Bilhassa okul öncesi ve ilkokul devri çocuğu olan ebeveynler, çocuklarının meskende kaldıkça ekran maruziyetinin artmasından şikayetçi. Aslı Arıkan, Sevil Karagöz ve Nilay Kantar, ilköğretim çağındaki çocuklarını, toplumsallaşmaları için her gün buluşturan isimlerden. Aslı Arıkan, sürecin zorluklardan bahsederken, “Çocuklarımız evvelce daha uysal ve sakinken, artık daha ani ve sert reaksiyonlar verebiliyorlar” diyor.

Sevil Karagöz ise virüs tehlikesine karşın çocuklarının kesinlikle toplumsallaşması gerektiğine inandığını belirtirken, “Kendi ortamızda havalar el verdikçe mahallemizdeki bu parkta buluşup çocuklarımızı bir ortaya getirme konusunda karar aldık. Birkaç saatlik müddet bile çocuklarımızın güçlerini atmalarına, arkadaşlık bağlarını güçlendirmeye yarıyor” sözlerini kullanıyor.

Bağırmaya başladım

Nilay Kantar da her gün 18 yaş altına sokak müsaade saatlerini dört gözle beklediğini söylüyor, “Öğleye kadar meskende işlerimizi yapamaz haldeyiz. Evvelce çocuklar okula masraf, biz de o ortada konutu toparlar, yemekleri hazırlardık. Çocuklar meskende kalınca işler aksadığı üzere tartışmalar yaşanıyor. Bir müddet sonra çocuğunuzun yaptığı her hareket gözünüze batar hale geliyor. Çocuğuma sesimi yükseltmezken, son 3, 4 aydır orta ara bağırdığım anlarım oluyor” diye konuşuyor. 

Küçükler de ekrana bağlandı

Beşiktaş’ın Dutluk Parkı’nda karşılaştığımız His G. de, “Pandemi öncesi periyotta ekran maruziyetinden muhafazaya çalıştığımız çocuklarımızı son bir yıldır hem eğitim, hem de vakit geçirmeleri için ekrana baktırmak zorunda kaldık” diyor. Ekran bağımlılığı nedeniyle hem kendisinin, hem de birçok ebeveynin suçluluk duymaya başladığını anlatan His G., “Çocuklar dışarı çıkamadıkları için güçlerini atamıyorlar. Bu sefer badireyi ekran karşısında atmaya çalışıyorlar. Daha da berbatı 3-4 yaşındaki kardeşler de abla-ağabeylerinden gördüklerini yapmak istiyorlar. Meskenin en küçüğü bile tablet, telefon diye tutturuyor” diye konuştu.

Tabletsiz eğitim

Uzmanların dikkat çektiği kıymetli detaylardan biri de, meskene kapanmak zorunda kalan çocuk ve ergenler ortasındaki sınıfsal eşitsizlik ile buna bağlı gelişen farklı travmatik problemler.

Bu vahim tabloyu özetleyen kişi ise sömestır tatilini fırsat bilerek 12 yaşındaki oğlu Murat’ı kağıt toplamaya gönderen Roman vatandaşlardan Metin U. 4 çocuk sahibi Metin U., 14 yaşındaki kızının meskendeki 2 ve 4 yaşındaki kardeşlerine baktığını belirtirken, kendisinin eşi ve 12 yaşındaki oğluyla kağıt toplayıcılığı yaparak geçimini sağladıklarını lisana getirdi. Uzaktan eğitim gören kızı ile kağıt toplayıcılığı yapan oğlu Murat’ın ortak kullandıkları tabletin bozulduğunu lisana getiren Metin U, “Murat’ın sokakta olmaması gerektiğini biliyoruz ancak meskende ekmek bekleyen 3 evladım daha var. Büyük oğlan dışındaki çocuklar, konuttan hiç çıkmıyorlar” tabirlerini kullandı.

AİLELER ÇATIRDIYOR

Çocuk ve Aile Rehberliği Derneği İdare Konseyi Üyesi Ruhsal Danışman, Aile ve Çift Terapisti Gamze Kalkanlı da sorularımızı şöyle yanıtladı…

– Çocuk ve ergenlerde gerilim ve öfke patlaması neden ortaya çıkar?

