Başkan Yılmaz / Ankara – İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. İsmail Dabanlı, TBMM İklim Komisyonu’nda bilhassa Ekvator bölgesindeki, “Hadley hücreleri” olarak nitelendirilen sıcak hava kütlelerinin Türkiye üzerinde dönmeye başladığını, bunun da kuraklıkla sonuçlandığını kaydetti. Dabanlı, yaptıkları çalışma sonucunda dört ila 15 yıl ortasında Türkiye’de kuraklık görülebileceğini söyledi.

El Nino tesiri

İklim değişikliğinde değerli yeri olan ve “güney salınımı” olarak nitelendirilen, “El Nino” ve “La Nina” olaylarının Türkiye’deki iklime tesiri olup olmadıklarını araştırdıklarını açıklayan Doç. Dr. Dabanlı, “Şöyle bir sonuç çıktı: El Nino, çok kurak yaşadığımız vakit, El Nino yılından bir yıl sonra da ülkemizde bunun tesirinin görülebileceği ortaya çıktı. La Nina olayında da, soğuk devir diyebileceğimiz o devirde de bir yıl sonrasında çok yüksek kuraklık görülme ihtimali ortaya çıkmış oldu” dedi. Dabanlı, sıcaklıkların daima artması halinde Türkiye’nin yağış rejiminde de daima azalma olacağını belirterek, “ekstrem yağışlar sabit kalacak” değerlendirmesini yaptı.

Caretta’lar kuzeye

Doç. Dr. İsmail Dabanlı, bilhassa Akdeniz ve Ege bölgelerdeki deniz suyu yüzey sıcaklarında artış yaşanmakta olduğunu, balon balığı üzere istilacı deniz tiplerinin denizlerimizde görüldüğünü lisana getirerek, öbür ziyanlı çeşitlerin de sularımıza geleceği ikazında bulundu. Denizlerimizdeki canlıların da daha kuzeye gerçek daha soğuk denizlere göç ettiği tespitini yapan Dabanlı, İztuzu Plajı bölgesinde yumurtalarını bırakmak için yuva kuran Caretta Caretta’ların artık daha kuzeye gerçek yeni yerler aradıkları, yuvalarını taşıdıklarını kaydetti.

Kirlilik artıyor

Dabanlı, İstabul’da hava kirliliği oranlarının arttığını belirterek, “İstanbul’da çalışma yaptık. Fosil yakıt kaynaklı kirletici trendlerine baktığınız vakit, birinci derece sera gazı kabul edilmeyen karbonmonoksit ve NO2… üzere hava kirleticilerin bedeli yüksek. Bu hava kirleticilerin bilhassa İstanbul’da yüksek kıymetlerde olduğu bir artış trendi olduğunu söylemek mümkün” dedi.

Mayısta kalorifer yaktık

Bilimsel çalışmalar doğrulusunda artık bahar ve sonbahar mevsimlerinin Türkiye’de yok olmaya başladığı tespitinde bulunan Dabanlı, dört mevsimin hayal olacağını şu sözlerle anlattı: “Artık iki mevsimli bir periyoda giriyoruz. Kış mevsimi mart aylarına kadar uzandı, hatta nisan mayısa kadar uzanıyor, yaz da sonbahara yanlışsız uzanıyor. Kış ve don mühletinin uzaması, ekim ve hasat mevsimlerini etkileyecektir. Artık daha uzun müddet yaz kurak bir devrin olacağı, daha uzun müddetli bir kış olacağı görülüyor. Örneğin, biz İstanbul’da bu sene mayısa kadar hâlâ meskenlerde kalorifer yakmak zorunda kaldık. Ağaçlar erken uyanıyorlar, daha sonra don olayları meydana geliyor. İşte, bunlar artık bize bu yaz ve kış müddetlerinin klasik olarak bildiğimiz üç aylık dönemlerde değil de daha birbiri içerisine geçmiş uzun dönemlerde gerçekleşeceğini gösteriyor.”

Peribacaları tehlikede

İklim değişikliğinin kültür varlıklarını da vuracağını tabir eden Doç. Dr. Dabanlı, peribacaları için tehlike çanları çaldığını şöyle söz etti: “İklim değişikliğinin turizm üzerinde yüzeysel mekanik çözülmeyi artıracağı açık, bu da örnek Kapadokya’daki peribacalarının yahut misal doğal kültür varlıklarının daha süratli aşınıp tehlike altında olacağını gösteriyor. Elbette ki bilhassa deniz kıyısında, İstanbul’da ve öteki Ege kıyıların da denize sıfır olarak konumlanan çok sayıda tarihî yapıtımız var. Deniz düzeyi yükseldiğinde, bu mekanik ve kimyasal ayrışmalar sonucu sıcaklık farkları arttıkça bunların hasar görme ihtimali çok yüksek. AB ve Yunanistan’da kültür varlıklarını iklim değişikliğine karşı korumak için uygulamaya konulan Herakles Projesi, Türkiye’de uygulamada değil. Bu türlü müdafaaya dönük bir çalışma şimdi yapılmış değil.”

Müsilaja tahlil: ‘Marmara’ya atık su bırakmamak’

Doç. Dr. İsmail Dabanlı, Marmara’yı her geçen gün mevte götüren “müsilaj” tehlikesi konusunda ise, tahlil yolunu, “Marmara Denizi’ne yüzde 100 arıtılmadan hiçbir atık suyu veremememiz lazım, fakat bunu önlersek salyanın, bunların önlenebileceğini düşünüyorum. Şu an, geçmişe göre Marmara Denizi’ne, tahminen yüzde 90’ın üzerinde arıtılan, tüm havzada arıtılarak sular veriliyor. Bunu yüzde 100’e ulaştırdığımızda bunların daha da azalacağını söyleyebilirim” biçiminde lisana getirdi.