Bölgede yaşanan sarsıntılarla ilgili değerlendirmede bulunan Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Bilim Şurası ve Fırat Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ercan Aksoy, bölgedeki çok sayıda etkin fayın varlığına dikkat çekti.

“Ülkemizdeki zelzelelerin ağır olarak meydana geldiği bölgelerden biri de son vakitlerde ismini sıkça duyduğumuz Van ilinin de içinde yer aldığı Doğu Anadolu sıkışma bölgesidir” diyen Aksoy, “Bu bölge, Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu fay zonlarının birleşme noktası olan Karlıova’nın (Bingöl) doğusunda kalan bölgeyi kapsar. Bu alana neden sıkışma bölgesi deniyor? Zira güneydeki Arabistan Levhası (jeolojik olarak Batman ve daha güneyindeki düzlük alanlar Arabistan Levhası’dır) ve Anadolu Levhası (Siirt’in Baykan ilçesinden itibaren kuzeye hakikat olan dağlık alanlar) ortasında bir yakınlaşma vardır ve bu yakınlaşmayı karşılamak üzere yerkabuğunda çok sayıda fay gelişmiştir. Bu yakınlaşma devam ettiği için de faylar hareket etmekte ve zelzeleleri meydana getirmektedir. 1900-2020 yılları ortasında büyüklüğü 5.5’ten fazla olan, hasar yapan ve yüzey kırığı meydana getirmiş toplam 25 sarsıntının meydana geldiği dikkate alındığında, sarsıntı aktivitesinin epey yüksek olduğu söylenebilir. En güneyde yer alan Bitlis Bindirme Nesli üzerinde 6 Eylül 1975 tarihinde meydana gelmiş ve 2 bin 500’e yakın vatandaşımızın hayatını kaybettiği, büyüklüğü 6.6 olan Lice ve 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli sarsıntılar, bu sıkışmanın neden olduğu bindirme fayları üzerinde meydana gelmiştir. Bu bölgenin devamı olan Kafkaslarda yer alan bindirme faylarının da hayli canlı olup sarsıntılara neden oldukları bilinmektedir. Bu sarsıntı bölgesinde son yıllarda meydana gelmiş olan en yıkıcı sarsıntı 23 Ekim 2011 tarihinde meydana gelen Van-Erciş merkezli zelzele ve 9 Kasım 2011 günü yaşanan Van-Edremit merkezli sarsıntılardır. 23 Ekim 2011 Van zelzelesi moment magnitüd büyüklüğü (MW) bakımından (Mw 7.2) ülkemizde 1999 Kocaeli (Mw 7.6) ve Düzce (Mw 7.1) zelzeleleriyle bir arada yer ivmesi kayıtları alınmış birinci 3 büyük zelzele ortasındadır. 600’den fazla vatandaşımızın hayatını kaybettiği Van zelzelesi yeniden moment magnitüd büyüklüğü olarak Türkiye’de son 110 yıl içinde meydana gelen birinci 10 zelzele ortasında yerini almıştır” diye konuştu.

“BÖLGEDE SARSINTI ÜRETME POTANSİYELİNE SAHİP ÇOK SAYIDA FAAL FAY VAR”

Doğu Anadolu Bölgesinde meydana gelmeye başlayan sarsıntıların Van etrafında sarsıntı üretme potansiyeline sahip faal faylardan kaynakladığına dikkat çeken Aksoy, “24 Kasım 1976 tarihinde meydana gelen 7.5 büyüklüğündeki Çaldıran-Muradiye sarsıntısı, 3 bin 840 kişinin vefatına neden olmuştur. Bu faylar daha sonraki yıllarda da büyüklüğü daha küçük olan çok sayıda sarsıntı meydana getirmiştir. En son 6 Aralık 2021 tarihinde saat 00.46’da meydana gelen ve merkez üssü Van Gölü içinde olan 4.9 büyüklüğündeki zelzele de bu doğrultu atımlı faylardan biri üzerinde meydana gelmiştir. Bütün bu zelzeleler, Van etrafında zelzele üretme potansiyeline sahip çok sayıda faal fayın varlığını ortaya koymaktadır” dedi.

“DEPREMİN AFETE DÖNÜŞMESİNİ ENGELLEMELİYİZ”

Anadolu Su Altı Araştırmaları ve Sporları Derneği (ASAD) Lideri Mehmet Salih Aygün ise zelzelelerin afete dönüşmesinin engellenmesinin değerine dikkat çekti. Dernek olarak bilim şurası üyeleri ile birlikte ellerinden gelen çalışmaları yaparak sürece katkı sunmayı amaçladıklarını kaydeden Aygün, “Arabistan ve Anadolu levhaları ortasındaki yakınlaşma ve bunun ortaya çıkardığı sıkışmaya bağlı olarak kâfi güç biriktikçe, bu faylar sarsıntı üretmeye devam edecektir. Ülkemizin bulunduğu jeolojik pozisyonu değiştirmek mümkün olmadığına nazaran, yerleşme ve yapılaşma faaliyetlerimizi bu nitekim hareket ederek planlamalı, bir tabiat olayı olan sarsıntının afete dönüşmesini engellemeliyiz. Bilhassa de etkin faylar üzerinde katiyen yerleşim yapmamalıyız” diye konuştu.