Mithat Yurdakul / Ankara

Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan araştırmayla, Türk tüketicisinin eğilimleri ayrıntılarıyla ortaya kondu. Araştırmaya nazaran, mağaza, dükkan ve pazar alışverişinde yüzde 51.4, internet alışverişinde yüzde 46 oranında kredi kartı kullanıldı. Tüketicilerin yüzde 36.5’i tasarruflarını altın ve yastık altı TL/döviz olarak değerlendirdiğini söylerken, yastık altı tasarruf oranı bayanlarda daha fazla oldu. En çok, aylık 2 bin-4 bin TL ortası kazanan bölümün kullandığı kredi kartlarının en cazip görülen özelliği taksitli alışveriş olurken, tüketicilerin en çok alışveriş yaptıkları yer olarak AVM’ler öne çıktı. Televizyon programlarından etkilenilerek en fazla besin alındığı, internette erkeklerin bayanlardan daha fazla dolandırıldığı da çıkan sonuçlar ortasında.

Avrupa Birliği (AB) takviyesiyle yapılan tüketici profili araştırmasına nazaran, yüksek şuurlu tüketicilerin yüzde 54’ü erkeklerden oluşurken, tüketici şuur seviyesi erkeklerde daha yüksek oldu. Şuurlu tüketimin eğitim düzeyiyle paralel olarak yükseldiği belirlenen araştırmaya nazaran, idari işçi, asker, polis ve akademisyenlerin öteki meslek kümelerine nazaran daha bilinçlü tüketici olduğu görüldü.

TV’den etkileniyorlar

Araştırmaya nazaran, televizyondan seyredilen programlardan en fazla etkilenilerek satın alınan eserler, yüzde 37 ile besin eserleri olurken, güçlü tüketim malları, paklık unsurları ve giyim eşyası televizyon programları nedeniyle alınan öteki eserler oldu. Tüketicilerin yüzde 34.7’si internet yayın platformuna üye olduğunu belirtti. Tüketiciler, yüzde 55.8 ile aylık harcamalarının en büyük kısmını konut-kira ve ısınmaya ayırırken, besin ve giyim bu harcamaları bunları izledi. Aylık 2 bin 22 TL ila 4 bin lira geliri olanların 100 lirasının 28 lirası besine harcandı. Giyime en çok para harcayan kesiti ise aylık 4 bin – 6 bin lira ortası kazananlar oluşturdu.

Karttan alışveriş yüksek

Tüketicilerin gerek mağaza, pazar, dükkan alışverişlerinde gerekse internetten alışverişlerinde kredi kartı ve banka kartı öne çıktı. Mağaza ve pazar alışverişinde yüzde 51.4 oranında, internet alışverişinde yüzde 46 oranında kredi kartı kullanıldı. Bu alışverişlerde sırasıyla yüzde 35.3 ve yüzde 20.8 oranında da banka kartı tercih edildi. İnternet ve öbür uzaktan satışta kapıda ödeme yüzde 15, sanal kart yüzde 10, banka havalesi yüzde 7 oranında tercih edildi. Kredi kartı kullanımında erkek, kapıda ödemede bayanlar öne çıktı.

Çalışmaya katılan tüketicilerin yüzde 75.1’i kredi kartı kullandığını söyledi. Kredi kartı kullanım nedenlerinde taksit imkanı sağlaması (yüzde 31.7), nakit meşakkatini gidermesi (yüzde 22.2) ödemede kolaylık sağlaması (yüzde 13.8) öne çıktı. Kredi kartı kullanım oranı, aylık 2 bin 22 TL – 4 bin TL kazanan kesimde ağırlaştı.

Evvel kalite sonra fiyat

Tüm şuur seviyelerinde, besin eserlerinde aranılan özellik olarak birinci sırada eserin kaliteli olması gelirken, ikinci sırada fiyat yer aldı. Tüketicinin şuuru arttıkça, besinde tat ve lezzet yerine son kullanma tarihinin kıymeti arttı. Tüketiciler besin ve güçlü tüketim eserlerini alırken en çok aile tavsiyesiyle hareket etti. Giyim, şahsî bakım ve teknolojik eserlerde ise geçmiş deneyimler öne çıktı. Paklık eser tercihlerinde ise televizyon programları ve uzman tavsiyeleri belirleyici oldu. Tüketiciler, yüzde 71.9 oranında yerli eserleri tercih ettiğini tabir ederken, en fazla yabancı eser tercihi ise teknolojide oldu.

En sıkıntılı alışverişler

Alışverişte en çok sorun yaşanan eser kümeleri giyim (yüzde 36.4), elektronik eserler (yüzde 21.3), bağlantı abonelikleri (yüzde 9.7) ve sağlam tüketim malları (yüzde 9.4) oldu. Erkek tüketicilerde yüzde 43.1 ile ön ödemeli konut satışları, bayanlarda ise yüzde 30 ile giyim eşyaları en çok sorun yaşanan eser kümeleri olarak öne çıktı.

Bayanlar giyim erkekler bilet aldı

İnternetten alışveriş yapanların oranı 3 yıl içinde yüzde 21 oranında artarken, internetten alışveriş yapmayanlar azınlıkta kaldı. Eser bilgisi ve yorumlara süratli ulaşım, ödeme kolaylığı, vakit tasarrufu, seçenek çeşitliliği, tüketiciyi internete çekti.

İnternet ve tele alışverişte gençler ile bayanların oransal yüksekliği dikkat çekerken, tüketicilerin yüzde 41.6’sı ayda bir internetten yahut öbür bir uzaklıklı satış kanalından alışveriş yaptığını söyledi. İnternet ve öbür aralıklı satış kanallarından bayanlar en çok giyim (yüzde 38.1), ulaşım (uçak, otobüs bileti) (yüzde 33.6), kitap/CD/DVD (yüzde 12.6) için harcama yaparken, erkek tüketiciler en çok ulaşım (yüzde 30.7), giyim (yüzde 30.3), kitap/CD/DVD (yüzde 12.9), teknolojik eser (yüzde 9.7) satın aldı.

Erkekler daha çok dolandırıldı

Telefon, internet ya da toplumsal medya üzerinden dolandırıcılık teşebbüsü ile karşılaştığını lakin dolandırılmadığını belirten bayanların oranı (yüzde 83.5) erkeklerden (yüzde 77.4) yüksek çıkarken, dolandırıldığını belirten erkeklerin oranı ise (yüzde 7.7) bayanları (yüzde 6) geçti. Bu kanallardan en çok yaşlılar dolandırıcılık mağduru oldu.

Bayanlar daha çok ‘yastık altı’ yaptı

Araştırmaya katılanlardan aylık 4 bir TL ve altı gelire sahip olanların yüzde 45’i tasarruf yapamadığını belirtti. Çocuk sahibi olan tüketiciler tasarrufa daha fazla eğilimli olurken, tüm tüketicilerin yüzde 36.5’inin tasarruflarını altın ve yastık altı TL/döviz olarak değerlendirdiği tespit edildi. Bayanların yüzde 41 ile erkeklere (yüzde 33) oranla altın ve yastık altı birikimlerinin daha yüksek oranda olduğu görüldü.

Tüketicilerin yaklaşık yarısı (yüzde 49.6) muhtaçlık kredisi kullandığını belirtirken, konut kredisi kullananların oranı yüzde 18.7, taşıt kredisi kullananların oranı yüzde 16 oldu. Geçmiş periyotlara nazaran taşıt ve konut kredisi kullanımında düşüş görüldü.