Covid -19 yalnızca neden olduğu hastalıkla değil tıpkı vakitte virüsün yayılmasını yavaşlatmak ve durdurmak için alınan tedbirler nedeniyle de tüm ömür akışını etkiliyor. Özellikle inme- felç hastaları koronavirüs risk faktörlerinden pek birçoklarını taşıdıkları için öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken kümede yer alıyor. Bu duruma bir de fizik tedavi ve rehabilitasyon süreçlerinin aksatılması eklenince kalıcı sakatlıklar da kaçınılmaz olabiliyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Kısım Lideri Prof. Dr. Engin Çakar, inme-felç hastaları için kıymetli tekliflerde bulundu. 

İnme – felç hastaları daha riskli durumda

İnme, beynin kan dolanımının birdenbire bozulması sonucu gelişen beyin hasarıdır ve toplumumuzda aslında hastalığın sonucu olan felç sözü ile de anılmaktadır. İnme, beyin kanaması, beyin damar tıkanıklığı, beyefendisine pıhtı atması üzere sebepler ile oluşur. Şahısta hareket, istikrar, duyu, his, konuşma, düşünme üzere pek çok farklı alanda belirti ve bulgulara neden olabilmektedir. Kişinin hayatında değerli fizikî ve ruhsal kısıtlanmalara yol açmaktadır. Bu manileri aşmak için genelde uzun ve kararlı bir fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci gerektirmektedir. İnme- felç geçirmiş bireyler koronavirüse yakalandıkları takdirde zatürre üzere ağır sorunlar açısından daha riskli duruma gelmektedirler. Bu açıdan pandemi inme – felç hastaları üzerinde iki kat gerilim oluşturabilmektedir. 

Esirgeyici tedbirlere uymak çok önemli 

Koronavirüs her yaştan insanı etkileyebilir. Lakin kimi risk faktörleri yeni koronavirüs hastalığına daha kolay yakalanmaya ve hastalığın daha ağır seyretmesine neden olmaktadır. 

Bu risk faktörleri ortasında;

-İleri yaş (65 yaş ve üzeri bilhassa risklidir)

-Hipertansiyon 

-Diyabet yani şeker hastalığı 

-Kalp hastalıkları

-Akciğeri hastalıkları (KOAH gibi)

-Obezite 

-Kanser

-Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar yer almaktadır.

İnme hastaları ise çoklukla bu risk faktörlerinden bir yahut daha fazlasını taşımaktadır. İnme ve inmeye yer oluşturmuş hastalıklar bedeni zayıf düşürerek hastalığı atlatmada gereksinim duyulan rezerv kapasiteyi azaltmaktadır. Benzeri durum grip virüsü “influenza”da da görülmektedir. Riskli bireylere mevsimlik influenza aşılarını yaptırmaları bu nedenle önerilir. Yeni koronavirüs için aşı çalışmalarına hala devam edilmektedir. Bu yüzden yüksek riskli şahısların hastalığa yakalanmamak için kollayıcı tedbirlere uymaları çok kıymetlidir.

Koronavirüs (Covid-19) inme riskini artırabiliyor

Birinci datalar koronavirüsün inme riskini artırdığını işaret etmektedir fakat oranı şimdi bilinmemektedir. Genelde bu ilgi daha ağır seyirli enfeksiyonda görülmüştür. Çin’in açıkladığı datalara nazaran Covid-19 nedeniyle hastaneye yatırılan şahısların %6’sında inme, %15’inde öteki şiddetli nörolojik belirtiler (konfüzyon, deliryum, koma) görülmüştür. Bu, ağır zatürre geçiriyor olmaya bağlı olabilir yahut Covid-19’a özel bir durum olabilir, şimdi kesinleşmemiştir. Koronavirüs nadiren beyin dokusu iltihabı (ensefalit) yapabilir. Literatürde Covid-19 ile bağlantılı olarak akut hemorajik nekrotizan ensefalit (beyin dokusunda ödem ve kanma ile seyreden iltihap) olayı bildirilmiştir.

