periyotta yalnızlaştığını ve izolasyonu çok içselleştirdiğine dikkat çeken Öztürk, gençlerde tasanın düzeyinin daha yüksek olduğuna dikkat çekiyor. Öztürk, “Evden çıkmama toplumsal hayata katılmama hali dediğimiz mağara sendromu çocuklarda bile ortaya çıkıyor” diyerek aileleri uyarıyor. Öztürk, tespit ve tekliflerini şöyle sürdürdü:

“Bunu hepimiz biraz yaşayacağız. Gelecek günlerde, aylarda insanlarda kalabalık korkusu da görülebilir. Zira bir normalimiz vardı, bunu unuttuk. Artık unuttuğumuz normali hatırlayacağız. Pandeminin birinci başında nasıl konuttan çalışacağız nasıl maske takacağız dediğimizde çok büyük travmatik dönüş oldu fakat herkes çok süratli halde buna ahenk sağladı. Artık de buna ahenk sağlayacağız. Bunu yavaş yavaş yapacağız. Birinci başta konutunuzun yakınındaki bir parkta arkadaşlarınızla yürüyüş yaparak başlayabilirsiniz. Bir anda düğüne katılın kalabalıklara katılın demiyoruz. İkinci aşılamayla birlikte insanlarda daha da bir rahatlama yaşanacağını ve kolektif bir itimadın oluşacağına inanıyoruz.”

‘Kaygılanmak normal’

Medipol Pendik Üniversite Hastanesi Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Leyla Ezgi Tüğen de uzun vakittir devam eden toplumsal izolasyon nedeniye insanların alışkanlıklarının değiştiğini ve artık bu alışkanları bırakmanın vakit alabileceğini belirtti. Salgının birtakım kimselerde bilhassa de hassas kümelerde çocuklarda, yakınlarını Kovid nedeniyle kaybetmiş bireylerde, sıhhat çalışanlarında, öncesinde ruhsal sorunu olan şahıslarda travmatik tesirinin olabileceğini lisana getiren Tüğen, şu tekliflerde bulunuyor:

“Salgın bitse bile tekrar yaşama, kaçınma, uyku-iştah bozuklukları üzere tesirler görülebilir. Bu şahıslarda toplumsallaşmak eski hayata geri dönmek çok daha sıkıntı olabilir. Yaygın tasa bozukluğuna baktığımızda da pandemiden evvel bu bozuklukların kişinin hayatını çok etkilemezken pandemiden sonra artık hayatlarında bariz zorluklar yarattığını görüyoruz. Bu noktada toplumsallaşmanın hayatımızı ne kadar etkilediği kıymetli. Aslında bu türlü bir durumda korkmak, kaygılanmak olağan. Bu nedenle birden kalabalıklara karışmak çok sıkıntı oluyorsa küçük küçük sosyalleşmelerle başlanmalı. Kademeli bir gidişat izlenebilir böylelikle işler daha kolaylaşacak toplumsallaşmanın verdiği doyum artacaktır. Kaygılarınız giderek artıyor ise uzmandan yardım alınmalı.”

Tüm dünya etkileniyor

İzolasyon sonrasında olağan hayata dönmek milyonlarca insanı etkileyecek. Bu süreçte yapılan araştırmalar da bunu gözler önüne seriyor. Amerikan Psikoloji Derneği’ne nazaran yetişkinlerin yüzde 49’u tekrar yüz yüze toplumsal etkileşime girmekten rahatsızlık duyacaklarını belirtmiş. Bu oran aşılanan yetişkinlerde yüzde 48 olarak kaydedilmiş. Yani aşılanmak pandemi kaynaklı toplumsal fobinin ve kendini izole etme isteğinin önüne geçemiyor. 

British Columbia ve Regina Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yapılan araştırmaya nazaran insanların yüzde 10’unda salgına bağlı olarak önemli seviyede travma sonrası gerilim bozukluğu görülecek. Üsküdar Üniversitesi ve Method Research Company tarafından yapılan pandemi araştırmasına nazaran toplumun yüzde 21’i ya hiç dışarı çıkmıyor ya da çok ender çıkıyor. Oranların en yüksek olduğu kümeler ise yüzde 26 ile 56 ve yaş üzeri şahıslar yüzde 28 ile bayanlar ve yüzde 31 ile gençlerden oluşuyor. Bu da bizleri toplumsal geri çekilme ya da tercihli bir toplumsal izolasyon konusunda uyarmakta.

YARIN: Beslenmenize dikkat edin… Virüs tatile çıkmaz…