İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı gazete ve eser satış büfelerinin yetkisi, İBB Meclisi’nin aldığı kararla İstanbul Kültür ve Sanat Eserleri Ticaret AŞ’ye verildi. İBB, yeni mukavelede İstanbul’daki gazete satış büfelerinin kiralarına yüzde 560’a varan artırım ile büfeleri yenileme fiyatı olarak da 80 bin ile 300 bin liraya kadar fatura çıkacağını bildirdi. 21 Eylül’e kadar yeni artırımlı mukaveleye imza atmayan bayiler için ise 1 Ekim’e kadar ihaleye çıkılacağı belirtildi. Büfe işleten esnaf, İBB Lideri Ekrem İmamoğlu’nun yanlış bilgilendirildiğini belirterek bu fiyatları ödeyemeceklerini ve bu uygulamadan vazgeçilmesi davetinde bulundu.

Hürriyet gazetesinden Fatma Aksu ve Burcu Purtul Uçar’ın haberine nazaran, İstanbul Monopol ve Gazete Bayileri Odası Lideri Ferihan Karasu hususla ilgili yaptığı açıklamada, “İstanbul’da 176 tane gazete bayimiz var. İBB’nin iştiraki Kültür AŞ ile kontrat imzalıyoruz biz. Karar 17 Ağustos’ta geçti. Bu karardan sonra Kültür AŞ’nin genel müdürüyle toplantı yaptık. Kendisi bize buralardaki büfeleri değiştireceğini, eser skalasını genişletileceğini söyledi. Gazete ve AKBİL’den para kazanmadığımızı kabul etti. Bundan bir hafta sonra da bütün bayileri çağırıp taslak mukavele verdi. Kontratta 6 ile 15 bin TL ortasında kiraları yükselteceklerini söylediler. Artırımın yüzde 560’a kadar çıktığını görüyoruz” sözlerini kullandı.

Yeni büfeleri yapılması ile ilgili olarak da konuşan Karasu, yeni büfelerin yapılmasının akabinde yararların görüleceğini ve yeni kiraların bu biçimde belirlenebileceğini lisana getirdi. Ferihan Karasu, “Bizim tek talebimiz bu. En berbatı de şu: Size bir hafta müddet veriyorum, ödeyemezseniz büfeleri ihaleye çıkaracağım diyorlar. Bayiler ortada kaldılar. Ya kırk satır ya kırk katır diyorlar. Ya ‘Bırak git işsiz kal, aç kal, yaz uzunluğu çalışmadın, kredi çektin onları ödeyeme ya da nereden bulursan bul beni ilgilendirmez, bu paraları bul bana getir’ diyorlar. İmkânsızı istiyorlar” diye konuştu.

3 BİNDEN 15 BİN TL’YE…

Kendilerinin gazete bayisi olduklarını, yiyecek-içecek satan bayiler olmadıklarını tabir eden Karasu, “Biz gazete bayisiyiz. Yiyecek içecek döner satan o bayiler değiliz. Ancak basına verdikleri bu açıklamada konulan fotoğrafların hepsi döner, sosis satan büfeler. Kiralarımız 2 bin ile 3 bin TL ortası değişiyor. Lakin 3 bin lira ödeyen büfeden 15 bin isteniyor şu an” dedi.

Büfe binalarının yenileme bedeli olarak da 80 bin TL ile 300 bin TL ortasından fiyat belirlendiğine dikkat çeken Karasu, “Yeni büfelerin parası için de 12 aylık taksit belirlemişler. Fakat büfeleri 12 ay sonra teslim edecekler. 12 ay sonra teslim edeceğiniz, eser skalasını genişleteceğiniz 200 bin TL’lik bir büfenin taksitini biz şimdiden nasıl ödeyeceğiz? Biz bu kârlara geçmeden bu yüksek kiraları nasıl ödeyeceğiz?” dedi.

‘KÂRLARIMIZ DÜŞÜK, DURUMUMUZ KÖTÜ’

Bahçelievler’deki bir büfe işletmecisi Muhammet Köroğlu: “13 yıldır işletmekteyiz. Kiramız 1410 liraydı. 5 bin liraya çıkarttılar. Bir de 90 bin TL büfe parası istediler. Zati biz cüzi kârlarla çalışıyoruz. Pandemide de yarı yarıya düştü işler. Hala da durumumuz makûs. 1 Ekim’e kadar da ya kabul edin bu mukaveleyi ya da anahtarı bırakın gidin diyor. Aslında 60-65 yaş üstü dışarı çıkmıyor. Benim şu saatte meczup üzere AKBİL basmam lazımdı fakat görüyorsunuz gelen giden yok. Sigaradan 5 kuruş, AKBİL’den 1000’de 5. Artık bu paralarla yeni kiralar ödenir mi siz düşünün. Bu artırım vakası değil zati, bırakıp gidin talimatı.”

