2020’nin son çeyreğinde bilhassa ihracatçıları meşakkate sokan navlun fiyatları (deniz yolu yük nakliyeciliği ücreti) mevcut konumunu muhafazayı sürdürüyor. Daha evvel 2021 Mart ayı için fiyatlarda düşüş öngören nakliyat firmaları, şu anda yılın ikinci yarısını işaret ediyor. Tüm dünyanın sorunu olan fiyatlarda Çin’den Hindistan’a 3 kat, Çin’den ABD’ye 2.5 kat, Çin’den Türkiye’ye ise 3 kata varan artışlar devam ediyor.

Koronavirüs pandemisinin birinci şokuyla ve ağır seyrettiği periyotta global ticarette tedarik zinciri aksarken, arz ve talep istikrarı de bozuldu. Adeta dünyada tabana vuran ticaretin bir anda yine açılması ise mevcut hacimlerin yetersiz kalmasına neden oldu. Bu problemler, dünyada konteyner kıtlığı ile limanlarda gemi ve çalışan sayısının azalmasıyla ise tetiklendi.

Memleketler arası Nakliyat ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) İdare Heyeti Lideri Emre Eldener, “Aslında dünya üzerinde dünya ticaretinin muhtaçlığı kadar konteyner var. Lakin şu anda yanlış yerlerde. Mesela ABD’de pandemi şartları bölgeyi çok zorluyor. Bu yüzden ya konteynerler limanda kaldı ya da gemileri boşaltacak çalışan sayısı azaldı. Tekrar Çin’e giden konteynerler kaldı. Afrika’nın güneyindeki bölgelerde bekleyenler var. Bunların çok ağır ihracat yapan bölgelere çekilmesi lazım. Mümkünse yeni bir yükle, ya da boş olarak. Lakin boş olarak gelirse de yüksek bir maliyeti var. Tıkanıklık devam ettiği için artık mart üzere olağana dönmesini beklemiyoruz. Navlun fiyatlarındaki düşüşün yılın ikinci yarısında yaşanabileceğini düşünüyoruz” dedi.

Bakanlıklara iletti

Gemilerin ve konteynerlerin büyük kısmının Çin ve ABD’de demirlemesiyle navlun bedellerinde yüzde 300’e varan artışlara neden olduğunu vurgulayan Kadro Tezgahları Endüstrici ve İş İnsanları Derneği (TİAD) Lideri Fatih Varlık, demuraj ve ardiye fiyatlarında da birebir zahmetin yaşandığını hatırlattı. Ayrıyeten TİAD kelam konusu sorunu Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına da taşıyarak tahlil tekliflerini de iletti. Varlık, “40 ft’lik bir konteynerin taşınma maliyeti Ocak 2020’de 3 bin dolar değerindeyken bu sayı 2021 Ocak ayında yüzde 300 artışla 12 bin dolara yükseldi.

Salgın öncesinde dünya üzerindeki ticaretin yüzde 85’i deniz yoluyla yapılırken, bu oran bugün yüzde 90’lara ulaştı. Pandemi nedeniyle dünya genelinde ticaret kıymetli düzeylerde düştü. Bu düşüş global ticaretin ağır olarak gerçekleştirildiği deniz ticaretini de etkiledi. Gemilerin ve konteynerlerin büyük kısmı Çin ve ABD’de demirlendi. Ayrıyeten, ABD ve Çin ortasında artan tıbbi materyal ticareti nedeniyle gemi ve konteynerler bu 2 ülke ortasında sıkışmış durumda. Konteyner ve gemi bulunup ihracat yapılsa bile, öteki ülkelerden yapılacak ihracat olmadığında gemi ve konteynerler gittiği ülkede demirlemek zorunda kaldığından önemli bir demuraj ve ardiye fiyatı oluşuyor” diye konuştu.

Merkez gayesi

İhracatçılar da konteyner bulamadıklarını ve artan fiyat badirelerini ilgili bakanlıklar ile paylaşmıştı. Ticaret ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlıkları tarafından yerli konteyner için teşvik çalışması yapılabileceği iletilmişti. Bu kapsamda konteyner üretimi yapabilecek firmalara basınç, hidrolik üzere testleri sağlayacak test laboratuvarı yapılması hedefleniyor. UTİKAD Lideri Emre Eldener, yerli çalışmaları değerlendirirken, “Kısa vadede tahlil olmaz fakat Türkiye’nin bir konteyner üretim merkezi haline gelmesi, dünya deniz nakliyatında kıymetli bir ülke olma maksadı varsa hoş bir adım olur” dedi.

Demirin ateşi sönüyor

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçılar Birliği (İDDMİB) Lideri Tahsin Öztiryaki, konteyner probleminin tüm dünyada devam ettiğini belirtirken, ilerleyen yıllar için demir yolu ticaret aksının değerinin daha iyi anlaşıldığını söyledi. Son devirde hem endüstrici hem de inşaatçıları kıymetli bir kasvete iten demir, çelik, plastik üzere hammadde fiyat artışlarındaki yeni gelişmeleri de ileten Öztiryaki, “Pandeminin ağır geçtiği periyot akabinde ülkelerin yüksek talebi ve stok yapma eğilimi fiyatlara her hafta artış yansıttı. Yanı sıra hurda kullanımı azalınca hurda çıkışı da azalmıştı. Demirde ton fiyatı 900 dolarlara kadar çıkmıştı. Artık ateşi biraz söndü ve geri geldi. 750 dolar düzeyinde. Türkiye’nin gelişim potansiyelini göz önünde bulundurarak, bilhassa hammadde çıkarılan maden alanları ve plastik hammadde konusunda müspet ayrımcılık ile takviye olunmasını öneriyoruz” dedi.