Sanal ortamda pazaryeri olarak konumlanan birtakım dev e-ticaret siteleri bir müddettir korsan kitap satışına sahne oluyor. Şikâyet siteleri ve toplumsal medya platformları, ‘gerçek’ diye alınan lakin korsan çıkan kitaplara ait yorumlarla dolu.

Kitabı alan tüketici, muharrir, yayıncı, dağıtımcı yani herkes mağdur. Üstelik tüketici tarafından bu dev sitelere yapılan müracaatlar karşılık da bulmuyor.

Ödenen bedel ‘uçup’ giderken, korsan kitap piyasası da büyümeye devam ediyor. Uzun müddettir Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği (YAYBİR), fiziki olarak yürütülen korsan kitap çabasını sanal ortama da taşıdı. En kıymetli ikaz ise okuyucuya: Kitabı kitapçıdan ya da tek geliri kitap satmak olan e-ticaret platformlarından alın!

Meslekleri oldu!

O denli korsan kitapçılar var ki, ceza alıp mahpusa bile girse; bazen kardeşi, bazen bir yakını, bazen ise kurduğu sistem ile işletilmeye devam ediyor!

YAYBİR İdare Şurası Lideri Mustafa Aksoy, meselelerin pandemiyle birlikte ağırlaştığını belirtirken, “Biz de türel bir kadro meseleler yaşıyorduk. Bunun üzerine bu e-ticaret siteleri üzerinden korsan kitap sattığı aşikâr olan bir sanal mağazadan avukat aracılığıyla sipariş verdik. Paketini ise savcıyla birlikte açtık. Tespit yaptırdık ve eserin korsan olduğu tutanağını tuttuk.

Paket açılmış olduğu için bugüne kadar hukuksal süreci başlatamıyorduk. Birtakım siteler daha hassas, kimileri ise ihtar göndersek de birebir isimli sanal mağaza sahibinin tekrar sanal mağaza açma talebini kabul ediyor. Sonunda bir platforma hukuk davası da açtık” diye konuştu.

‘Böyle devam ederse kültür hayatı çölleşir’ diyen Aksoy, korsan kitabı anlamanın en iyi yolunun ‘bandrol’ olduğunu söyledi. Şikâyet için 4 meslek birliğine, en yakın emniyet müdürlüğüne ve toplumsal medya üzerinden birliğin korsan bilgi sınırına ulaşılabileceğini anlatan Aksoy, şunları söyledi:

Bandrole bakın…

“Öncelikle kitabı, kitapçıdan alın diyoruz. Dijitalde ise işi, tek geliri kitap satmak olandan alın. Bandrol, milletlerarası standartlarda üretiliyor. Korsan halde uygulamaya çalışıyorlar lakin ancak bunun tespitini yaptırınca anlayabiliyoruz. Tekrar piyasaya nazaran çok düşük fiyatı varsa da şüphelenmek gerekli. E-ticaret sitelerine ‘şu mağaza korsan kitap satıyor, yasa gereği hata işliyor’ diye bildiriyoruz. Onlar da sanal mağazayı kapattırıyorlar. Yoksa yasal süreç başlatıyoruz.”

Bu mevzuda mevzuat eksiği yok. Hatası işleyene 1-5 yıl ortasında mahpus cezası verilebiliyor.

WhatsApp’den PDF Instagram’dan kitap

Bu alandaki en büyük düşüncelerden biri ise çeşitli siteler ve WhatsApp üzere uygulamalar aracılığıyla PDF formatında paylaşılan kitaplar. Tekrar Instagram üzere uygulamalardan ise korsan kitap satışı yapanlar var. PDF paylaşımını eğitim kurumlarının bile yaptığını belirten Aksoy, lisans kontratı yapıp sistem içine dahil olunduktan sonra bu paylaşımların yasal olabileceğini vurguladı.

Korsan kitaba karşı tedbirler ve baskınlar sürüyor. Fakat yetkililer çok sayıda korsan kitapçının sanal aleme yelken açtığını belirtiyor.

‘Reklamı yapıyor, parayı alıyor, sorumlu o olacak’

İnternetten alışverişe düzenleme getirecek taslak hazırlığı var. Fakat taslakta internetten satış yapan kuruluşların platformlarında satılan eserlerin inançlı olup olmadığını araştırmakla yükümlü olmayacağı bilgisi var. Ama uygunsuz bir eser tespit ederlerse satıştan kaldırabilecekler.

Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) Lideri Aziz Koçal, dev pazaryerlerinin işleyişlerini anlatırken, müteselsil sorumluluk getirilmesi gerektiğini vurguladı. Koçal, şunları söyledi:

“Bu e-ticaret sitelerinden bir eser aldınız. Parayı sitenin hesabına ödüyorsunuz. 14 gün koruma ediyor. Cayma hakkı müddeti diye. Cayma olmazsa kurulunu kestikten sonra eseri gönderen firmaya ödeme yapıyor. Burada müteselsil yani zincirleme sorumluluk getirilmedikçe problemlerin önüne geçilmez. Her yerde reklamını yapan e-ticaret sitesi, ödemeyi yaptığımız yer ticaret sitesi ancak meseleye gelince ‘sorumluluk bende değil’ diyor.

Tüketici aldığı mağazayı tanımıyor, senin siteni tanıyor. Lakin faturayı eseri gönderen firma kesiyor. E-ticaret siteleri, sisteme aldığı mağazalardan gerekli teminatı sağlayarak sorumluluğu üstlenmeli.”