Konut içinde de çok dikkatli olunmalı 

Koronavirüs hastalığını ağır geçirme açısından yüksek riskli bireylerin ve meskendeki öteki şahısların konut içinde aralık ve hijyen kurallarına uymaları gerekmektedir. Fizikî yahut mental işlev kısıtlılığı olan inme-felç hastasına bakan şahıslar de önlemlere sıkı ve çok önemli bir biçimde uymalıdır.

-Ev kalabalık ise öbür şahıslarla ortasına en az 2 metre uzaklık bırakılmalı ve tıbbi maske takılmalıdır.

-Refakatçi mümkünse başka bir odada kalmalı, bu mümkün değilse kalınan odanın iyi havalandırılmasına dikkat edilmelidir. 

-İnme- felç hastası ve ilgilenen bakıcısı yahut yakınının konut içinde hareketi hudutlu alanlarda olmalıdır.

-Varsa farklı tuvalet ve banyo kullanımı önerilmektedir. 

-Bardak, tabak, havlu üzere eşyalar ortak kullanılmamalıdır. 

-Eve ziyaretçi kabul edilmemelidir.

Fizik tedavi ve rehabilitasyona meskende de devam edilmeli

İnme tedavisinde birinci hafta ve aylar fizik tedavi ve rehabilitasyon için altın kıymetindedir. Erken devirdeki inme hastalarında fizik tedavi için yatarak fizik tedavi hastanın daha az şahsa temasının sağlanması ve daha ağır bir program uygulanabilmesi açısından kıymetlidir. Bu periyotta robotik fizik tedavi de iyileşmeye katkı sağlayabilir. İnme tedavisinde belli bir ara kat edilmiş hastalarda ise pandemi sürecinde konutta sistemli idman tercih edilebilir. Böylece daha az şahsa temas edilir. Bu noktada hastaların inme fizik tedavisine telerehabilitasyon denilen online fizik tedavi ile devam etmek de bir seçenek olabilir. 

İnme tedavisinde online fizik tedavi nedir?

Riskli kümedeki hastaların bu periyotta rehabilitasyon maksatlı hastaneye yatırılması yahut her gün gelgit yapması onların enfeksiyonla müsabakalarına yol açabileceğinden yatış yahut ayaktan fizik tedavi kararları ertelenebilmektedir. Bu karar hasta, ailesi ve takip eden fizik tedavi uzmanının birlikte vereceği bir husustur. Kesinlikle gerekli olduğu durumlarda inme tedavisinin ertelenmesi yanlışsız olmayabilir. Hastanın koronavirüs nedeni ile alınan pandemi önlemleri kapsamında hastaneye gelmemesi yahut daha seyrek gelmesine karar verilmesi durumunda hastaların fizik tedavi, iş ve uğraşı terapisi, konuşma terapisi üzere muhtaçlıkları ortadan kalkmamaktadır. Hastanın hastaneye kesinlikle gelmesi gerekmeyen durumlarda telafi için teletıp ya da telerehabilitasyon denilen online fizik tedavi formülleri devreye girmektedir. Online fizik tedavide hastanın tabip ve fizyoterapisti yahut ergoterapisti ile manzaralı görüşmesi biçiminde gerçekleşmektedir. Bu görüşmede hastanın yapması gereken idmanlar hastanın iştiraki ve bakıcısının yardımı ile yaptırılır.  Telerehabilitasyon her gün online fizik tedavi formunda yahut haftanın 3 günü klinikte olağan fizik tedavi ve robotik fizik tedavi programı, öteki 3 günü de meskende internet vasıtası ile bağlanarak online fizik tedavi olacak formda hibrid olarak uygulanabilir. Böylelikle hasta tedavisine aksatmadan devam edebilmektedir.