Anne ve babalar, çocuklara, ‘ödevini yaptın mı, artık neden ekran başında değilsin, derslerini aksatmaman gerekir’ formunda sorular yöneltince, çocuklarla bağları bozuluyor. Sonuçta direktif, nasihat ve daima denetim altında olan çocuk gerilim altında öfke patlamaları yaşıyor.

– Aileler neler yapmalı, çocuklarına nasıl davranmalı?

Bu periyotta aile içi irtibat ve etkileşim hali çok değerli. Çocukların hislerini söz ettiği, kardeşlerin birbirleriyle oyun oynadığı, hislerin paylaşıldığı ailelerde sorun yaşanmıyor. Lakin çocuklarıyla yalnızca ders, imtihan, notlar üzerinden irtibat kuran ailelerde önemli problemler yaşanıyor. Duygusal paylaşımın olmadığı, ‘biz’ şuurunun gelişmediği konutlarda gerilim, öfke, yılgınlık üzere problemlerin yaşanması kaçınılmaz olur.

– Ekran bağımlılığında patlama olduğu gerçek mu? 

Çocuklar dersler dışında da oyun oynayıp, toplumsal medyada gezindikleri için günün 12 saatini ekran karşısında geçiriyorlar. Meskende hiçbir paylaşım olmayınca kopukluk başlıyor. Danışanların en büyük şikayeti ekran bağımlılığı. Birtakım ebeveynler, çocuklarının 15, 16 saat boyunca ekran başından kalkmadığını söylüyor. Üniversiteyi kazanıp şimdi yerleşkeden içeri adımını atamayan gençler bu çeşit mecralarda buluşup saatler geçirirken, gerçek hayattan kopuş yaşayabiliyorlar. Maalesef pandeminin gençleri, geleceğin kayıp jenerasyonu olacak. Danışan sayısında inanılmaz bir artış var. Boşanmalar artarken, aile içi huzur tabana vuruyor. Ömür paterni değişmiş durumda. Meskenimiz hem ofis hem okul hem hobilerimizi gerçekleştirdiğimiz yerler halini aldı.

– Bu süreçte gelir seviyesi ile yaşanan düşünceler ortasında bir temas var mı?

Ekonomik gelir seviyesindeki uçurum maalesef pandemi periyodunda de tesirini gösteriyor. Olup bitenler bir kümesi etkilemiyor.

Onlar sitelerde, villalarda konut partileri, doğum günü kutlamaları yapmaya devam ediyorlar, orta tatilde kayağa gidiyorlar. Kimi aileler çocuklarına özel öğretmen tutarken kimi çocuklar ise komşu çocukların konutundaki bilgisayardan dersleri takip edebiliyor.

Hareketsizlik arttı

Doğal Ebeveynlik Türkiye Platformu Kurucusu Aslıhan Tokgöz Onaran da pandemi devrinde danışanların sayısında önemli artış olduğunun altını çizen uzmanlardan. Onaran, “Dört duvar ortasında sıkışık kalmamız ve ağır ekran maruziyeti de bilhassa çocukların ve gençlerin şimdi gelişmekte olan beyinlerine önemli yükleme yapıyor. Ekran bağımlılığına yanlışsız gidebilen, bilhassa öfke nöbetleri ile kendini gösteren bir olumsuz gidiş kelam konusu” diyor. Tekliflerini sıralamasını istediğimiz Onaran’dan şu tavsiyeleri alıyoruz: “Ebeveynler her gün kısa bir mühlet de olsa çocuklarının düzeyinde birebir göz teması kurabilecekleri ve mümkünse temas içeren oyunlar oynayıp, çocuklarının liderliğinde bir özgür oyun vakti geçirirse, bu hem çocuklarına hem de ebeveynlere çok iyi gelecektir. Ekransız ve yapılandırılmamış bir anne-çocuk ve baba-çocuk özel vakti, o güne ilişkin hisleri işlemlemek ve bağ kurmak ismine çok iyi gelecektir.”