Çocukların sağlıklı beslenmeleri tüm anne babaların ihtimam gösterdiği bahislerin başında geliyor. Bu husus bilhassa annelerin üzerinde büyük bir sorumluluğa dönüşebiliyor. O denli ki iştahsız olduğu düşünülen çocuğun ardında elde tabak dolaşmaktan, oyunlarla oyuncaklarla yemek yedirmeye kadar bir dizi usul deneniyor.

İştah, kısaca yiyeceklere karşı duyulan istek olarak tanımlanıyor. Beslenmedeki dengelin temeli olan iştah denetimi ise başta gastrointestinal sistem olmak üzere merkezi hudut sistemi, pankreas ve adrenal bezler tarafından sağlanıyor. İştahsızlığın beslenme bozukluklarının bir belirtisi olabiliyor.

Beslenme bozuklukları organik ve işlevsel nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Ayrıyeten biyolojik, davranışsal ve toplumsal faktörlerden etkilenir. İştahsızlık ve yeme sorunu çocuklarda en sık görülen problemler ortasında yer alıyor. Gelişimsel taraftan sağlıklı çocukların neredeyse yüzde 20-25’inde bu sorunla karşılaşılabilir.

İştahsız çocuklarda öncelikle bir hastalık nedeninin olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. Her hangi bir rahatsızlığın saptanmadığı durumlarda diyetisyen tarafından ailesinden üç günlük detaylı beslenme hikayesi alınarak, besinlerin hazırlanma usulü, ölçüsü, yedirme sistemleri (televizyon ya da ekran karşısında, oyalanma, ödül ve ceza vb.) üzere mevzularda bilgi ediniliyor. Tüm bu bilgilerin akabinde ortaya çıkan tabloya nazaran beslenmesini artıracak teklifler geliştiriliyor.

Hastalıklar iştahsızlık yapabilir

Öncelikle iştahsızlığın nedeninin bilinmesi için çocuğun fiziki muayeneden geçirilmesi, tam kan sayımı, idrar analizi, parazit araştırması ve karın grafisi üzere analiz ve tetkiklerin yapılması gerekiyor.

Çölyak üzere kimi hastalıklar çok ağır belirti vermeden de görülebiliyor. Böylesi bir durum iştahsızlığa yol açtığı için iştahı etkileyebilecek hastalıklar öncelikle araştırılmalıdır. Şayet çocukta bu tip bir hastalık saptandıysa, ailenin bu bahiste bilinçlendirilmesi ve çocuğun beslenmesinde nelere dikkat etmesi gerektiği anlatılmalıdır.

Aile, iştahsız olduğunu düşünüyorsa…

Bazen ailesine “iştahsız” gelen çocuklar aslında olağan gelişim seyrinde olabiliyor. Yaşına uygun gelişen ancak sıklıkla narin yapılı çocuklar, besin alımları beden yapısına ve beslenme ihtiyaçlarına uygun olmasına karşın aileleri tarafından iştahsız olarak değerlendirilirler. Böylesi bir durumda aileye temel beslenme kuralları hakkında bilgi verilmelidir.

Yemekle ilgilenmiyorsa…

Hareketli ve yemekle ilgilenmeyen çocukların iştahı çok az oluyor ve çabuk doyuyorlar. Bu çocuklar, hareketli ve meraklıdırlar. Etraflarına yemekten daha fazla ilgi gösterirler. Yerken kolay kolay dikkatleri dağılır. Bu nedenle yemek sunumları dikkat alımlı olmalı ve öğün ortalarında atıştırmalıklara müsaade verilmemeli.

Yemeye az ilgi gösteriyorsa ve içine kapanıksa…

Bu çocuklarda tekdüze duygulanım vardır ve yemeğe karşı ilgileri azdır, iştah kaybı, karşılıklı gülümseme, agulama ve bebek ile bakım veren ortasında göz teması üzere paylaşımlar azalmıştır. İçe kapanmanın işareti sayılan bu durumlarda ailenin uzmandan takviye alması sağlanmalı.

Çok fazla yemek seçiyorsa…

Birtakım çocuklar belirli bir tada, yapıya, kokuya yahut görünüme sahip olan yiyecekleri daima olarak reddediyor. Yeni besinlere karşı gösterilen olağan direncin ötesinde, daha inatçı bir direnç gösteriyorlar. Böylesi durumlarda çocuğun yaşına uygun besinlerin dikkat alımlı bir halde hazırlanarak küçük porsiyonlar halinde verilmesi öneriliyor.

Ağlamaktan yemek yiyemiyorsa…

Kimi bebekler rastgele bir nedenle ağlamaya başladıklarında sakinleşemiyor. Çok ağlama beslenmeye pürüz olurken, ağlamanın açlığa bağlı olduğunu düşünen anne de bebeğini daha sık beslemeye başlıyor. Böylesi durumlarda beslenmenin loş ışıklı, gürültüsüz sakin bir odada yapılması, bebeğin rahat bırakılması annenin cilt teması olacak formda emzirmesi bebeği sakinleştiriyor. Olağan besine geçmiş küçük çocuklarda ise, yeniden çocuğu sakinleştirdikten sonra yemeğe geçilmesi gerekiyor…

İştahsızlığı önleyecek püf noktala

1. Yeme sorunu olan çocukların yaşıtlarının bulunduğu ortamlarda onlarla birlikte sofraya oturtulmasının yeme ölçüsünü artırdığı gösterilmiştir.
2. Besinler çocukların yiyebileceği çeşitten hazırlanmalı. Kendi yemek istediğinde özgür bırakılmalı ve bunun için cesaretlendirilmelidir.
3. Bir öğündeki besin reddedildiyse farklı bir besin denenmeli. Çocuk tekrar yemeyi reddederse zorlanmamalı. Fakat reddedilen besini, aralıklarla çocuğa tekrar sunmaya devam edilmelidir.
4. Yemek gerekirse çocuğun ilgisini çekecek halde süslenmeli. Çocuğa besinlerin faydaları oyunlarla anlatılmalı ve onun seçim yapmasına müsaade verilmelidir.
5. Yemek saatleri sistemli olmalı. Ortalarda iştahını kesebilecek besinler verilmemeli. Şeker ve çikolata çocuğa ödül olarak sunulmamalıdır. Daha da kıymetlisi aile bireylerinin çocuğa karşı tavrı dengeli olmalıdır.
6. Az ölçülerde yiyen çocuklarda sık öğünler oluşturulmalı. Gerekli durumlarda öğünün içeriğini zenginleştirilmelidir.
7. Nizamlı uzun vadeli aktiviteler iştahı artırıyor. Buna karşı yemek öncesi ağır ve yorucu aktiviteler iştahı azaltıyor. Yemek tertibine uygun fizikî aktivite planının yapılması değerlidir.