Bakırköy metrosu önünde büfe işleten Murat Yanbeyi: “Ocaktan beri bizden kira almadılar kontrat yenilenmediği için. Artık hepsini toplu istiyorlar. Bir de üstüne kirayı arttırdılar. Benim kiram 1700 TL idi, artık 8 bin TL istiyorlar. 100 bin lira da kiosk(büfe binası) bedelini istiyorlar. Büfe İstanbul diye bir marka kurmuşlar. O marka için de her ay isim bedeli olarak kiranın yüz 10’unun işletme bedeli istiyorlar. Yani toplamda her ay benden 17 bin 733 TL istiyorlar. Bunu bayilerin yüzde 90’u yapamaz. Bırakın gidin diyorlar yani. Bizi yandaş olarak yaftalıyorlar. Nasıl o parayı çıkarabilirim. Tost, hamburger yok. Akbil, sigara, gazete satıyoruz. Burası bir rant kapısı değil fakat belediye o denli görüyor. İmkânı yok ödememizin.”

DURUŞMADA KAZANMAZSAK BIRAKACAĞIZ

Cevizlibağ’daki bir büfenin işletmecisi Yasin Keklik: “15 yıldır bu büfeyi işletiyoruz. Bu piyasada o paralar asla ödenmez. Piyasa çok dingin. 3-4 ay büfeler kapalıydı. Borçlar üst üsteydi. Kredi çektik. Kira artık 9 bin oldu. 1830 liraydı. Ödeyemeyiz. Duruşmaya verdik, kazanamazsak bırakacağız. Yeni büfe için de 100 bin lira istiyorlar. Okullar da açılmadı. Gelirimiz okullardan geliyordu. Yurt var öğrenci yok. Yatıyoruz yani iş yok. Vicdansızlık bence. Hastalığın geçmesini beklemiyorlar. İmamoğlu birinci geldiğinde sevinmiştik. Gidip Eminönü’ndeki balıkçılarla uğraştı artık bizimle. Sen İBB liderisin git öteki şeylerle uğraş. Niçin milletin ekmeğiyle oynuyorsun.”

‘ÇAY SATMAMIZA BİLE ŞU AN MÜSAADE VERİLMİYOR’

Ataköy’deki bir büfeyi işleten Zafer Tekin: “91’den beri işletmeciliğini yapıyorum bu büfenin. Artık beşerler dışarı çıkmıyor pandemiden ötürü. Biz çay satmak istiyoruz müsaade yok. Kapalı paketlerde tarihi belirli olan besin satalım diyoruz yok diyorlar. Pandemiyi atlatmamız için bize yardım etmeleri gerekirken bunu yapıyorlar. Tapusunu bizim üstümüze vermediği binanın parasını bizden alıyor. Her şey hoş olacak diye takviye verdik ancak her şey daha berbata gidiyor. 1 Ekim’de ödeyin diyorlar. Sayın liderimize sesleniyorum büyüklerin bir lafı vardır yaş kesin baş kesin fakat merhameti elden kesmeyin. Düşene bir tekme de onlar vuruyor. Büfecilerin rastgele bir siyasi kontağı yok.”

BELEDİYE ENFLASYON FARKIYLA SAVUNDU

İBB’nin yaptığı yüzde 500’lük artırımın akabinde AK Partili meclis üyeleri uygulamanın yasal olmadığını öne sürerken İBB ise bu artırımı enflasyon farkı olarak savundu. İBB’den yapılan açıklamada, 2020 yılı başından bu yana, meclis kararı çıkana kadar geçen müddette büfelerden kira bedeli alınmadığı belirtilip şöyle denildi: “Bu periyoda kadar biriken kiralarda mart, nisan, mayıs ayları için rastgele bir ekstra artış yapılmadan, yalnızca enflasyon farkı eklendiği üzere, yüzde 75 oranında bir indirim de yapıldı. Kontrat yenileyen büfe işletmelerimiz haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayları kira bedellerini de yüzde 25 indirimli olarak ödeyecek. Belirlenen fiyatlar, gazete büfesi ve besin satan büfe ortasındaki fark gözetilerek yapıldı. Emlak Müdürlüğü’nün uzman takımları tarafından büfelerin bulunduğu, yaya ve araç trafiği, işyerlerine, çarşı, park üzere alanlara nazaran, pozisyon ve özellikleri bedellendiriliyor.”

HUKUKSAL DESTEĞI YOK

İBB Meclisi’nin AK Partili Hukuk Kurulu Lideri Muhammet Kaynar, yaptığı açıklamada, mevcut büfe işletmecilerinin kiralarının her yıl otomatik olarak uzadığını, İBB’nin yazı göndererek, kira artışı ya da tahliye talebinde bulunamayacağını belirtip, İBB Kültür AŞ’nin büfe işletmecilerine uyguladığı artırıma ait şunları söyledi: “Eğer kira bedeli düşükse, Borçlar Kanunu’nun 344. Maddesi’ne nazaran ‘Kira artış davası’ açabilir. Yazı göndererek kira bedelini arttıramaz. Hele hele, mevcut kiracıya yazı göndererek, onlardan hava parası üzere bir para talep edemez. Bu hem yasaktır, hem de bu talebin tüzel desteği yoktur. Esnaftan, tekrar düzenleme ve tasarım bedeli altında, 300 bin liraya kadar para talep ediliyor. İBB, bu dizaynın örneğini verip, kişinin kendisinin yapmasına müsaade edilmiyor. Büfe işletmecisinin kendisi yapması halinde 30 bin liraya bile mal olmayacak tasarım için 300 bin lira talep edilmesinden, kimlere para aktarılıyor. Ortadaki fark kime gidecek? Bunun da sorgulanması gerekir.”